Międzychód

miasto w województwie wielkopolskim
Ten artykuł dotyczy miasta wielkopolskiego. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Międzychód (niem. Birnbaum) – miasto w woj. wielkopolskim, powiecie międzychodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Międzychód i powiatu międzychodzkiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego. Położone nad Wartą w Kotlinie Gorzowskiej. Po roku 1998 nastąpił powrót miasta w granice województwa wielkopolskiego.

Międzychód
— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Ilustracja
Rynek i fontanna
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Polska
Województwo  wielkopolskie
Powiat międzychodzki
Gmina Międzychód
Prawa miejskie koniec XIV wieku
Burmistrz Krzysztof Wolny
Powierzchnia 6,98 km²
Wysokość 37 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość
10 666[1]
1528 os./km²
Strefa numeracyjna 95
Kod pocztowy 64-400
Tablice rejestracyjne PMI
Położenie na mapie gminy Międzychód
Mapa konturowa gminy Międzychód, w centrum znajduje się punkt z opisem „Międzychód”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Międzychód”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Międzychód”
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego
Mapa konturowa powiatu międzychodzkiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Międzychód”
Ziemia52°36′04″N 15°53′24″E/52,601111 15,890000
TERC (TERYT) 3014034
SIMC 0935506
Hasło promocyjne: Miasto z pompą[2]
Urząd miejski
ul. Piłsudskiego 2
64-400 Międzychód
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

30 czerwca 2013 roku, miasto liczyło 10 847 mieszkańców[3].

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1400 roku, położone było w XVI wieku w województwie poznańskim[4].

Nazwa miastaEdytuj

Przyjmuje się, że nazwa miasta wzięła swój początek z „chodzenia między brodami”, Międzybród – Międzychód, chociaż nie ma żadnych przesłanek, by istniały w tym miejscu jakieś przeprawy przez rzekę Wartę.

Od średniowiecza równolegle z polską używana była niemiecka nazwa miasta (Birnbaum). Oznacza ona gruszę, co znalazło swoje odzwierciedlenie w herbie miejskim.

HistoriaEdytuj

Osobny artykuł: Międzychód Nowe Miasto.
 
Międzychód na historycznej mapie Wielkopolski sporządzonej w 1888 roku według danych zaczerpniętych z Kodeksu dyplomatycznego.

Międzychód, położony w granicach historycznej Wielkopolski, uzyskał prawa miejskie prawdopodobnie przed 1378 r. Miejscowość wielokrotnie wymieniają dokumenty zebrane w Kodeksie dyplomatycznym Wielkopolski. W czasie wojny trzynastoletniej Międzychód wystawił w 1458 roku 4 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[5].

W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów miejscowość położona była w dawnym województwie poznańskim. Przed XVI wiekiem była własnością Andrzeja Nieszkowskiego, który w 1505 zbył ją na rzecz Tomasza Krzyżanowskiego. W połowie wieku XVI miasto należało do kasztelana międzyrzeckiego Stanisława Ostroróga oraz sędziego poznańskiego Mikołaja Skóry z Gaju. Na ich prośbę król polski Zygmunt August pozwolił im pobierać mostowe na rzece Warcie[6].

Miasto było ośrodkiem reformacji. Ostrorogowie w czasie panowania Zygmunta Augusta przystąpili do reformacji oddając kościół współwyznawcom. W 1591 roku Jan Ostroróg nawrócił się z powrotem na katolicyzm odbierając kościół protestantom i budując w miejsce drewnianej świątyni nową murowaną, wykonaną z cegły palonej[6].

W 1597 miasto wraz z okolicznymi majątkami wykupili Unrugowie wywodzący się z Dolnego Śląska, którzy byli ich właścicielami przez dwa wieki zasiedlając okolicę niemiecką, protestancką ludnością. W 1720 roku w mieście urodził się Jan Daniel Janocki (Jaenisch) bibliograf, bibliotekarz, prefekt Biblioteki Załuskich[6].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miasto przeszło w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazło się w zaborze pruskim. Jako miasto opisał go XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1811 znajdowało się w nim 262 domy z 1679 mieszkańcami, a w 1843 ich liczba wzrosła do 2637, w tym 1877 chrześcijan oraz 769 izraelitów[6].

Na mocy traktatu wersalskiego Międzychód ponownie znalazł się w granicach Polski, stanowiąc w latach 1920–1939 najdalej wysunięte na zachód miasto II Rzeczypospolitej (granica z Rzeszą Niemiecką przebiegała ok. 4 km na zachód od miasta).

II wojna światowaEdytuj

Osobne artykuły: Kraj Warty, Wysiedlenia Polaków z Wielkopolski 1939–1941 i Heim ins Reich.

W czasie II wojny światowej w latach 1939–1941 z miasta wysiedlono większość Polaków do Generalnego Gubernatorstwa, a w zamian sprowadzono Niemców w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich.

Okres powojennyEdytuj

Zimą 1945 roku stacjonował tu sztab 1 Frontu Białoruskiego[7]. Miasto częściowo rozbudowuje się, chociaż daje się odczuć stagnację. Piękne krajobrazy przyciągają turystów i wędkarzy (kraina 100 jezior). 4 lipca 2017 Rada Miejska przemianowała ulice Gwardii Ludowej na św. Jana Pawła II (alternatywną propozycją była Kazimierza Myszkowskiego), Langowicza na Sportową i Kaczmarka na Wąską (alternatywnie proponowano Łucjana Konopińskiego)[8].

Dzielnice i przedmieściaEdytuj

 
Hotel Pod Białym Orłem

Miasto jest jednolitą gminą o statusie miejskim, bez prawnego podziału jej terytorium na dzielnice i osiedla, czyli na jednostki pomocnicze gminy. Jednakże w mieście istnieje zwyczajowy podział poszczególnych jego części wynikający ze względu na położenie tych terenów oraz z pewnych uwarunkowań historycznych i urbanistycznych. Dzielnice nie stanowią oficjalnego podziału administracyjnego miasta. Są to nazwy zwyczajowe, które są powszechnie używane przez mieszkańców.

Dzielnice:

  • Stare Miasto
  • Nowe Miasto
  • Port
  • Lipowiec
  • Letnisko
  • Mała Wielowieś
  • Bocianie Gniazdo
  • Ostrawy
  • Słodowy Młyn

Przedmieścia (i ich części) leżące poza granicami miasta, stanowiące integralną część organizmu miejskiego:

  • Stare Bielsko
  • Nowe Bielsko
  • Osiedle Lubuskie (Bielsko) zwane Olminem lub Lotniskiem
  • Dzięcielin
  • Wielowieś
  • Przedlesie
  • Zielona Chojna (Bielsko)
  • Gorzyń
  • Muchocin
  • Gorzycko Stare

DemografiaEdytuj

  • Piramida wieku mieszkańców Międzychodu w 2014 roku[1].


 

ZabytkiEdytuj

 
Muzeum Regionalne w Międzychodzie
Osobny artykuł: Zabytki Międzychodu.
  • kościół pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela z XVI w.; wzmiankowany po raz pierwszy w 1404, w latach 1555–1589 w rękach luteran. W 1591 z cegły palonej zbudowano nowy, istniejący do dzisiaj kościół (obecnie część między chórem a amboną), który w 1635 spłonął razem z miastem. Obecny transept i prezbiterium dobudowano do wcześniejszej budowli w latach 1902–1904. Wieża kościelna dwukrotnie była uszkadzana przez czynniki atmosferyczne – w 1672 ucierpiała na skutek huraganu, a w 1706 uderzył w nią piorun,
  • kościół Niepokalanego Serca Maryi w Międzychodzie z 1840 roku, poewangelicki, obecnie należący do parafii rzymskokatolickiej,
  • przykościelny cmentarz z barokowymi płytami nagrobkowymi z XVIII w. przy kościele pw. Niepokalanego Serca Maryi,
  • płyta nagrobna Krzysztofa Unruha z XVIIw. w kościele pw. Niepokalanego Serca Maryi,
  • „Laufpompa” – głębinowa studnia artezyjska w centrum miasta ujęta w ozdobną żeliwną pompę z 1912,
  • Muzeum Regionalne,
  • wrzecionowaty układ przestrzenny starego miasta,
  • domy „szczytowe” wzdłuż ulicy Rynkowej.

Atrakcje przyrodniczeEdytuj

  • rezerwat przyrody “Kolno Międzychodzkie” (pow. 14 ha) – prastare dęby nad Jeziorem Koleńskim
  • rezerwat przyrody “Dolina Kamionki”
  • dąb na Placu Kościuszki – pomnik przyrody
  • fragmenty Pszczewskiego Parku Krajobrazowego
  • Królewska Góra (116 m n.p.m.), w pobliżu wsi Dormowo
  • Puszcza Notecka, z najwyższym wzniesieniem Wielką Sową 93 m n.p.m. i najstarszym drzewem-dębem o obwodzie ok. 8 m.
 
Jezioro Miejskie w Międzychodzie

GospodarkaEdytuj

W Międzychodzie i okolicach działa kilka znaczących firm. Jedną z najbardziej znanych jest zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego Pomona. W Międzychodzie produkowano keczup „Międzychód”. Po przejęciu fabryki przez Pudliszki wyrób ten przestał być produkowany. Od lutego 2012 roku zakład spożywczy wszedł w skład grupy kapitałowej POZ BRUK i ponownie zaczęto produkować tam przetwory z Międzychodu. Obecnie zatrudnia około 100 osób. Inne duże firmy to „MHM Paech” (zakład budowlany), „GRENEX” (produkcja maszyn rolniczych), „Schedpol” (produkcja styropianu), „MARBO” (produkcja odlewanych kształtek tapicerskich z miękkiego poliuretanu oraz produkcja metalowych szkieletów foteli samochodowych, kolejowych i biurowych) czy „DOSO”.

W okolicach miasta silnie rozwinięte jest rolnictwo. Charakterystyczne dla gminy są rozległe pola uprawne ziemniaków i pomidorów.

Na pograniczu gmin Międzychód i Drezdenko znajduje się największa w Polsce kopalnia ropy naftowej i gazu ziemnego „Lubiatów”, która została oficjalnie otwarta w 2013 roku. Jej produkty handlowe to: ropa naftowa, gaz ziemny, propan-butan, siarka płynna, energia elektryczna.

SportEdytuj

Najstarszymi polskimi klubami sportowymi w Międzychodzie są:

Obecnie na terenie miasta działają liczne kluby sportowe. Poza MLKS Warta Międzychód, są to m.in.: MMA DEVIL Fight Club (sporty walki), MKS Sokół MARBO Międzychód (koszykówka) występujący w ogólnopolskiej II lidze mężczyzn, UKS MIKST Międzychód (koszykówka), KTS Jeziorak (tenis stołowy), Wilki Międzychód.

OświataEdytuj

 
Gimnazjum Nr 1 przy ul. Iczka 3
 
Liceum ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego przy ul. gen. Sikorskiego 27

Miasto zapewnia nauczanie na 3 poziomach nauczania:

  • Poziom podstawowy – 3 szkoły podstawowe[11]:
    • Szkoła Podstawowa Nr 1, ul. 17 Stycznia 92,
    • Szkoła Podstawowa Nr 2, ul. Gorzycka 1,
    • Specjalna Szkoła Podstawowa, ul. Gwardii Ludowej 6b (przy Zespole Szkół nr 1).
  • Poziom gimnazjalny – 2 gimnazja[12]:
    • Gimnazjum Nr 1, ul. Iczka 3,
    • Gimnazjum Nr 2, ul. Gorzycka 1.
  • Szkoły średnie[13]:
    • Branżowa Szkoła I Stopnia w Zespole Szkół nr 2, ul. Bolesława Chrobrego 13.
    • 3 technika:
      • Zespół Szkół Nr 1, ul. Gwardii Ludowej 6,
      • Zespół Szkół Nr 2, ul. Chrobrego 13,
      • Zespół Szkół Nr 3, ul. Dworcowa 24.
    • Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego, ul. Generała Sikorskiego 27.

Dla starszych osób w Międzychodzkim Domu Kultury odbywają się sesje Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

TransportEdytuj

 
Zespół dworca kolejowego stacji Międzychód
 
„Dwie siostrzyczki” z wolsztyńskiej parowozowni na paradzie lokomotyw w Międzychodzie

Przez Międzychód przebiegają drogi wojewódzkie 160 Miedzichowo – Suchań i 182 Międzychód – Ujście.

Międzychód był również węzłem kolejowym, a pierwszą linię otwarto już w 1887 roku[14]. Przez stację przebiegają linie kolejowe 363 Rokietnica – Skwierzyna, 368 Szamotuły – Międzychód i dalej do Rzepina oraz 373 Międzychód – Lewiczynek (dalszy odcinek tej linii do Zbąszynia jest częściowo rozebrany). Pasażerski ruch kolejowy odbywa się tylko w sezonie letnim[15]. Pociąg RYBAK łączy Sieraków i Międzychód z Poznaniem Głównym. W sierpniu na dworcu organizowana jest Parada Lokomotyw[16].

Główny przystanek komunikacji autobusowej PKS znajduje się na Placu Kościuszki, a miasto posiada połączenia m.in. z Poznaniem, Gorzowem Wlkp., Sulęcinem, Zieloną Górą, Szamotułami, Sierakowem, a w sezonie letnim również z Kołobrzegiem[17]. W Bielsku znajduje się również zajezdnia autobusowa PKS.

W 2013 przy ul. Szpitalnej oddano do użytku sanitarne lądowisko Międzychód-Szpital.

Wspólnoty wyznanioweEdytuj

 
Kościół poewangelicki par. pw. Niepokalanego Serca Maryi

WspółpracaEdytuj

Ta sekcja od 2011-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Miejscowości partnerskie:

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b Międzychód w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ strona gminy Międzychód.
  3. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 czerwca 2013 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, czerwiec 2013, s. 121, ISSN 1734-6118 [dostęp 2013-10-30].
  4. ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 175.
  5. ↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.
  6. ↑ a b c d Międzychód, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 371.
  7. ↑ „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945”, Sport i Turystyka 1988, ​ISBN 83-217-2709-3​, s. 235.
  8. ↑ Krzysztof Sobkowski Dekomunizacja w Międzychodzie, czyli ulice Gwardii Ludowej, Kaczmarka i Langowicza do zmiany.
  9. ↑ 90minut.pl: Miejski Ludowy Klub Piłkarski Warta w Międzychodzie. [dostęp 24 listopada 2010].
  10. ↑ Ryszard L. Kobendza, Międzychodzkie Towarzystwo Wioślarzy 1928, GTK 1985
  11. ↑ UG w Międzychodzie: Szkoły podstawowe. 2010. [dostęp 2010-11-29].
  12. ↑ UG w Międzychodzie: Gimnazja. 2010. [dostęp 2010-11-29].
  13. ↑ UG w Międzychodzie: Szkoły średnie. 2010. [dostęp 2010-11-29].
  14. ↑ Historia stacji Międzychód w Bazie Kolejowej.
  15. ↑ Rozkład jazdy letniego pociągu Rybak. [dostęp 2015-02-28].
  16. ↑ Pociągi na III Paradę Lokomotyw w Międzychodzie. [dostęp 2015-02-28].
  17. ↑ PKS Gorzów: Rozkład jazdy autobusów PKS. [dostęp 2015-02-28].
  18. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-08].

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Międzychód&oldid=62264466”