Otwórz menu główne
Wikipedia

Międzychód

miasto w województwie wielkopolskim
Ten artykuł dotyczy miasta wielkopolskiego. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Międzychód (niem. Birnbaum) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Międzychód. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego. Położone nad Wartą w Kotlinie Gorzowskiej. Po roku 1998 nastąpił powrót miasta w granice województwa wielkopolskiego.

Międzychód
— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Ilustracja
Rynek i fontanna
Herb
Herb
Państwo  Polska
Województwo  wielkopolskie
Powiat międzychodzki
Gmina Międzychód
Prawa miejskie koniec XIV wieku
Burmistrz Krzysztof Wolny
Powierzchnia 6,98 km²
Wysokość 37 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość
10 666[1]
1528 os./km²
Strefa numeracyjna 95
Kod pocztowy 64-400
Tablice rejestracyjne PMI
Położenie na mapie gminy Międzychód
Mapa lokalizacyjna gminy Międzychód
Międzychód
Międzychód
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Międzychód
Międzychód
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa lokalizacyjna województwa wielkopolskiego
Międzychód
Międzychód
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego
Mapa lokalizacyjna powiatu międzychodzkiego
Międzychód
Międzychód
Ziemia52°36′04″N 15°53′24″E/52,601111 15,890000
TERC (TERYT) 3014034
SIMC 0935506
Hasło promocyjne: Miasto z pompą[2]
Urząd miejski
ul. Piłsudskiego 2
64-400 Międzychód
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

30 czerwca 2013 roku, miasto liczyło 10 847 mieszkańców[3].

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1400 roku, położone było w XVI wieku w województwie poznańskim[4].

Nazwa miastaEdytuj

Przyjmuje się, że nazwa miasta wzięła swój początek z „chodzenia między brodami”, Międzybród – Międzychód, chociaż nie ma żadnych przesłanek, by istniały w tym miejscu jakieś przeprawy przez rzekę Wartę.

Od średniowiecza równolegle z polską używana była niemiecka nazwa miasta (Birnbaum). Oznacza ona gruszę, co znalazło swoje odzwierciedlenie w herbie miejskim.

HistoriaEdytuj

Osobny artykuł: Międzychód Nowe Miasto.
 
Międzychód na historycznej mapie Wielkopolski sporządzonej w 1888 roku według danych zaczerpniętych z Kodeksu dyplomatycznego.

Międzychód, położony w granicach historycznej Wielkopolski, uzyskał prawa miejskie prawdopodobnie przed 1378 r. Miejscowość wielokrotnie wymieniają dokumenty zebrane w Kodeksie dyplomatycznym Wielkopolski. W czasie wojny trzynastoletniej Międzychód wystawił w 1458 roku 4 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[5].

W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów miejscowość położona była w dawnym województwie poznańskim. Przed XVI wiekiem była własnością Andrzeja Nieszkowskiego, który w 1505 zbył ją na rzecz Tomasza Krzyżanowskiego. W połowie wieku XVI miasto należało do kasztelana międzyrzeckiego Stanisława Ostroróga oraz sędziego poznańskiego Mikołaja Skóry z Gaju. Na ich prośbę król polski Zygmunt August pozwolił im pobierać mostowe na rzece Warcie[6].

Miasto było ośrodkiem reformacji. Ostrorogowie w czasie panowania Zygmunta Augusta przystąpili do reformacji oddając kościół współwyznawcom. W 1591 roku Jan Ostroróg nawrócił się z powrotem na katolicyzm odbierając kościół protestantom i budując w miejsce drewnianej świątyni nową murowaną, wykonaną z cegły palonej[6].

W 1597 miasto wraz z okolicznymi majątkami wykupili Unrugowie wywodzący się z Dolnego Śląska, którzy byli ich właścicielami przez dwa wieki zasiedlając okolicę niemiecką, protestancką ludnością. W 1720 roku w mieście urodził się Jan Daniel Janocki (Jaenisch) bibliograf, bibliotekarz, prefekt Biblioteki Załuskich[6].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miasto przeszło w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazło się w zaborze pruskim. Jako miasto opisał go XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1811 znajdowało się w nim 262 domy z 1679 mieszkańcami, a w 1843 ich liczba wzrosła do 2637, w tym 1877 chrześcijan oraz 769 izraelitów[6].

Na mocy traktatu wersalskiego Międzychód ponownie znalazł się w granicach Polski, stanowiąc w latach 1920–1939 najdalej wysunięte na zachód miasto II Rzeczypospolitej (granica z Rzeszą Niemiecką przebiegała ok. 4 km na zachód od miasta).

II wojna światowaEdytuj

Osobne artykuły: Kraj Warty, Wysiedlenia Polaków z Wielkopolski 1939–1941 i Heim ins Reich.

W czasie II wojny światowej w latach 1939–1941 z miasta wysiedlono większość Polaków do Generalnego Gubernatorstwa, a w zamian sprowadzono Niemców w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich.

Okres powojennyEdytuj

Zimą 1945 roku stacjonował tu sztab 1 Frontu Białoruskiego[7]. Miasto częściowo rozbudowuje się, chociaż daje się odczuć stagnację. Piękne krajobrazy przyciągają turystów i wędkarzy (kraina 100 jezior). 4 lipca 2017 Rada Miejska przemianowała ulice Gwardii Ludowej na św. Jana Pawła II (alternatywną propozycją była Kazimierza Myszkowskiego), Langowicza na Sportową i Kaczmarka na Wąską (alternatywnie proponowano Łucjana Konopińskiego)[8].

Dzielnice i przedmieściaEdytuj

 
Hotel Pod Białym Orłem

Miasto jest jednolitą gminą o statusie miejskim, bez prawnego podziału jej terytorium na dzielnice i osiedla, czyli na jednostki pomocnicze gminy. Jednakże w mieście istnieje zwyczajowy podział poszczególnych jego części wynikający ze względu na położenie tych terenów oraz z pewnych uwarunkowań historycznych i urbanistycznych. Dzielnice nie stanowią oficjalnego podziału administracyjnego miasta. Są to nazwy zwyczajowe, które są powszechnie używane przez mieszkańców.

Dzielnice:

  • Stare Miasto
  • Nowe Miasto
  • Port
  • Lipowiec
  • Letnisko
  • Mała Wielowieś
  • Bocianie Gniazdo
  • Ostrawy
  • Słodowy Młyn

Przedmieścia (i ich części) leżące poza granicami miasta, stanowiące integralną część organizmu miejskiego:

  • Stare Bielsko
  • Nowe Bielsko
  • Osiedle Lubuskie (Bielsko) zwane Olminem lub Lotniskiem
  • Dzięcielin
  • Wielowieś
  • Przedlesie
  • Zielona Chojna (Bielsko)
  • Gorzyń
  • Muchocin
  • Gorzycko Stare

DemografiaEdytuj

  • Piramida wieku mieszkańców Międzychodu w 2014 roku[1].


 

ZabytkiEdytuj

 
Muzeum Regionalne w Międzychodzie
Osobny artykuł: Zabytki Międzychodu.
  • kościół pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela z XVI w.; wzmiankowany po raz pierwszy w 1404, w latach 1555–1589 w rękach luteran. W 1591 z cegły palonej zbudowano nowy, istniejący do dzisiaj kościół (obecnie część między chórem a amboną), który w 1635 spłonął razem z miastem. Obecny transept i prezbiterium dobudowano do wcześniejszej budowli w latach 1902–1904. Wieża kościelna dwukrotnie była uszkadzana przez czynniki atmosferyczne – w 1672 ucierpiała na skutek huraganu, a w 1706 uderzył w nią piorun,
  • kościół Niepokalanego Serca Maryi w Międzychodzie z 1840 roku, poewangelicki, obecnie należący do parafii rzymskokatolickiej,
  • przykościelny cmentarz z barokowymi płytami nagrobkowymi z XVIII w. przy kościele pw. Niepokalanego Serca Maryi,
  • płyta nagrobna Krzysztofa Unruha z XVIIw. w kościele pw. Niepokalanego Serca Maryi,
  • „Laufpompa” – głębinowa studnia artezyjska w centrum miasta ujęta w ozdobną żeliwną pompę z 1912,
  • Muzeum Regionalne,
  • wrzecionowaty układ przestrzenny starego miasta,
  • domy „szczytowe” wzdłuż ulicy Rynkowej.

Atrakcje przyrodniczeEdytuj

  • rezerwat przyrody “Kolno Międzychodzkie” (pow. 14 ha) – prastare dęby nad Jeziorem Koleńskim
  • rezerwat przyrody “Dolina Kamionki”
  • dąb na Placu Kościuszki – pomnik przyrody
  • fragmenty Pszczewskiego Parku Krajobrazowego
  • Królewska Góra (116 m n.p.m.), w pobliżu wsi Dormowo
  • Puszcza Notecka, z najwyższym wzniesieniem Wielką Sową 93 m n.p.m. i najstarszym drzewem-dębem o obwodzie ok. 8 m.
 
Jezioro Miejskie w Międzychodzie

GospodarkaEdytuj

W Międzychodzie i okolicach działa kilka znaczących firm. Jedną z najbardziej znanych jest zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego Pomona. W Międzychodzie produkowano keczup „Międzychód”. Po przejęciu fabryki przez Pudliszki wyrób ten przestał być produkowany. Od lutego 2012 roku zakład spożywczy wszedł w skład grupy kapitałowej POZ BRUK i ponownie zaczęto produkować tam przetwory z Międzychodu. Obecnie zatrudnia około 100 osób. Inne duże firmy to „MHM Paech” (zakład budowlany), „GRENEX” (produkcja maszyn rolniczych), „Schedpol” (produkcja styropianu), „MARBO” (produkcja odlewanych kształtek tapicerskich z miękkiego poliuretanu oraz produkcja metalowych szkieletów foteli samochodowych, kolejowych i biurowych) czy „DOSO”.

W okolicach miasta silnie rozwinięte jest rolnictwo. Charakterystyczne dla gminy są rozległe pola uprawne ziemniaków i pomidorów.

Na pograniczu gmin Międzychód i Drezdenko znajduje się największa w Polsce kopalnia ropy naftowej i gazu ziemnego „Lubiatów”, która została oficjalnie otwarta w 2013 roku. Jej produkty handlowe to: ropa naftowa, gaz ziemny, propan-butan, siarka płynna, energia elektryczna.

SportEdytuj

Na terenie Międzychodu działają liczne kluby sportowe m.in. MMA DEVIL Fight Club (sporty walki), MKS Sokół MARBO Międzychód (koszykówka) występujący w ogólnopolskiej II lidze mężczyzn, UKS MIKST Międzychód (koszykówka), Miejski Ludowy Klub Sportowy Warta Międzychód założony w 1924 roku i występujący w IV lidze[9] (piłka nożna), KTS Jeziorak (tenis stołowy), Wilki Międzychód.

OświataEdytuj

 
Gimnazjum Nr 1 przy ul. Iczka 3
 
Liceum ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego przy ul. gen. Sikorskiego 27

Miasto zapewnia nauczanie na 3 poziomach nauczania:

  • Poziom podstawowy – 3 szkoły podstawowe[10]:
    • Szkoła Podstawowa Nr 1, ul. 17 Stycznia 92,
    • Szkoła Podstawowa Nr 2, ul. Gorzycka 1,
    • Specjalna Szkoła Podstawowa, ul. Gwardii Ludowej 6b (przy Zespole Szkół nr 1).
  • Poziom gimnazjalny – 2 gimnazja[11]:
    • Gimnazjum Nr 1, ul. Iczka 3,
    • Gimnazjum Nr 2, ul. Gorzycka 1.
  • Szkoły średnie[12]:
    • Branżowa Szkoła I Stopnia w Zespole Szkół nr 2, ul. Bolesława Chrobrego 13.
    • 3 technika:
      • Zespół Szkół Nr 1, ul. Gwardii Ludowej 6,
      • Zespół Szkół Nr 2, ul. Chrobrego 13,
      • Zespół Szkół Nr 3, ul. Dworcowa 24.
    • Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego, ul. Generała Sikorskiego 27.

Dla starszych osób w Międzychodzkim Domu Kultury odbywają się sesje Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

TransportEdytuj

 
Zespół dworca kolejowego stacji Międzychód
 
„Dwie siostrzyczki” z wolsztyńskiej parowozowni na paradzie lokomotyw w Międzychodzie

Przez Międzychód przebiegają drogi wojewódzkie 160 Miedzichowo – Suchań i 182 Międzychód – Ujście.

Międzychód był również węzłem kolejowym, a pierwszą linię otwarto już w 1887 roku[13]. Przez stację przebiegają linie kolejowe 363 Rokietnica – Skwierzyna, 368 Szamotuły – Międzychód i dalej do Rzepina oraz 373 Międzychód – Lewiczynek (dalszy odcinek tej linii do Zbąszynia jest częściowo rozebrany). Pasażerski ruch kolejowy odbywa się tylko w sezonie letnim[14]. Pociąg RYBAK łączy Sieraków i Międzychód z Poznaniem Głównym. W sierpniu na dworcu organizowana jest Parada Lokomotyw[15].

Główny przystanek komunikacji autobusowej PKS znajduje się na Placu Kościuszki, a miasto posiada połączenia m.in. z Poznaniem, Gorzowem Wlkp., Sulęcinem, Zieloną Górą, Szamotułami, Sierakowem, a w sezonie letnim również z Kołobrzegiem[16]. W Bielsku znajduje się również zajezdnia autobusowa PKS.

W 2013 przy ul. Szpitalnej oddano do użytku sanitarne lądowisko Międzychód-Szpital.

Wspólnoty wyznanioweEdytuj

WspółpracaEdytuj

Ta sekcja od 2011-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Miejscowości partnerskie:

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b Międzychód polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ strona gminy Międzychód.
  3. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 czerwca 2013 r.). , s. 121, 2013-06. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1734-6118. [dostęp 30 października 2013]. 
  4. ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 175.
  5. ↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.
  6. ↑ a b c d Międzychód w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VI: Malczyce – Netreba. Warszawa 1885.
  7. ↑ „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945”, Sport i Turystyka 1988, ​ISBN 83-217-2709-3​, s. 235.
  8. ↑ Krzysztof Sobkowski Dekomunizacja w Międzychodzie, czyli ulice Gwardii Ludowej, Kaczmarka i Langowicza do zmiany.
  9. ↑ 90minut.pl: Miejski Ludowy Klub Piłkarski Warta w Międzychodzie. [dostęp 24 listopada 2010].
  10. ↑ UG w Międzychodzie: Szkoły podstawowe. 2010. [dostęp 2010-11-29].
  11. ↑ UG w Międzychodzie: Gimnazja. 2010. [dostęp 2010-11-29].
  12. ↑ UG w Międzychodzie: Szkoły średnie. 2010. [dostęp 2010-11-29].
  13. ↑ Historia stacji Międzychód w Bazie Kolejowej.
  14. ↑ Rozkład jazdy letniego pociągu Rybak. [dostęp 2015-02-28].
  15. ↑ Pociągi na III Paradę Lokomotyw w Międzychodzie. [dostęp 2015-02-28].
  16. ↑ PKS Gorzów: Rozkład jazdy autobusów PKS. [dostęp 2015-02-28].
  17. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-08].

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Międzychód&oldid=57566005”