Bobrkowate
Bobrkowate (Menyanthaceae) – rodzina roślin należąca do rzędu astrowców (Asterales). Należy tu 6[3] rodzajów z ok. 60 gatunkami roślin wodnych i bagiennych rozprzestrzenionych na całym świecie z wyjątkiem okolic okołobiegunowych[2]. W Polsce występują dziko dwa gatunki – bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata) i grzybieńczyk wodny (Nymphoides peltata).
 Bobrek trójlistkowy | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
bobrkowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Menyanthaceae (Dumort.) Dumort. Anal. Fam. Pl.: 20, 25. 1829 | |
Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne. Rośliny z rodzaju grzybieńczyk bywają chwastami w uprawach ryżu i kanałach nawadniających[4].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Zielne rośliny wieloletnie z tęgim korzeniem palowym lub płożącym się pędem[5], rzadko jednoroczne[6][4]. Rośliny nagie[4].
- Liście
- Skrętoległe, często w rozecie przyziemnej[4], rzadko naprzeciwległe[6], ogonkowe (ogonki zwykle są długie, u niektórych gatunków oskrzydlone), z pochwiastą, błoniastą nasadą[5][4], bez przylistków[6][4]. Blaszka liści zanurzona, pływająca lub wynurzona, trójlistkowa (Menyanthes) lub pojedyncza i wówczas okrągła, nerkowata do równowąskiej[5]. Blaszka zwykle jest całobrzega, czasem falista, rzadko drobno ząbkowana albo karbowana[4].
- Kwiaty
- Promieniste i obupłciowe, zebrane są różnych kwiatostanach – gronach i wierzchotkach, pojedynczych lub złożonych, czasem gęsto skupione, w tym w główkach. Działek kielicha jest 5, złączonych u nasady, u części przedstawicieli przyrastają do dolnej części zalążni. Działki są trwałe. Płatków korony także jest 5, zrośnięte są one w dolnej części, odpadają po przekwitnieniu. Czasem od wewnątrz są silnie frędzlowate[5]. Płatki mają barwę białą, żółtą lub różową[4]. Pręcików jest 5 (rzadko więcej lub 4), międzyległych łatkom korony[7]. Występuje różnosłupkowość. Zalążnia jest górna lub wpół dolna, powstaje z dwóch owocolistków, ale jest jednokomorowa[5][4], z dwoma łożyskami ściennymi i licznymi zalążkami. Znamię jest dwudzielne[4][7].
- Owoce
- Torebki, pękające lub nie[6][4], u niektórych przedstawicieli mniej lub bardziej mięsiste[5] (też określane jako jagody)[4]. Nasion jest od kilku do wielu, u niektórych przedstawicieli są one oskrzydlone[4].
Systematyka edytuj
Rodzina tradycyjnie sytuowana była blisko goryczkowatych Gentianaceae, czasem nawet rodzaje tu zaliczane włączano do tej rodziny. Badania molekularne ujawniły, że jej pozycja jest bardziej izolowana, a najbliżej spokrewniona jest z rodzinami Goodeniaceae, astrowatych Asteraceae i Calyceraceae (jest siostrzana dla obejmującego je kladu)[8].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
| astrowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd Campanulanae Takht. ex Reveal, rząd bobrkowce (Menyanthales T. Yamaz. ex Takht.), rodzina bobrkowate (Menyanthaceae (Dumort.) Dumort.)[9].
- Wykaz rodzajów[3]
- Liparophyllum Hook. f.
- Menyanthes L. – bobrek
- Nephrophyllidium Gilg.
- Nymphoides Seg. – grzybieńczyk
- Ornduffia Tippery & Les
- Villarsia Vent.
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-20] (ang.).
- ↑ a b Menyanthaceae Dumort.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-11].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m G. Kadereit, Menyanthaceae, [w:] J.W. Kadereit, C. Jeffrey (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants Dicotyledons. Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer, 2007, s. 599-602, ISBN 3-540-31050-9.
- ↑ a b c d e f Christopher D.K. Cook i in.: Water plants of the world. Hague: Dr. W. Junk b,v, Publishers, 1974, s. 326.
- ↑ a b c d Ting-nung Ho, Robert Ornduff: Menyanthaceae (Dumortier) Dumortier. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-09-22].
- ↑ a b B. Pawłowski (red.): Flora Polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XI. PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 258.
- ↑ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 335. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ Crescent Bloom: Menyanthaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-04-15]. (ang.).