Menelaos z Aleksandrii
Menelaos z Aleksandrii (stgr. Μενέλαος ὁ Αλεξανδρεύς, Menelaos Aleksandreus; ur. ok. 70, zm. ok. 140) – grecki[1] astronom i matematyk. Autor antycznego traktatu[2] z dziedziny geometrii sferycznej[3].
| |
| Data urodzenia |
ok. 70 n.e. |
|---|---|
| Data śmierci |
ok. 140 n.e. |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość | |
ŻyciorysEdytuj
Menelaosa opisał współczesny mu historyk Plutarch w dialogu O obliczu widniejącym na tarczy Księżyca[4]. Klaudiusz Ptolemeusz w Almageście[5] wspomniał o jego dwóch obserwacjach astronomicznych[a] zanotowanych w Rzymie w pierwszym roku rządów cesarza Trajana[b]. Pappus[6] i Proklos[7] nazywali go jednak Aleksandryjczkiem, dlatego też przyjmuje się, że urodził się i wychował w Aleksandrii, a później przeniósł do Rzymu[8]. Niestety to wszystko co wiemy o jego życiu.
SphaericaEdytuj
Jedyna z zachowanych prac Menelaosa to Sphaerica, która dotrwała do naszych czasów dzięki arabskiemu tłumaczeniu[9]. Jest to traktat składający się z trzech ksiąg:
- w Księdze I przedstawiona została definicja trójkąta sferycznego[10].
- Księga II to próba zaadaptowania geometrii sferycznej do potrzeb astronomii[c].
- Księga III traktuje o wykorzystaniu tzw. twierdzenia Menelaosa w trygonometrii sferycznej. Dla geometrii płaskiej zasada współliniowości punktów na bokach trójkąta znana była jeszcze przed Menelaosem[8].
Tytuły pozostałych prac znamy z przekazów arabskiego uczonego Thabit'a b. Qurra, jednakże Elementy geometrii, O trójkątach i O wadze i rozpadzie różnych ciał nie zachowały się do naszych czasów[10].
Zobacz teżEdytuj
UwagiEdytuj
- ↑ Okultacje gwiazd Spica i Beta Scorpi przez Księżyc
- ↑ 98 n.e.
- ↑ Kontynuacja prac Teodoziusza z Bitynii
PrzypisyEdytuj
- ↑ Menelaus of Alexandria, [w:] Encyclopaedia Britannica [online], www.britannica.com [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Menelai, Sphaericorum, Libri III, Oxford 1758 [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Menelaos z Aleksandrii, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-10-02].
- ↑ Plutarch: De facie in orbe lunae apparet, 17. W: Moralia [on-line]. www.perseus.tufts.edu. [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Syntaxis mathematica, VII, 3, [w:] J.L. Heiberg (red.), Claudii Ptolemaei opera quae exstant omnia, cz. 2, Lipsk 1903 [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Pappi Alexandrini, Collectionis, F. Hultsch (red.), t. II, VI.110, Berlin 1877 [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Procli Diadochi, Commentari, [w:] G. Friendline (red.), Primum Euclidis Elementoru librum, Lipsk 1877 [dostęp 2013-01-06].
- ↑ a b Menelaus of Alexandria. www-history.mcs.st-andrews.ac.uk (The MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews). [dostęp 2013-01-06].
- ↑ F.J. Carmody, Arabic astronomical and astrological sciences in latin translation. A critical bibliography, Berkeley i Los Angeles: University of California Press, 1956, s. 22 [dostęp 2013-01-04].
- ↑ a b T. Heath, A history of greek mathematics, t. II, Oxford: The Clarendon Press, 1921, s. 260-273 [dostęp 2013-01-04].
BibliografiaEdytuj
- Menelai, Sphaericorum, Libri III, Oxford 1758.
- Syntaxis mathematica, VII, 3, [w:] J.L. Heiberg (red.), Claudii Ptolemaei opera quae exstant omnia, cz. 2, Lipsk 1903.
- Pappi Alexandrini, Collectionis, F. Hultsch (red.), t. II, VI.110, Berlin 1877.
- Procli Diadochi, Commentari, [w:] G. Friendline (red.), Primum Euclidis Elementoru librum, Lipsk 1877 [dostęp 2013-01-06].
- T. Heath, A history of greek mathematics, t. II, Oxford: The Clarendon Press, 1921, s. 260-273 [dostęp 2013-01-04].
- F.J. Carmody, Arabic astronomical and astrological sciences in latin translation. A critical bibliography, Berkeley i Los Angeles: University of California Press, 1956, s. 22.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Menelaus of Alexandria, [w:] Encyclopaedia Britannica [online], www.britannica.com [dostęp 2013-01-06].
John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Menelaos z Aleksandrii w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-07-13].- Plutarch, De facie in orbe lunae apparet, 17, [w:] Moralia [online], www.perseus.tufts.edu [dostęp 2013-01-06].
