Mccheta
Mccheta (gruz. მცხეთა) – miasto we wschodniej Gruzji, przy ujściu rzeki Aragwy do Kury; stolica regionu Mccheta-Mtianetia.
.jpg) Panorama Mcchety | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Region | |||
| Prawa miejskie |
1956 | ||
| Wysokość |
460 m n.p.m. | ||
| Populacja (2014) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
+995 32 | ||
| Kod pocztowy |
3300 | ||
Położenie na mapie Mcchety-Mtianetii  | |||
Położenie na mapie Gruzji  | |||
 41°51′N 44°43′E/41,850000 44,716667
| |||
| Strona internetowa | |||
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Katedra Sweti Cchoweli | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
III, IV |
| Numer ref. | |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1994 |
| Obiekt zagrożony |
2009-2016 |
GeografiaEdytuj
Mccheta leży przy ujściu rzeki Aragwa do Kury[3], ok. 16 km od Tbilisi, przy Gruzińskiej Drodze Wojennej[4].
KlimatEdytuj
W mieście panuje klimat ciepły umiarkowany. Opady deszczu są znaczące, występują nawet podczas suchych miesięcy. Klimat w mieście został sklasyfikowany jako Cfa zgodnie z systemem Köppena-Geigera. W mieście średnia roczna temperatura wynosi 12,6 °C, zaś średnioroczne opady to 557 mm. Najsuchszym miesiącem jest styczeń z opadami na poziomie 25 mm, zaś największe opady występują w maju, ze średnią 85 mm. Różnica w opadach pomiędzy najsuchszym a najbardziej mokrym miesiącem wynosi 60 mm. Najcieplejszym miesiącem w roku jest lipiec ze średnią temperaturą 24,2 °C, z kolei najzimniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią temperaturą 0,9 °C. Wahania roczne temperatur wynoszą 23,3 °C[5].
HistoriaEdytuj
Mccheta jest jednym z najstarszych miast Gruzji, położona na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, w regionie o żyznych glebach i łagodnym klimacie[3]. Badania archeologiczne wykazały istnienie osad ludzkich w tym miejscu w epoce brązu (3000–2000 p.n.e.)[3]. Miasto rozwinęło się w pierwszym tysiącleciu p.n.e.[4]. We wczesnym okresie istnienia miasto otoczono murami obronnymi. Prawdopodobnie od południowo-wschodniej strony znajdowała się twierdza Armazka, położona wysoko na górze Bagineti, na prawym brzegu rzeki Mtkwari (Kury), a od strony północnej miasto-twierdza Cycamuri, którą grecki poeta z I w. nazywa Sawsamoro[6]. Od III wieku p.n.e. do V wieku n.e. Mccheta była stolicą gruzińskiego Królestwa Iberii[4][7]. W roku 65 p.n.e. Mccheta została zniszczona przez rzymskiego wodza – Pompejusza[4] po tym, jak pokonał Mitrydatesa VI Eupatora[3]. Miasto zostało odbudowane[3].
W IV wieku Święta Nino przyniosła do Gruzji chrześcijaństwo[3]. W 337 roku w Mcchecie proklamowano religię chrześcijańską jako religię państwową. Mccheta do dziś jest siedzibą najwyższych władz Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego[3]. W VI wieku książę Dagi przeniósł stolicę do Tbilisi, ale pozostała jednak miejscem koronacji władców Gruzji oraz ich pochówków aż do XIX wieku[8]. W okresie XI–XIII w. pod panowaniem Bagratydów, w 1801 roku włączona wraz z Gruzją do Rosji[3].
W 2014 roku Katolikos-Patriarcha Gruzji Eliasz II nadał Mcchecie tytuł „Świętego Miasta”[9].
ZabytkiEdytuj
- sobór katedralny Sweti Cchoweli z XI w. – zbudowany na miejscu pierwszej w Gruzji świątyni chrześcijańskiej z IV w.[10], miejsce koronacji i pochówku władców Gruzji m.in. Wachtanga Gorgasaliego i królów z dynastii Bagratydów[4]; siedziba najwyższych władz Gruzińskiego Prawosławnego Kościoła Apostolskiego[4]
- monastyr Dżwari z VI w.[10]
- żeński klasztor (monastyr) Samtawro (od IV do XVI w.) z cerkwiami św. Nino (IV w.) i Przemienienia Pańskiego (główny kościół zespołu, 1. poł. XI w., przebudowany w XIII i XV w.)
- ruiny akropolu Armazisciche – na prawym brzegu rzeki Kury, rozbudowywana od III wiek p.n.e., z pozostałościami cytadeli, pałacu i grobowców
- ruiny pałacu królów iberyjskich w Armazischewi (I–III w. n.e.)
W 1994 roku zabytki historyczne Mcchety zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[7]. W roku 2009 miasto zostało umieszczone na Liście Dziedzictwa Zagrożonego UNESCO z powodu postępującego zniszczenia murów oraz fresków[8][11].
GaleriaEdytuj
Sobór katedralny Sweti Cchoweli
Klasztor Samtawro
Klasztor Samtawro - Cerkiew Przemienienia Pańskiego
Klasztor Samtawro - Cerkiew św. Nino
Twierdza Bebriscyche
Widok na miasto spod twierdzy Bebriscyche
Plac z fontanną
Plac z fontanną
Kawiarnia w starym budynku
Mozaika na starym budynku
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
PrzypisyEdytuj
- ↑ საქართველოს საპატრიარქოს წმიდა ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ქართული უნივერსიტეტი – mkhositashvili.pdf (gruz.). dl.sangu.edu.ge, 2018. s. 134. [dostęp 2021-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-17)].
- ↑ Gruzja. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2018-06-26].
- ↑ a b c d e f g h unesco: World Heritage List Mtskheta No 708 (ang.). [dostęp 2016-04-16].
- ↑ a b c d e f Alexander Mikaberidze: Historical Dictionary of Georgia. Rowman & Littlefield, 2015, s. 481. ISBN 978-1-4422-4146-6. [dostęp 2016-04-16].
- ↑ KLIMAT: MTSKHETA (pol.). climate-data.org. [dostęp 2016-04-18].
- ↑ Zwiedzanie Gruzji. W: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan - Magiczne Zakaukazie. Wyd. IV. Gliwice: Wydawnictwo Helion, 2012, s. 109, seria: Przewodniki Bezdroży. ISBN 978-83-246-7447-3.
- ↑ a b unesco: Historical Monuments of Mtskheta (ang.). [dostęp 2016-04-16].
- ↑ a b Gruzińska Droga Wojenna i okolice. W: Sławomir Adamczak: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2013, s. 141, seria: Praktyczny przewodnik. ISBN 978-83-7642-141-4.
- ↑ Historical city Mtskheta becomes “Holy City” (ang.). W: Agenda.ge [on-line]. 2014-04-07. [dostęp 2016-04-16].
- ↑ a b Mccheta, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-04-17].
- ↑ Georgia’s Historical Monuments of Mtskheta inscribed on Danger List (ang.). 2009-06-28. [dostęp 2016-04-19].
LiteraturaEdytuj
- Szałwa Amiranaszwili: Sztuka gruzińska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973
- David Marshall Lang, Dawna Gruzja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1972
Linki zewnętrzneEdytuj
- Mccheta i okolice. Mccheta – starożytna stolica Gruzji (pol.). [dostęp 2016-04-17].