Metro w Moskwie

Metro w Moskwie (ros. Московский метрополитен, Moskowskij mietropoliten; pełna nazwa Государственное унитарное предприятие города Москвы «Московский ордена Ленина и ордена Трудового Красного Знамени метрополитен имени В. И. Ленина») – system kolei miejskiej, głównie podziemnej, zlokalizowany w stolicy Rosji – Moskwie i częściowo w Obwodzie Moskiewskim. Jest pierwszym systemem metra oddanym do użytku w Rosji (otwarto 15 maja 1935 r.). System składa się z 15 linii; jego długość wynosi 408,1 kilometry, na których znajduje się 238 stacji. Należy do najbardziej obciążonych systemów metra na świecie. Codziennie korzysta z niego średnio 7,1 miliona pasażerów (2016 rok).

Metro w Moskwie ГУП „Московский метрополитен”
metro
Logo moskiewskiego metra
Wagon serii 81 moskiewskiego metra
Państwo	Rosja
Lokalizacja	Moskwa, Krasnogorsk, Rieutow, Kotielniki
Operator	Moskowskij Mietropoliten
Liczba linii	15
Lata funkcjonowania	od 1935
Dzienna liczba pasażerów	6,67 mln (2018)
Roczna liczba pasażerów	2560,4 mln (2019)
Infrastruktura
Aktualny schemat linii moskiewskiego metra
Długość sieci	408,1 km
Rozstaw szyn	1520 mm
Liczba stacji	238 (2020)
Liczba zajezdni	20
Tabor
Liczba pojazdów	5956 wagonów
Strona internetowa
Portal Transport szynowy

Stacja Kijewskaja

Stacja Arbatskaja

Stacja Komsomolskaja

Metro moskiewskie wyróżniają przede wszystkim stacje, których część uważana jest za wzorcowy przykład architektury socrealizmu (44 z nich zostały zaliczone do obiektów dziedzictwa kulturowego Rosji). Ich wnętrza przypominają pałace, pod sufitami wiszą misterne żyrandole.

Statystyki

• Odległość między stacjami:
  • średnia – 1,8 km
  • najmniejsza – 0,5 km
  • największa – 6,47 km
• Stacji – 238
• Największa głębokość stacji – 84 m
• Schody ruchome:
  • liczba – 637
  • łączna długość – 66,8 km
  • największa długość – 126 m
• Zajezdni – 20
• Wagony:
  • liczba – 5956
  • średnio dziennie używanych – 3438
• Średnia dzienna trasa wagonu – 548,7 km
• Średnia prędkość – 41,62 km/h
• Zatrudnionych – 35 623
• Zgodność z rozkładem jazdy – 99,98%
• Najmniejszy odstęp między odjazdami – 1,5 minuty
• Długość przeciętnej podróży – 13 km

Historia

Stacja Sokolniki w 1935

Pierwszy projekt moskiewskiego metra powstał w 1901. Do wybuchu I wojny światowej powstały także inne, nowe projekty budowy metra w Moskwie.

Pierwszą linię moskiewskiego metra uruchomiono 15 maja 1935 i przebiegała ona od stacji Sokolniki do stacji Park Kultury z odgałęzieniem do stacji Smolenskaja (to odgałęzienie to linia Arbackaja przedłużona do stacji Kijewskaja, przechodząc przez rzekę Moskwę po moście).

W latach 1957–1992 metro nosiło imię W.I.Lenina (ros. Московский метрополитен имени В. И. Ленина). Wcześniej jego patronem był Łazar Kaganowicz.

Do wybuchu II wojny światowej zbudowano jeszcze 2 nowe linie. W marcu 1938 linia Arbackaja została przedłużona do stacji Kurskaja (obecnie ta część nazywa się linią Arbacko-Pokrowską). We wrześniu 1938 otworzono linię Gorkowsko-Zamoskworeczną, od stacji Sokoł do stacji Teatralnaja.

Projekty dalszej kompleksowej rozbudowy metra zostały zawieszone podczas wojny. Rozpoczęto tylko budowę fragmentów linii: Teatralnaja – Awtozawodskaja (z przejściem przez rzekę Moskwę podziemnym tunelem) oraz Kurskaja – Izmaiłowskij Park (4 stacje).

Jesienią 1941 metro służyło za schron przeciwlotniczy, a pewna część wagonów została ewakuowana. Zgodnie z postanowieniem państwowego komitetu obrony z 15 października 1941 w wypadku pojawienia się wroga u wrót Moskwy metro miało zostać zniszczone.

Po wojnie rozpoczęto budowę czwartego etapu metra linii Kolcewej i głębokiego odcinka linii Arbackiej od stacji Plac Rewolucji do stacji Kijewskiej.

Początkowo linię Kolcewą zamierzano poprowadzić pod Pierścieniem Sadowym (Sadowoje Kolco) (który stanowił granicę miasta w XVI wieku). Pierwsza część linii od stacji Park Kultury do stacji Kurskaja (1950) przebiegała właśnie w ten sposób. Później jednak północną część linii Kolcewej postanowiono zbudować 1–1,5 km od Sadowego Kolca i w ten sposób zapewniono dostęp do 7 z 9 moskiewskich stacji. Druga część linii Kolcewej została otwarta w 1952 (stacja Kurskaja – stacja Biełorusskaja), a w 1954 budowę linii zakończono.

Budowa głębokiej części linii Arbackiej przebiegała w czasach zimnej wojny i przewidywano jej wykorzystanie jako schronu przeciwatomowego na wypadek wojny. Po zakończeniu budowy linii w 1953, jej górna część została zamknięta (od stacji Płoszczad Riewolucii do Kijewskiej), ale w 1958 znów została оtwarta jako część linii Filowskiej.

Później już nie posługiwano się terminem „etap” jako część planu rozbudowy, jednak oddane w latach 1957–1958 określa się czasem jako piąty „etap”.

W styczniu 1977 i w lutym 2004 miały miejsce zamachy, a w marcu 2010 zorganizowano dwa zamachy.

15 lutego 2016 otwarta została 200. stacja metra – Sałarjewo.

Do sieci metra została zaliczona także moskiewska kolej jednoszynowa, wcześniej oznaczana М1, oraz ukończony w 2016 roku moskiewski pierścień centralny – w większości naziemny pierścień kolei otaczający historyczne granice Moskwy.

Kalendarium

Data	Linia	Odcinek / Stacja	Liczba nowych stacji	Liczba wszystkich stacji	Długość odcinka (km)	Długość łączna (km)
15 maja 1935		Sokolniki — Park Kultury / Smolenskaja ТCz-1 Siewiernoje	13		11,0
20 marca 1937		Smolenskaja — Kijewskaja	1	14	1,34	12,34
13 marca 1938		Aleksandrowskij Sad — Kurskaja	2	16	3,39	14,83
11 września 1938		Teatralnaja — Sokoł ТCz-2 Sokoł	6	22	8,52	23,35
1 stycznia 1943		Teatralnaja — Awtozawodskaja	1	23	6,24	29,59
20 listopada 1943		Nowokuznieckaja, Pawieleckaja	2	25	0
18 stycznia 1944		Kurskaja — Partizanskaja	3	28	7,05	36,64
15 maja 1944		Elektrozawodskaja	1	29	0
1 stycznia 1950		Park Kultury — Kurskaja	6	35	6,37	43,01
10 stycznia 1950		ТCz-3 Izmajłowo	0		(1,5)
30 stycznia 1952		Kurskaja — Biełoruskaja	4	39	6,98	49,99
5 kwietnia 1953		Płoszczad´ Riewolucyi — Kijewskaja	-4	38	−4,13	50,53
		Płoszczad´ Riewolucyi — Kijewskaja	3		4,66
14 marca 1954		Biełoruskaja — Park Kultury	2	40	5,95	56,48
1 kwietnia 1954		ТCz-4 Krasnaja Priesnia	0		0
24 września 1954		Partizanskaja — Pierwomajskaja	1	41	1,5	57,98
1 maja 1957		Park Kultury — Sportiwnaja	2	43	2,43	60,41
1 maja 1958		Prospekt Mira —WDNCh	4	47	4,53	64,94
7 listopada 1958		Kijewskaja — Kutuzowskaja	6	53	5,35	70,29
12 stycznia 1959		Sportiwnaja — Uniwiersitiet	2	55	4,49	74,78
7 listopada 1959		Kutuzowskaja — Fili	1	56	1,64	76,42
13 października 1961		Fili — Pionierskaja	3	59	3,54	79,96
21 października 1961		Partizanskaja — Pierwomajskaja	2	60	3,69	82,15
1 stycznia 1962		ТCz-9 Fili	0		0
13 października 1962		Oktiabr´skaja — Nowyje Czeriomuszki ТCz-5 Kałużskoje	5	65	8,07	90,22
22 lipca 1963		Pierwomajskaja — Szczołkowskaja	1	66	1,64	91,86
30 grudnia 1963		Uniwiersitiet — Jugo-Zapadnaja	2	68	4,55	96,41
15 kwietnia 1964		Nowyje Czeriomuszki — Kałużskaja	1	69	1,5	97,91
30 grudnia 1964		Sokoł — Riecznoj wokzał	3	72	6,22	104,13
5 lipca 1965		Pionierskaja — Mołodiożnaja	1	73	3,8	107,93
31 sierpnia 1965		Kuncewskaja	1	74	0
31 grudnia 1965		Sokolniki — Prieobrażenskaja płoszczad´	1	75	2,52	110,45
31 grudnia 1966		Taganskaja — Wychino ТCz-11 Wychino	7	82	12,94	123,39
11 sierpnia 1969		Awtozawodskaja — Kachowskaja ТCz-7 Zamoskworieckoje	4	86	9,54	132,93
30 grudnia 1970		Oktiabr´skaja — Kitaj-gorod	2	88	3,85	136,78
		Taganskaja — Kitaj-gorod	1	89	2,02	138,8
31 grudnia 1971		Kitaj-gorod — Prospekt Mira	2	91	2,88	141,68
30 grudnia 1972		Barrikadnaja — Oktiabr´skoje pole	5	96	7,24	148,92
12 sierpnia 1974		Nowyje Czeriomuszki — Bielajewo Kałużskaja	1	97	3,61	151,03
17 grudnia 1975		Kitaj-gorod — Barrikadnaja	2	99	4,04	155,07
30 grudnia 1975		Oktiabr´skoje pole — Płaniernaja ТCz-6 Płaniernoje	4	103	9,68	164,75
29 września 1978		WDNCh — Miedwiedkowo	4	107	8,1	172,85
30 września 1978		ТCz-10 Swibłowo	0		0
20 lipca 1979		Twierskaja	1	108
30 grudnia 1979		Marksistskaja — Nowogiriejewo ТCz-12 Nowogiriejewo	6	114	11,41	184,26
5 listopada 1980		Szabołowskaja	1	115	0
25 października 1983		Worobjowy Gory	-1	114
4 listopada 1983		Sierpuchowskaja — Jużnaja ТCz-8 Warszawskoje	8	122	12,95	197,21
30 grudnia 1984		Kaszyrskaja — Oriechowo	3	125	6,39	203,6
7 września 1985		Oriechowo — Krasnogwardiejskaja	2	127	3,39	206,99
6 listopada 1985		Jużnaja — Prażskaja	1	128	1,14	208,13
23 stycznia 1986		Sierpuchowskaja — Borowickaja	2	130	2,83	210,96
25 stycznia 1986		Marksistskaja — Trietjakowskaja	1	131	1,66	212,62
6 listopada 1987		Bielajewo — Tiopłyj Stan	2	133	2,99	215,61
31 grudnia 1987		Borowickaja — Czechowskaja	1	134	1,63	217,24
31 grudnia 1988		Czechowskaja — Sawiołowskaja	3	137	4,23	221,47
31 grudnia 1989		Mołodiożnaja — Kryłatskoje	1	138	1,94	223,41
17 stycznia 1990		Tiopłyj Stan — Nowojasieniewskaja	2	140	3,6	227,01
3 sierpnia 1990		Prieobrażenskaja płoszczad´ — Bulwar Rokossowskogo ТCz-13 Czerkizowo	2	142	3,81	230,82
7 marca 1991		Sawiołowskaja — Otradnoje ТCz-14 Władykino	5	147	8,63	239,45
31 grudnia 1992		Otradnoje — Bibiriewo	1	148	2,61	242,06
15 lipca 1994		Bibiriewo — Ałtufjewo	1	149	1,99	244,05
20 listopada 1995		Kachowskaja (linia)	1	150	-0,45	243,6
28 grudnia 1995		Czkałowskaja — Wołżskaja ТCz-15 Pieczatniki	6	156	12,19	256,24
25 grudnia 1996		Wołżskaja — Marjino	3	159	5,44	261,68
11 grudnia 1999		Dubrowka	1	160	0
31 sierpnia 2000		Prażskaja — Ulica Akadiemika Jangiela	1	161	1,98	263,66
12 grudnia 2001		Ulica Akadiemika Jangiela — Annino	1	162	1,41	265,07
14 grudnia 2002		Worobjowy Gory	1	163	0
26 grudnia 2002		Annino — Bulwar Dmitrija Donskogo	1	164	2,08	267,15
6 maja 2003		Kijewskaja — Park Pobiedy	1	165	3,2	270,35
27 grudnia 2003		Ulica Starokaczałowskaja — Buninskaja alleja	5	170	5,53	275,88
20 listopada 2004		Timiriaziewskaja — Ulica Siergieja Eisensteina	6	170	0	275,88
10 września 2005		Kijewskaja — Wystawocznaja	1	171	2,2	278,08
30 sierpnia 2006		Wystawocznaja — Meżdunarodnaja	1	172	0,5	278,58
30 sierpnia 2007		Czkałowskaja — Trubnaja	1	173	3,05	281,63
29 grudnia 2007		Sretenskij Bulwar	1	174	0
7 stycznia 2008		Park Pobedy — Strogino	2	176	11,27	292,9
7 września 2008		Sławianskij Bulwar	1	177	0
26 grudnia 2009		Strogino — Mitino	3	180	5,9	298,8
19 czerwca 2010		Trubnaja — Marina Roszcza	2	182	2,4	301,2
2 grudnia 2011		Marjino — Ziablikowo	3	185	4,5	305,7
30 sierpnia 2012		Nowogiriejewo — Nowokosino	1	186	3,2	308,9
24 grudnia 2012		Krasnogwardiejskaja — Ałma-Atinskaja	1	187	3	311,9
28 grudnia 2012		Mitino — Piatnickoje Szosse	1	188	1,4	313,3
9 listopada 2013		Wychino — Żulebino	2	190	4,8	318,1
15 stycznia 2014		ТCz-17 Bratiejewo	0		0
31 stycznia 2014		Diełowoj Centr — Park Pobedy	2	192	3,4	321,5
27 lutego 2014		Ulica Starokaczałowskaja — Bitcewskij park	2	194	4,5	326
27 sierpnia 2014		Spartak	1	195	0
8 grudnia 2014		Jugo-Zapadnaja — Tropariowo	1	196	2,1	328,1
21 września 2015		Żulebino — Kotielniki	1	197	1,4	329,5
28 grudnia 2015		Technopark	1	198	0
18 stycznia 2016		Tropariowo — Rumiancewo	1	199	2,5	332
15 lutego 2016		Rumiancewo — Sałarjewo	1	200	1,9	333,9
10 września 2016		Moskiewski pierścień centralny	26	200	0	333,9
16 września 2016		Marina Roszcza — Pietrowsko-Razumowskaja	3	203	5,4	339,3
24 grudnia 2016		TCz-16 Mitino	0		0
11 października 2016		Sokolinaja Gora, Dubrowka	2	203	0	339,3
1 listopada 2016		Koptewo	1
4 listopada 2016		Zorge	1
8 listopada 2016		Panfilowskaja	1
16 marca 2017		Ramenki — Park Pobedy	3	206	7,3	346,6
31 grudnia 2017		Riecznoj wokzał — Chowrino	1	207	2,9	349,5
24 lutego 2018		Diełowoj centr	-1	206	−3,4	346,1
26 lutego 2018		Szelepicha — Pietrowskij park	5	211	10,5	359,7
		Park Pobedy — Pietrowskij park	0		3,1
22 marca 2018		Pietrowsko-Razumowskaja — Sieligierskaja	3	214	4,9	364,6
11 czerwca 2018		TCz-19 Łichobory	0		0
30 sierpnia 2018		Ramenki — Rasskazowka TCz-18 Sołncewo	7	221	14,2	378,8
20 grudnia 2018		Biełomorskaja	1	222	0
30 grudnia 2018		Pietrowskij park — Sawiołowskaja	1	223	1,9	380,7
30 marca 2019		Kachowskaja (stacja)	-1	222	−1,3	379,4
3 czerwca 2019		Kosino — Niekrasowka TCz-20 Rudniowo	4	226	6,9	386,3
20 czerwca 2019		Sałarjewo — Kommunarka	4	230	9,4	395,7
25 października 2019		Kachowskaja (linia)	-2	228	−2,0	393,7
27 marca 2020		Kosino — Lefortowo	6	234	15,1	408,8
31 grudnia 2020		Lefortowo — Elektrozawodskaja	1	235	3,3	412,1

Linie metra

Budowane i planowane:

Symbol	Nazwa (cyrylica)	Nazwa (trb. polska)	Stacje końcowe	Planowane otwarcie	Długość (km)	Liczba stacji
	Троицкая	Troickaja	Siewastopolskij prospiekt – Troick	2023	23,2	16
–	Рублёво-Архангельская	Rubliowo-Archangielskaja	Ilinskaja – Diełowoj centr	2024	18,7	10
	Бирюлёвская	Biriulowskaja	ZIL – Biriulowo	2025	20,7	10

Zajezdnie

• ТCz-1 Północna (Северное)
• ТCz-2 Sokół (Сокол)
• ТCz-3 Izmajłowo (Измайлово)
• ТCz-4 Krasnaja Priesnia (Красная Пресня)
• ТCz-5 Kałużskoje (Калужское)
• ТCz-6 Planiernoje (Планерное)
• ТCz-7 Zamoskworiecka (Замоскворецкое)
• ТCz-8 Warszawska (Варшавское)
• ТCz-9 Fili (Фили)
• ТCz-10 Swibłowo (Свиблово)
• ТCz-11 Wychino (Выхино)
• ТCz-12 Nowogiriejewo (Новогиреево)
• ТCz-13 Czerkizowo (Черкизово)
• ТCz-14 Władykino (Владыкино)
• ТCz-15 Pieczatniki (Печатники)
• TCz-16 Mitino (Митино)
• ТCz-17 Bratiejewo (Братеево)
• TCz-18 Sołncewo (Солнцево)
• TCz-19 Lichobory (Лихоборы)
• TCz-20 Rudniowo (Руднёво)

Metro ściśle tajne

W Moskwie oprócz powszechnie znanej i bardzo rozbudowanej sieci metra istnieje też drugie, całkowicie niezależne od tego pierwszego. Określane kryptonimem system D-6 (Д-6) zaś od publikacji w 1992 w czasopiśmie „Ogoniok” bardziej znane jako Metro-2. Składa się prawdopodobnie z trzech linii tylko do użytku aparatu władzy i wojska.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona metra moskiewskiego (ros.)
• Metro moskiewskie (ros.)
• Portal – Metro moskiewskie (ros.)
• Artykuł o metrze w Moskwie (ang.)
• Zdjęcia z metra
• Schemat linii metra moskiewskiego z układami torów na stronie www.mrl.ucsb.edu/~yopopov/rrt/trackmaps