Mccheta

	Miasto-muzeum Mccheta
	Miasto-muzeum Mccheta
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Katedra Sweti Cchoweli
Państwo	Gruzja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III, IV
Numer ref.	708
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1994; na 18. sesji
Obiekt zagrożony	2009-2016
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ;

	Mccheta; მცხეთა
	Mccheta; მცხეთა
	; Panorama Mcchety
Państwo	Gruzja
Region	Mccheta-Mtianetia
Prawa miejskie	1956
Wysokość	460 m n.p.m.
Populacja (2014); • liczba ludności	; 10 000
Nr kierunkowy	+995 32
Kod pocztowy	3300
	Położenie na mapie Mcchety-Mtianetii Mccheta
	Położenie na mapie Gruzji Mccheta
	41°51′N 44°43′E/41,850000 44,716667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Mccheta (gruz. მცხეთა) – miasto we wschodniej Gruzji, przy ujściu rzeki Aragwy do Kury; stolica regionu Mccheta-Mtianetia.

Spis treści

GeografiaEdytuj

Mccheta leży przy ujściu rzeki Aragwa do Kury^[3], ok. 16 km od Tbilisi, przy Gruzińskiej Drodze Wojennej^[4].

KlimatEdytuj

W mieście panuje klimat ciepły umiarkowany. Opady deszczu są znaczące, występują nawet podczas suchych miesięcy. Klimat w mieście został sklasyfikowany jako Cfa zgodnie z systemem Köppena-Geigera. W mieście średnia roczna temperatura wynosi 12,6 °C, zaś średnioroczne opady to 557 mm. Najsuchszym miesiącem jest styczeń z opadami na poziomie 25 mm, zaś największe opady występują w maju, ze średnią 85 mm. Różnica w opadach pomiędzy najsuchszym a najbardziej mokrym miesiącem wynosi 60 mm. Najcieplejszym miesiącem w roku jest lipiec ze średnią temperaturą 24,2 °C, z kolei najzimniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią temperaturą 0,9 °C. Wahania roczne temperatur wynoszą 23,3 °C^[5].

HistoriaEdytuj

Mccheta jest jednym z najstarszych miast Gruzji, położona na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, w regionie o żyznych glebach i łagodnym klimacie^[3]. Badania archeologiczne wykazały istnienie osad ludzkich w tym miejscu w epoce brązu (3000–2000 p.n.e.)^[3]. Miasto rozwinęło się w pierwszym tysiącleciu p.n.e.^[4]. We wczesnym okresie istnienia miasto otoczono murami obronnymi. Prawdopodobnie od południowo-wschodniej strony znajdowała się twierdza Armazka, położona wysoko na górze Bagineti, na prawym brzegu rzeki Mtkwari (Kury), a od strony północnej miasto-twierdza Cycamuri, którą grecki poeta z I w. nazywa Sawsamoro^[6]. Od III wieku p.n.e. do V wieku n.e. Mccheta była stolicą gruzińskiego Królestwa Iberii^[4]^[7]. W roku 65 p.n.e. Mccheta została zniszczona przez rzymskiego wodza – Pompejusza^[4] po tym, jak pokonał Mitrydatesa VI Eupatora^[3]. Miasto zostało odbudowane^[3].

W IV wieku Święta Nino przyniosła do Gruzji chrześcijaństwo^[3]. W 337 roku w Mcchecie proklamowano religię chrześcijańską jako religię państwową. Mccheta do dziś jest siedzibą najwyższych władz Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego^[3]. W VI wieku książę Dagi przeniósł stolicę do Tbilisi, ale pozostała jednak miejscem koronacji władców Gruzji oraz ich pochówków aż do XIX wieku^[8]. W okresie XI–XIII w. pod panowaniem Bagratydów, w 1801 roku włączona wraz z Gruzją do Rosji^[3].

W 2014 roku Katolikos-Patriarcha Gruzji Eliasz II nadał Mcchecie tytuł „Świętego Miasta”^[9].

ZabytkiEdytuj

sobór katedralny Sweti Cchoweli z XI w. – zbudowany na miejscu pierwszej w Gruzji świątyni chrześcijańskiej z IV w.^[10], miejsce koronacji i wiecznego spoczynku władców Gruzji m.in. Wachtanga Gorgasaliego i królów z dynastii Bagratydów^[4]; siedziba najwyższych władz Gruzińskiego Prawosławnego Kościoła Apostolskiego^[4]
monastyr Dżwari z VI w.^[10]
żeński klasztor (monastyr) Samtawro (od IV do XVI w.) z cerkwiami św. Nino (IV w.) i Przemienienia Pańskiego (główny kościół zespołu, 1. poł. XI w., przebudowany w XIII i XV w.)
ruiny akropolu Armazisciche – na prawym brzegu rzeki Kury, rozbudowywana od III wiek p.n.e., z pozostałościami cytadeli, pałacu i grobowców
ruiny pałacu królów iberyjskich w Armazischewi (I–III w. n.e.)

W 1994 roku zabytki historyczne Mcchety zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[7]. W roku 2009 miasto zostało umieszczone na Liście Dziedzictwa Zagrożonego UNESCO z powodu postępującego zniszczenia murów oraz fresków^[8]^[11].

GaleriaEdytuj

Sobór katedralny Sweti Cchoweli
Monastyr Dżwari
Klasztor Samtawro
Klasztor Samtawro - Cerkiew Przemienienia Pańskiego
Klasztor Samtawro - Cerkiew św. Nino
Twierdza Bebriscyche
Widok na miasto spod twierdzy Bebriscyche
Plac z fontanną
Plac z fontanną
Kawiarnia w starym budynku
Mozaika na starym budynku

PrzypisyEdytuj

↑ National Statistcs Office of Georgia: 2015 Statistical Yearbok of Georgia. Tbilisi, 2015, s. 36. ISBN 978-9941-0-7376-2. [dostęp 2016-04-17]. (ang.)
↑ Gruzja. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2018-06-26].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h unesco: World Heritage List Mtskheta No 708 (ang.). [dostęp 2016-04-16].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Alexander Mikaberidze: Historical Dictionary of Georgia. Rowman & Littlefield, 2015, s. 481. ISBN 978-1-4422-4146-6. [dostęp 2016-04-16].
↑ KLIMAT: MTSKHETA (pol.). climate-data.org. [dostęp 2016-04-18].
↑ Zwiedzanie Gruzji. W: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan - Magiczne Zakaukazie. Wyd. IV. Gliwice: Wydawnictwo Helion, 2012, s. 109, seria: Przewodniki Bezdroży. ISBN 978-83-246-7447-3.
↑ ^a ^b unesco: Historical Monuments of Mtskheta (ang.). [dostęp 2016-04-16].
↑ ^a ^b Gruzińska Droga Wojenna i okolice. W: Sławomir Adamczak: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2013, s. 141, seria: Praktyczny przewodnik. ISBN 978-83-7642-141-4.
↑ Historical city Mtskheta becomes “Holy City” (ang.). W: Agenda.ge [on-line]. 2014-04-07. [dostęp 2016-04-16].
↑ ^a ^b Mccheta. W: Encyklopedia PWN. [dostęp 2016-04-17].
↑ Georgia’s Historical Monuments of Mtskheta inscribed on Danger List (ang.). 2009-06-28. [dostęp 2016-04-19].

LiteraturaEdytuj

Szałwa Amiranaszwili: Sztuka gruzińska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973
David Marshall Lang, Dawna Gruzja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1972

Linki zewnętrzneEdytuj

Mccheta i okolice. Mccheta – starożytna stolica Gruzji (pol.). [dostęp 2016-04-17].

[3] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[statge-1] National Statistcs Office of Georgia: 2015 Statistical Yearbok of Georgia. Tbilisi, 2015, s. 36. ISBN 978-9941-0-7376-2. [dostęp 2016-04-17]. (ang.)

[2] Gruzja. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2018-06-26].

[unesco2-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h unesco: World Heritage List Mtskheta No 708 (ang.). [dostęp 2016-04-16].

[Mikaberidze481-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Alexander Mikaberidze: Historical Dictionary of Georgia. Rowman & Littlefield, 2015, s. 481. ISBN 978-1-4422-4146-6. [dostęp 2016-04-16].

[6] KLIMAT: MTSKHETA (pol.). climate-data.org. [dostęp 2016-04-18].

[bezdroza-7] Zwiedzanie Gruzji. W: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan - Magiczne Zakaukazie. Wyd. IV. Gliwice: Wydawnictwo Helion, 2012, s. 109, seria: Przewodniki Bezdroży. ISBN 978-83-246-7447-3.

[unesco1-8] unesco: Historical Monuments of Mtskheta (ang.). [dostęp 2016-04-16].

[pascal-9] Gruzińska Droga Wojenna i okolice. W: Sławomir Adamczak: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2013, s. 141, seria: Praktyczny przewodnik. ISBN 978-83-7642-141-4.

[agenda-10] Historical city Mtskheta becomes “Holy City” (ang.). W: Agenda.ge [on-line]. 2014-04-07. [dostęp 2016-04-16].

[PWN-11] Mccheta. W: Encyklopedia PWN. [dostęp 2016-04-17].

[unesco3-12] Georgia’s Historical Monuments of Mtskheta inscribed on Danger List (ang.). 2009-06-28. [dostęp 2016-04-19].

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]