Medal „Za waszą wolność i naszą”
Medal „Za waszą wolność i naszą” – polskie państwowe odznaczenie wojskowe ustanowione dekretem Rady Państwa z dnia 18 października 1956 roku „ ... w uznaniu zasług bojowników o wolność ludu hiszpańskiego w 20 rocznicę utworzenia pierwszych jednostek polskich w Republikańskiej Armii Hiszpańskiej...”[1] (jako „walki o wolność ludu hiszpańskiego” rozumiano w ówczesnej PRL-owskiej historiografii walki po stronie sił rządowych – republikanów wspieranych przez komunistyczny ZSRR, przeciw siłom hiszpańskich nacjonalistów, wspieranym przez faszystowskie Włochy i nazistowskie Niemcy, podczas hiszpańskiej wojny domowej 1936–39). Nazwa medalu pochodzi od hasła patriotycznego Joachima Lelewela z czasów powstania listopadowego „Za wolność naszą i waszą”.
 Awers | |
 Baretka | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Wycofano |
23 grudnia 1992 |
| Wielkość |
średnica 35 mm |
| Kruszec |
srebrzony, oksydowany |
| Wydano |
1487 |
| Powyżej |
aktualnie nadawane odznaczenia państwowe wymienione w ustawie z 1992 roku (z późniejszymi zmianami) |
| Poniżej | |
Zasady nadawania edytuj
Uchwałą Rady Państwa z 18 października 1956 ustanowiono statut medalu. Medal nadawany był:
- uczestnikom walk w jednostkach Republikańskiej Armii Hiszpańskiej – Dąbrowszczakom
- osobom, które szczególnie wyróżniły się w udzielaniu pomocy jednostkom polskim w Republikańskiej Armii Hiszpańskiej[2].
Nadawany był jednorazowo przez Radę Państwa, także pośmiertnie. Nadawano go na wniosek Krajowej Komisji Dąbrowszczaków, która była przy Zarządzie Głównym Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.
Ustawa z 17 lutego 1960 o orderach i odznaczeniach, zastępując dotychczasowe przepisy, dokonała niewielkich zmian w opisie medalu, określając, że stanowi on nagrodę dla osób, które uczestniczyły w walkach Republikańskiej Armii Hiszpańskiej o wolność ludu hiszpańskiego, jak również dla osób, które szczególnie wyróżniły się w udzielaniu pomocy polskim jednostkom w Republikańskiej Armii Hiszpańskiej.
Z dniem 23 grudnia 1992 uznano nadawanie Medalu za zakończone, podobnie jak większości orderów i odznaczeń wojennych za dotychczasowe zasługi, a przepisy go ustanawiające utraciły moc i medal ten usunięto z polskiego systemu odznaczeń.
Opis odznaki edytuj
Odznaką medalu jest krążek srebrzony i oksydowany o średnicy 35 mm. Na awersie w centrum znajduje się podobizna głowy z lewego profilu gen. broni Karola Świerczewskiego „Waltera”, a w obwodzie jest napis: „ZA WASZĄ WOLNOŚĆ I NASZĄ”. Na rewersie znajduje się na tle wieńca laurowego związanego wstążką u dołu, trójkątna gwiazda antyfaszystowska z napisem w trzech wierszach: „XIII / BI / 1936-1939” (odznaka pamiątkowa XIII Brygady Międzynarodowej im. Jarosława Dąbrowskiego), w otoku napis „DĄBROWSZCZAKOM” i u dołu między szarfami wieńca data „1956”.
Wstążka medalu o szerokości 35 mm jest koloru czerwonego z pionowym białym paskiem o szerokości 4 mm pośrodku – nawiązuje bezpośrednio do wstążki hiszpańskiego Orderu Zasługi Wojskowej z Odznaką Czerwoną.
Medal ten był noszony w kolejności starszeństwa początkowo za Złotym Krzyżem Zasługi[2], od 1960 za Krzyżem Partyzanckim[3], po 1985 za Krzyżem Oświęcimskim[4], a od 1992 za aktualnie nadawanymi odznaczeniami państwowymi wymienionymi w ustawie z tego roku (z późniejszymi zmianami)[5].
Odznaczeni edytuj
Pośmiertnie medalem został odznaczony gen. Karol Świerczewski[6]. Łącznie nadano 1487 medali[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Dekret z dnia 18 października 1956 r. o ustanowieniu medalu „Za waszą wolność i naszą” (Dz.U. z 1956 r. nr 46, poz. 207)
- ↑ a b Uchwała Rady Państwa z dnia 18 października 1956 r. – Statut medalu "Za waszą wolność i naszą" (M.P. z 1956 r. nr 86, poz. 997)
- ↑ Instrukcja Kancelarii Rady Państwa z dnia 29 lutego 1960 r. w sprawie sposobu noszenia orderów i odznaczeń (M.P. z 1960 r. nr 25, poz. 122).
- ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 28 marca 1985 r. w sprawie trybu przedstawienia wniosków o nadania Krzyża Oświęcimskiego oraz sposobu jego noszenia (M.P. z 1985 r. nr 7, poz. 51)
- ↑ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 listopada 1992 r. w sprawie opisu, materiału, wymiarów wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń (Dz.U. z 1992 r. nr 90, poz. 452)
- ↑ Kazimierz Konieczny, Henryk Wiewióra: Karol Świerczewski Walter. Zbiory Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, 1971, s. 373.
- ↑ Stefan Oberleitner: Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705-1990. Vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944-1990. T. 2. Zielona Góra: Kanion, 1999, s. 125. ISBN 83-87808-05-9.