Medal Copleya

najstarsza nagroda naukowa od angielskiego Royal Society

Medal Copleya (ang. Copley Medal) – nagroda przyznawana przez Towarzystwo Królewskie w Londynie (ang. Royal Society of London) za „trwałe, wybitne osiągnięcia w dowolnej dziedzinie nauki”[1]. Obecnie w latach parzystych przyznawana za osiągnięcia w naukach fizycznych i w latach nieparzystych w naukach biologicznych[1]. Jest to najstarsza i najbardziej prestiżowa nagroda przyznawana przez Towarzystwo[1]. Nazwa wyróżnienia pochodzi od jednego z członków – Godfreya Copleya, zamożnego ziemianina, który w XVIII wieku ufundował nagrodę pieniężną w wysokości 5000 funtów szterlingów.

Medal Copleya – egzemplarz z 1902 roku, przyznany Josephowi Listerowi

Reguły i zwyczaje przyznawania edytuj

Przyznawana od 1731 roku, zwykle corocznie, choć w XVIII i XIX wieku zdarzały się lata bez nagrodzonych[a]. Zazwyczaj otrzymuje ją jedna osoba, choć bywała wręczana dwóm lub nawet trzem osobom w tej samej edycji[b]. Jest kilka przypadków nagrodzenia więcej niż raz tej samej osoby; dwukrotnie Medal otrzymali:

John Theophilus Desaguliers jako jedyny otrzymał Medal trzykrotnie (1734, 1736 i 1741).

Do 2021 roku Medal otrzymały łącznie 274 osoby, w tym dwie kobiety: Dorothy Crowfoot Hodgkin (1976) i Jocelyn Bell Burnell (2021).

W 2021 roku pieniężna część nagrody wynosiła 25 tys. funtów brytyjskich[1].

Laureaci edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Medalu Copleya.

Medal Copleya a inne nagrody edytuj

Nagroda Nobla edytuj

Przeszło pięćdziesiąt razy zdarzało się, że Medal Copleya otrzymywali nobliści – ówcześni lub późniejsi, z trzech różnych dziedzin (fizyka, chemia, medycyna z fizjologią). Poniżej przykłady pogrupowane według dziedzin noblowskich[c].

Fizyka (17 przypadków)

Chemia (20 przypadków)

Medycyna z fizjologią (18 przypadków)

Nagrody matematyczne edytuj

Medal Copleya jest przyznawany także za badania w tych dziedzinach, które nie są objęte Nagrodami Nobla, np. w matematyce. Medal Copleya otrzymywali laureaci najwyższych wyróżnień matematycznych jak Nagroda Abela czy starszy Medal Fieldsa i jeszcze starszy Medal Sylvestera; przykłady to:

Inni wybitni matematycy odznaczeni Medalem Copleya to np. Edward Waring (1784), Siméon Denis Poisson (1832), Carl Friedrich Gauss (1838), Jacques Charles François Sturm (1840), James Joseph Sylvester (1880), Arthur Cayley (1882), Karl Weierstrass (1895) i Felix Klein (1912).

Uwagi edytuj

  1. Do 2021 roku takich lat było 21 – 13 w XVIII w. i 8 w XIX w.: 1733, 1735, 1756, 1761–63, 1765, 1774, 1779, 1786, 1790, 1793, 1797, 1810, 1812, 1816, 1819, 1828–1830 i 1833.
  2. Do 2021 roku było 13 takich przypadków – 4 w XVIII w., 8 w XIX w. i raz w XXI w.: 1766, 1783, 1791, 1798, 1821, 1825, 1827, 1832, 1836–1838, 1840 i 2010. Przypadek trojga laureatów zdarzył się tylko raz, w 1766.
  3. Tacy podwójni laureaci przeważnie otrzymują najpierw Nagrodę Nobla, a dopiero potem Medal Copleya. Odwrotnych przypadków było kilkanaście: w fizyce Rayleigh i Penrose; w chemii Robinson, Lindahl i Henderson; w fizjologii z medycyną Miecznikow, Hopkins, Katz, Brenner i Gurdon. Frederick Sanger to unikalny przypadek Nagrody Nobla i przed, i po Medalu Copleya.

Przypisy edytuj

  1. a b c d   Copley Medal. Royal Society. [dostęp 2021-09-22]. (ang.).
  2. Copley Medal | Royal Society [online], royalsociety.org [dostęp 2024-01-28].

Linki zewnętrzne edytuj