Melania Kierczyńska

Melania Kierczyńska, właśc. Melania Cukier (ur. 12 października 1888 w Warszawie, zm. 4 lipca 1962 tamże) – działaczka komunistyczna, polonistka, krytyk literacki, tłumaczka.

Melania Kierczyńska
Imię i nazwisko

Melania Cukier

Data i miejsce urodzenia

12 października 1888
Warszawa

Data i miejsce śmierci

4 lipca 1962
Warszawa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Wojskowy na Powązkach

Zawód, zajęcie

polonistka, krytyk literacki, tłumaczka

Partia

Komunistyczna Partia Polski
Polska Partia Robotnicza
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Medal 10-lecia Polski Ludowej
Grób działaczki komunistycznej Melanii Kierczyńskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys edytuj

Urodziła się w rodzinie żydowskiej, jako córka Szymona, właściciela sklepu. Uczennica IV Gimnazjum w Warszawie, podczas strajku powszechnego w 1905 porzuciła naukę, następnie uczestniczyła w kursach pedagogicznych, po czym wstąpiła na wydział matematyczno-przyrodniczy Towarzystwa Kursów Naukowych. Od 1906 była członkiem SDKPiL, kolporterką i agitatorką, przyjaźniła się m.in. z Zofią Muszkat, późniejszą żoną Feliksa Dzierżyńskiego. Od 1908 przebywała w Szwajcarii, w Bernie i Zurychu studiowała chemię i filozofię. Była współpracownicą zuryskiej sekcji SDKPiL. W 1909 wróciła do Warszawy, gdzie została aresztowana i do 1910 była więziona. Od 1914 była nauczycielką języka polskiego w chełmskim gimnazjum, następnie w Tomaszowie Mazowieckim.

Od grudnia 1918 była członkiem KPRP/KPP. W latach 1922–1927 nauczała języka i literatury niemieckiej w warszawskim gimnazjum, a 1926–1927 języka i literatury polskiej 3 Seminarium Ochroniarskim Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich. W latach 1928–1931 wykładała metodykę nauczania języka polskiego na Rocznych Kursach Nauczycielskich dla maturzystów prowadzonych przez Gminę Żydowską w Warszawie. Należała do nauczycielskiej komórki KPP; w jej mieszkaniu odbywały się zebrania działaczy partyjnych. Była aktywnym członkiem lewicy nauczycielskiej w Związku Zawodowym Nauczycieli Średnich Szkół Żydowskich i w Zawodowym Zrzeszeniu Nauczycieli Szkół Powszechnych RP. Brała udział w wielu akcjach i kampaniach oświatowych. Uczestniczka prac Uniwersytetu Ludowego przy ul. Oboźnej i działaczka Stowarzyszenia Wolnomyślicieli Polskich, zwłaszcza jego „skrzydła proletariackiego”, i MOPR. W latach 1927–1930 studiowała polonistykę, którą ukończyła z pracą magisterską „Powstanie styczniowe w twórczości Stefana Żeromskiego”. Jednocześnie pisała prace literackie i publicystyczne do czasopism komunistycznych, m.in. „Przekroju”, „Lewara” i „Miesięcznika Literackiego”. Pozbawiona prawa nauczania w szkolnictwie za działalność komunistyczną na początku lat 30., prowadziła lekcje prywatne. W latach 1931–1935 była nauczycielką w Przedsiębiorstwie Handlowym ZSRR. Wspólnie z J. Kociełł przełożyła pracę Engelsa „Anti-Dühring” (1936); wówczas po raz pierwszy użyła swojego literackiego pseudonimu „Kierczyńska”, który w PRL stał się jej nazwiskiem. Prelegentka i dyskutantka w radykalnym Kole Polonistów UW i Kole krytyków-marksistów (zorganizowanym w 1936 przez KPP).

Od października 1939 przebywała w ZSRR, jako nauczycielka języka polskiego w szkole średniej w Białymstoku, a od jesieni 1940 pracowała we Lwowie nad sowieckimi podręcznikami szkolnymi. W styczniu 1940 roku weszła w skład 16 osobowej brygady autorów, powołanej za zgodą Ministerstwa Oświaty Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej dla zredagowania 3-tomowego podręcznika historii literatury polskiej[1]. Współautor i redaktor „Historii literatury polskiej”, redaktor „Dzieł wybranych” Elizy Orzeszkowej, współwydawca „Pism wybranych” Karola Marksa. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w czerwcu 1941 przebywała w Kijowie, następnie w obwodzie kujbyszewskim. Była pracownicą polskiej redakcji Radia ZSRR w Kujbyszewie, przygotowała cykl audycji poświęconych polskiej literaturze. Od października 1943 w Moskwie, gdzie pracowała w Komitecie, a potem w Rozgłośni im. Tadeusza Kościuszki oraz w polskiej redakcji Wydawnictwa Literatury w Językach Obcych jako tłumacz sowieckiej literatury pięknej. Była członkiem ZPP, a następnie PPR.

W październiku 1945 wróciła do Polski i w Warszawie kierowała działem kulturalno-literackim „Trybuny Wolności” – tygodnika PPR. W 1948 wstąpiła do ZLP i Związku Zawodowego Dziennikarzy RP (późniejszego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich). Była działaczką koła literatów-peperowców. Tłumaczyła sowiecką literaturę piękną, współpracowała z Wydziałem Kultury i Oświaty Komisji Centralnej Związków Zawodowych (KCZZ), redakcją literacką Polskiego Radia i ze Szkołą Partyjną przy KC PZPR. W latach 1949–1952 była członkiem egzekutywy organizacji partyjnej ZLP. Brała udział w V Zjeździe ZLP w czerwcu 1950, na którym została wybrana do Zarządu Głównego. Od 1952 przewodnicząca komisji ds. krytyki literackiej. Była zdecydowanym zwolennikiem socrealizmu. Konsultantka Centralnej Komisji Wydawniczej przy Prezydium Rady Ministrów, a w latach 1951–1955 była członkinią sekcji literatury w Komitecie Nagród Państwowych. Publikowała eseje krytyczno-literackie, m.in. o twórczości Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Jerzego Andrzejewskiego w „Kuźnicy”, „Lewym Torze”, „Nowej Kulturze” i „Nowych Drogach”, a w 1951 wydała zbiór „Spór o realizm”, zamieszczając w niej krytykę z najbardziej dogmatycznej, marksistowsko-leninowskiej pozycji. W 1950 otrzymała nagrodę ZLP w dziedzinie krytyki literackiej, a w 1955 nagrodę państwową II stopnia. W 1957 przeszła na emeryturę.

Została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C 2-7-14)[2].

Odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Bohdan Urbankowski, Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina, t. 1, Warszawa 1998, s. 180.
  2. Miasto st. Warszawa – Cmentarze(wyszukiwarka).
  3. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  4. M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie kultury i sztuki”.
  5. M.P. z 1955 r. nr 70, poz. 888 na wniosek Zarządu Głównego Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”, s. 1135.

Bibliografia edytuj

  • Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 3, Warszawa 1992.

Linki zewnętrzne edytuj