Medvědská hornatina
Medvědská hornatina (pol. Masyw Orlíka[1], niem. Bärenfang-Bergland) – mikroregion wchodzący w skład pasma górskiego Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Śląsku. Graniczy od zachodu, północy i północnego wschodu z Górami Opawskimi (cz. Zlatohorská vrchovina), od południowego wschodu z Niskim Jesionikiem (cz. Nízký Jeseník) a od południowego zachodu z Masywem Pradziada (cz. Pradědská hornatina).
![]() Masyw Orlíka część pasma górskiego Wysokiego Jesionika (2008 rok) | |
![]() Mapa Masywu Orlíka na tle pasma Wysokiego Jesionika | |
Megaregion | |
---|---|
Prowincja | |
Podprowincja | |
Makroregion | |
Mezoregion |
Wysoki Jesionik |
Mikroregion(y) |
Medvědská hornatina |
Zajmowane jednostki administracyjne |
Charakterystyka
edytujJest to jeden z trzech mikroregionów pasma Wysokiego Jesionika o średniej wysokości 815 m n.p.m. z najwyższym szczytem Medvědí vrch[2]. Od Masywu Pradziada oddzielają go przełęcze: Videlské sedlo, Kóta i Hvězda, a od Gór Opawskich przełęcz Rejvíz[3] .
Masyw Orlíka składa się z dwóch głównych ramion (grzbietów)[3] :
- północnego, łukowatego grzbietu głównego góry Medvědí vrch, ciągnącego się od góry Zámecký vrch (1) do góry Na Vyhlídce (1)
- południowego, łukowatego grzbietu góry Vysoká hora, ciągnącego się od góry Zámecký vrch (2) do góry Nad rychtou
Ponadto z czterech ramieni bocznych[3] :
- łukowatego grzbietu góry Dlouhá hora, ciągnącego się od przełęczy Kristovo loučení do przełęczy Rejvíz
- grzbietu góry Žárový vrch, ciągnącego się od góry Zámecká hora do przełęczy Kóta
- grzbietu góry Jelení loučky, ciągnącego się od góry Jelení kameny do góry Kamenec (3)
- grzbietu góry Lysý vrch, ciągnącego się od góry Mrazový vrch do góry Nad Borovým
Budowa geologiczna
edytujPod względem geologicznym Masyw Orlíka zbudowany jest ze skał metamorficznych, głównie: gnejsów, ortognejsów, paragnejsów, migmatytów, łupków łyszczykowych, amfibolitów, kwarcytów, fyllitów, marmurów i in.[4]
Rzeźba terenu
edytujSzczyty
edytujW Masywie Orlíka znajduje się 150 określonych i nazwanych szczytów, w tym 37 o wysokości powyżej 1000 m n.p.m.[5][3] .
Lista szczytów Masywu Orlíka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Przełęcze
edytujNajwyższą przełęczą Masywu Orlíka jest niewielka, słabo ukształtowana przełęcz pomiędzy szczytami gór Medvědí vrch i Medvědí vrch – JV położona na wysokości 1187 m n.p.m.[3]
Ważniejsze przełęcze Masywu Orlíka[6][3] | ||
Lp. | Przełęcz | Wysokość m n.p.m. |
1 | Orlík | 1098 |
2 | Kristovo loučení | 1044 |
3 | Kóta | 1003 |
4 | U ztraceného | 1001 |
5 | Zvuk | 993 |
6 | Na rozhraní | 987 |
7 | Videlské sedlo (Sedlo Videlský Kříž) | 930 |
8 | Zadní Jestřábí | 900 |
9 | Hvězda | 860 |
10 | Malá hvězda | 853 |
11 | Sedlo pod Zámeckou horou | 786 |
12 | Ranná | 780 |
13 | Rejvíz | 770 |
Wody
edytujGrzbiet główny (grzebień) góry Pradziad (Masywu Pradziada), biegnący od przełęczy Skřítek do przełęczy Červenohorské sedlo jest częścią granicy Wielkiego Europejskiego Działu Wodnego, dzielącej zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego[7] .
Cały obszar Masywu Orlíka położony jest na północny wschód od tej granicy, a więc znajduje się w zlewisku Morza Bałtyckiego. Trzy główne rzeki Biała Głuchołaska (cz. Bělá), dopływ Nysy Kłodzkiej (cz. Kladská Nisa), Opawa (cz. Opava) i Moravice wpadają do Odry.
Mają tu swoje źródła potoki, z których najważniejsze to: Šumný p., Slučí p., Sokolí p., Rudná, Suchý p., Skalní p., Borový p., Bílý p., Zámecký p. i Černý p.
Ochrona przyrody
edytujW 1969 roku, w Jesionikach (cz. Jeseníky) wydzielono obszar objęty ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), na którym w granicach Wysokiego Jesionika utworzono 4 narodowe rezerwaty przyrody, 15 rezerwatów przyrody, 1 narodowy pomnik przyrody i 4 pomniki przyrody, w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt.
Rezerwaty i pomniki przyrody
edytujW Masywie Orlíka utworzono narodowy rezerwat przyrody, 4 rezerwaty przyrody i pomnik przyrody[3] :
- NRP Rejvíz (329 ha)
- RP Skalní potok (198 ha)
- RP Suchý vrch (49 ha)
- RP Jelení bučina (46 ha)
- RP Borek u Domašova (14 ha)
- PP Morgenland (2 ha)
Miejscowości
edytujNa obszarze Masywu Orlíka położone są następujące miejscowości[3] :
- Andělská Hora
- Dětřichov (część miejscowości Jesionik (cz. Jeseník))
- Karlova Studánka
- Ludvíkov
- Malá Morávka
- Rudná pod Pradědem
- Vrbno pod Pradědem
Schroniska i hotele górskie
edytujW Masywie Orlíka nie ma żadnych schronisk turystycznych, natomiast pensjonaty i hotele zlokalizowane są wyłącznie w miejscowościach.
Poza tym na obszarze Masywu Orlíka znajduje się kilkadziesiąt chat rozsianych na stokach gór, jednak nie mają one charakteru typowych schronisk, a zalicza się je do tzw. chat łowieckich[8].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Wistuba 2008 ↓, s. 394.
- ↑ Jan Ondryáš , Medvědská hornatina [online], tourism.cz [zarchiwizowane z adresu 2019-04-01] (cz.).
- ↑ a b c d e f g h Medvědská hornatina. pl.mapy.cz ↓.
- ↑ Horniny Jeseníků. (PDF), docplayer.cz [zarchiwizowane 2020-11-29] (cz.).
- ↑ Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓, Produkty → ZABAGED dle ZM10 (Měřítko mapy 1:1880).
- ↑ Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓.
- ↑ Hrubý Jeseník (mapa). dudisoft.eu ↓.
- ↑ Zdeňka Jordanová , Lovecké chaty v Jeseníkách, lovecke-chaty-v-jesenikach.webnode.cz [zarchiwizowane 2019-12-31] (cz.).
Bibliografia
edytuj- Piotr Banaszkiewicz , Jerzy Parzewski , Jesioniki, Góry Opawskie. Mapa turystyczna: skala 1:50 000, wyd. 1, Kraków: Wydawnictwo Kartograficzne „Compass”, 2019, ISBN 978-83-7605-941-9, OCLC 1150586280 (pol. • cz.).
- Waldemar Brygier i inni, Jesioniki. Pradziad, Jeseník: skala 1:40 000, wyd. 4, Wrocław: Studio Plan, 2017, ISBN 978-83-65689-75-7, OCLC 1036547484 (pol. • cz.).
- Chráněná Krajinná Oblast Jeseníky jih. Turistická a cykloturistická mapa 1:25 000, wyd. 1, Česká Lípa: Geodézie On Line, 2010 (Eurocart), ISBN 978-80-87380-18-5, OCLC 865043859 (cz.).
- Chráněná Krajinná Oblast Jeseníky sever. Turistická a cykloturistická mapa 1:25 000, wyd. 1, Česká Lípa: Geodézie On Line, 2010 (Eurocart), ISBN 978-80-87380-17-8, OCLC 865043841 (cz.).
- Geologická mapa 1:50 000, [w:] Česká geologická služba [online], mapy.geology.cz (cz.).
- Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech), [w:] Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [online], ags.cuzk.cz (cz.).
- Hrubý Jeseník (mapa) (JPEG), dudisoft.eu [zarchiwizowane 2016-03-04] (cz.).
- Jeseníky – Praděd, Králický Sněžník. Turistická mapa 1:40 000, Zádveřice: SHOCart, 2018, ISBN 978-80-7224-736-3, OCLC 1103831608 (cz.).
- Medvědská hornatina (mapa turystyczna) 1:192 000 [online], pl.mapy.cz (pol. • cz.).
- Małgorzata Wistuba , Dendrochronologiczne wskaźniki fluwialnej erozji i depozycji w ujściowych odcinkach dopływów Černej Opavy (Hrubý Jeseník, Sudety Wschodnie). (PDF) [online], geoinfo.amu.edu.pl, 2008 [zarchiwizowane z adresu 2022-03-20] .
Linki zewnętrzne
edytuj- Hrubý Jeseník [online], tisicovky.cz [dostęp 2015-08-10] (cz.).