Międzynarodowa Wystawa Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa
Międzynarodowa Wystawa Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa (fr. Exposition internationale des arts décoratifs et industriels modernes) – paryska wystawa trwająca od 28 kwietnia do października 1925. Od francuskiej nazwy wystawy Arts décoratifs pochodzi określenie stylu Art déco.
W ostatnich latach XIX wieku w sztukach plastycznych – malarstwie, grafice, rzeźbie, powstającym właśnie wzornictwie przemysłowym – zapanowała Secesja (Art Nouveau, Jugendstil). Radykalizm, z jakim opanowała wszystkie dziedziny sztuk stał się wkrótce przyczyną przesytu. Już w latach I wojny światowej secesja odeszła w zapomnienie. Wyobraźnią zapanowała technika „wieku pary i elektryczności”. Bohaterem nowych czasów stał się inżynier, konstruktor, wynalazca, a także pilot i podróżnik zdobywający ostatnie białe plamy na mapach.
W sztuce zamiast kapryśnie pofalowanych splotów linii pojawiły się gładkie, krystalicznie cięte płaszczyzny, kwiaty irysów i lilli ustąpiły miejsca kołom zębatym i innym częściom maszyn. Sztuka awangardowa – kubizm, abstrakcja geometryczna – wywarła wpływ na nową sztukę użytkową.
Po kilku latach nadszedł czas na podsumowanie. Wystawa paryska 1925 stała się przeglądem nowej sztuki użytkowej. Poeta François Dufrêne powiedział: „Sztuka roku 1900 była domeną fantazji, sztuka roku 1925 jest domeną rozumu”[1].
Wystawa stała się pokazem nowego stylu życia, luksusu i bogactwa. Sztuka awangardowa stała się sztuką oficjalną. Le Corbusier pokazał na wystawie modelowy jednoprzestrzenny dom jednorodzinny z antresolą i loggią nazwany Pavillon de l’Esprit Nouveau który stał się wydarzeniem w architekturze I połowy XX wieku. Na wystawie pojawili się m.in. artyści radykalnej moskiewskiej awangardy.
Jednym z komisarzy wystawy był polski krytyk sztuki Jerzy Warchałowski[2]. Również polscy artyści odnieśli sukcesy na wystawie[3]. Jan Szczepkowski otrzymał Grand Prix za kapliczkę Bożego Narodzenia. Zygmunt Kamiński otrzymał nagrodę za projekty nowych polskich banknotów. Również Zofia Stryjeńska, nazywana „księżniczką malarstwa polskiego” dorobiła się czterech Grand Prix, a także otrzymała wyróżnienie specjalne oraz Legię Honorową. Uważa się, że wystawa ta stanowiła początek polskiego art déco. Sam Warchałowski trzy lata później pisał: „...tam dopiero, nad brzegami Sekwany odzyskaliśmy naszą niepodległość artystyczną”[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Theodore Menten, The Art Deco Style in Household Objects, Architecture, Sculpture, Graphics, Jewelry, Courier Dover, 1972, ISBN 0-486-22824-X.
- ↑ a b Henryk Pyka: Jerzy Warchałowski i inni, w: „Śląsk” R. XXVI, nr 7 (298), lipiec 2020, s. 28–29.
- ↑ Zofia Baranowicz , Polska awangarda artystyczna 1918-1939, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0074-4, OCLC 749529098 .