Wikipedia

Michał Urbaniak

polski muzyk jazzowy

Michał Urbaniak (ur. 22 stycznia 1943 w Warszawie[1]) – polski muzyk jazzowy, kompozytor i aranżer, grający głównie na skrzypcach i saksofonie. Honorowy Obywatel Miasta Łodzi[2].

Michał Urbaniak
Ilustracja
Michał Urbaniak (2019)
Data i miejsce urodzenia

22 stycznia 1943
Warszawa

Instrumenty

skrzypce, saksofon

Gatunki

jazz, fusion, neo bebop[1]

Zawód

muzyk, kompozytor

Aktywność

od 1961

Wydawnictwo

UBX Records

Powiązania

Mika Urbaniak, Urszula Dudziak

Zespoły
Urbanator
Odznaczenia
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Współtwórca nowojorskiego tzw. fusion Jazzu UrbJazzu. Jako pierwszy kreator muzyki fusion wprowadził jazz rock, rap i hip hop do jazzu, zakładając w 1989 zespół Urbanator, a w 1995 Projekt UrbSymphony, na którego potrzeby skomponował dwie suity („Sketches of Poland” i „Sketches of Manhattan”) oraz wiele krótszych utworów (np. „Destiny” i „Butterfly”).

Był ambasadorem Łodzi w staraniach o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Napisał muzykę do 25 filmów amerykańskich. W 2012 zadebiutował jako aktor rolą Włodzimierza w filmie Mój rower, za co otrzymał Polską Nagrodę Filmową – Orła w kategorii odkrycie roku oraz główną nagrodę jako najlepszy aktor na Festiwalu Filmowym w Tallinnie. Ma na koncie również epizodyczną rolę w jednym z odcinków serialu komediowego Świat według Kiepskich[3].

Życiorys edytuj

 
Urbaniak w Kopalni Guido w Zabrzu w ramach LOTOS Jazz Festival 21. Bielskiej Zadymki Jazzowej (2019)

Urodził się w Warszawie. Dorastał w Łodzi, gdzie kształcił się w tamtejszym Liceum Muzycznym[4]; tam odbyły się jego pierwsze koncerty (w klubie Pod Siódemkami). W tym czasie współpracował z amatorskim zespołem dixielandowym Tiger Rag. Na saksofonie nauczył się grać całkowicie samodzielnie. W 1961 rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie w klasie skrzypiec Tadeusza Wrońskiego. Nawiązał wówczas współpracę z zespołem Zbigniewa Namysłowskiego Jazz Rockers, z którym zadebiutował na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Jazzowej Jazz Jamboree'61. W czerwcu 1962 wraz z kwintetem The Wreckers Andrzeja Trzaskowskiego po raz pierwszy pojechał do Stanów Zjednoczonych[5]. Zespół występował m.in. na festiwalach jazzowych w Waszyngtonie, Newport, w Nowym Orleanie, a także w "Village Vanguard" w Nowym Jorku[5]. Ponadto pojawił się w popularnym programie telewizyjnym Who is in the World i otrzymał pochlebne recenzje, m.in. w The New York Times[5]. Po powrocie zespół zmienił nazwę na Andrzej Trzaskowski Quintet[5].

W latach 1962–1964 grał również w Kwintecie Krzysztofa Komedy. W 1964 wystąpił z obydwoma zespołami w odcinku specjalnym niemieckiego programu telewizyjnego Jazz – gehört und gesehen (program pt. Jazz in Poland w reż. Janusza Majewskiego prezentował dokonania najważniejszych wykonawców krajowej sceny jazzowej)[6]. W latach 1965–1968 przebywał za granicą, głównie w Skandynawii.

 
Michał Urbaniak (2019)

Po powrocie do kraju prowadził Grupę Michała Urbaniaka (w latach 1969–1972), przez której skład przewinęli się głównie polscy jazzmani (m.in.: Adam Makowicz, Paweł Jarzębski, Janusz Kozłowski, Roman Dyląg, Czesław Bartkowski, Andrzej Dąbrowski), a wokalistką była Urszula Dudziak. Pierwszy zagraniczny album formacji pt. Parathyphus B został wysoko oceniony w ankiecie pisma Jazz Podium. Zespół występował w kraju (m.in. Jazz Jamboree) oraz na festiwalach europejskich (m.in. w Norymberdze, Kongsberg, Molde, Heidelbergu, Montreux – Grand Prix w 1971), zaś Urbaniak z projektem New Violin Summit, współtworzonym z Don "Sugarcane" Harrisem, Jeanem-Lukiem Pontym i Nipso Brantnerem podczas Berliner Jazztage (1971)[7]. Występ został udokumentowany na dwupłytowym albumie pt. New Violin Summit[7].

W maju 1973 zagrał pożegnalny koncert w Polsce i kilka miesięcy później, razem z Urszulą Dudziak, wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie podpisał kontrakt płytowy z wytwórnią Columbia Records, która wydała jego zachodnioniemiecki album Super Constellation pt. Fusion. Nagrane dla Columbii kolejne krążki Atma i Fusion III zapoczątkowały pasmo amerykańskich sukcesów obydwojga artystów. W latach 1974–1989 prowadził zespół Michal Urbaniak’s Fusion, w którym grali amerykańscy muzycy – wyjątek stanowi skład grający podczas sesji nagraniowej albumu Atma, na którym zagrał Wojciech Karolak oraz sekcja rytmiczna tworzona przez Pawła Jarzębskiego i Czesława Bartkowskiego[8]. Od 1970 gra na pięciostrunowych skrzypcach wykonanych specjalnie dla niego, a także na syntezatorze skrzypcowym, saksofonach sopranowym, altowym i tenorowym oraz na lyrikonie. Wplatane przez niego elementy folklorystyczne zyskały uznanie czołowych amerykańskich jazzmanów, jak również otwierały nowe możliwości dla wielu nowych muzyków (Harold Williams, Steve Jordan, Marcus Miller, Kenny Kirkland, Omar Hakim, Victor Bailey). Grał w popularnych klubach („Village Vanguard”, „Village Gate”) i w słynnych salach koncertowych (Carnegie Hall, Beacon Theatre, Avery Fisher Hall). Grał z gwiazdami sceny, takimi jak Weather Report, Freddie Hubbard, Elvin Jones, Herbie Hancock, Chick Corea, Miles Davis, George Benson, Billy Cobham. Zapraszał i był zapraszany do współpracy przez wielu znanych jazzmanów (Lenny White, Wayne Shorter, Marcus Miller, Joe Zawinul, Ron Carter, Kenny Barron, Buster Williams, Quincy Jones). W 1985 uczestniczył w sesji nagraniowej z Milesem Davisem do płyty Tutu.

Po 13 latach nieobecności przyjechał do Polski i wystąpił podczas Jazz Jamboree’86 z zespołem Michal Urbaniak Constellation. Od tego momentu regularnie gości na polskich scenach. W 1989 wziął udział w koncercie Komeda żywy, w 1991 pojawił się podczas Jazz Jamboree, w 1992 zagrał na festiwalu Jazz nad Odrą, w 1994 wziął udział w benefisie Zbigniewa Namysłowskiego, a w 1995 w benefisie Willis’a Conover’a (obydwie imprezy miały miejsce w Olsztynie). Brał też udział w wydarzeniach, takich jak Jazz Od Nowa Festival w Toruniu i kolejne edycje festiwalu Jazz Jamboree. W ramach projektu „Urbanator Days” prowadzi także działalność pedagogiczną, od 2005 organizując bezpłatne warsztaty i koncerty.

Życie prywatne edytuj

Był mężem wokalistki Urszuli Dudziak, z którą ma córki Kasię i Mikę, oraz aktorki Liliany Głąbczyńskiej[9]. Trzecią żoną była Basia Trela – lekarka, siostra aktorki, scenarzystki i reżyserki Grażyny Treli. Czwartą żoną artysty jest Dorota Palmowska[10].

Od 1965 mieszkał w Szwecji, Niemczech i Szwajcarii. Od 11 września 1973 mieszka i tworzy w Nowym Jorku.

Dyskografia edytuj

Zobacz więcej w artykule Urbanator, w sekcji Dyskografia.
  • Urbaniak Orchestra (1966)
  • Live recording (1971)
  • Constellation: In Concert (1973)
  • Super Constellation (1973)
  • Paratyphus B (1973)
  • Inactin (1973)
  • The Beginning (1973)
  • Podróż na południe (oraz Czesław Bartkowski i Wojciech Karolak) (1974)
  • Fusion (1974)
  • Atma (1974)
  • Funk Factory (1974)
  • Fusion III (1975; edycja CD: 2009)
  • Body English (1976; edycja CD: 2009)
  • Heritage (1977)
  • Smiles Ahead (1977)
  • Urbaniak (1977)
  • Ecstazy (1979)
  • Urban Express (reedycja CD 1996 jako Code Blue) (1979)
  • Music for Violin and Jazz Quartet (1980)
  • Daybreak (1980)
  • Serenade for the City (1981)
  • My One and Only Love (1981)
  • Burning Circuits (1984)
  • Take Good Care of My Heart (z H. Parlanem) (1984)
  • Friday Night at the Village Vanguard (1985)
  • Folk Songs, Children Melodies and Others Tunes (1987)
  • Cinemode (1988)
  • New York Five at the Village Vanguard (1989)
  • Songs for Poland (1989)
  • Songbird (1990)
  • Code Blue (1990)
  • Live in New York (1991)
  • Manhattan Man (1992)
  • Polish Jazz vol. 9 (1993)
  • Some Other Blues (1994)
  • Live in Holy City (1997)
  • Jazz Legends (1998)
  • Serenada (2000)
  • Sax, Love & Cinema (2001)
  • Ask Me Now (2000)
  • UrbSymphony (2000)
  • Eden (2003)
  • Decadence (2004)
  • I Jazz Love You (2004)
  • Sax Love (2005)
  • Jazz Legends #1 (2007)
  • Jazz Legends #2 (2007)
  • Jazz Legends #3 (2007)
  • Miles of Blue (2009) – platynowa płyta[11]
  • Smiles Ahead (2012, oraz Urszula Dudziak)
  • UrbSymphony (2015)

Filmografia edytuj

  • Kielce – Czyli Polski Bronx (1995, film dokumentalny, reżyseria: Bogna Świątkowska, Marek Lamprecht)[12][13][a]
  • Michał Urbaniak. Nowojorczyk z wyboru (2009, film dokumentalny, reżyseria: Wiesław Dąbrowski)[14]
  • Komeda, Komeda... (2012, film dokumentalny, reżyseria: Natasza Ziółkowska-Kurczuk)[15]
  • Mój rower (2012, film obyczajowy, reżyseria: Piotr Trzaskalski)[16]
  • Pan T. (2019, dramat/komedia,reżyseria: Marcin Krzyształowicz)

Nagrody i wyróżnienia edytuj

Zobacz też edytuj

Wykaz literatury uzupełniającej: Michał Urbaniak.

Uwagi edytuj

  1. ↑ Podany rok 1995 odnosi się do okresu produkcji filmu. Oficjalna premiera obrazu powstałego dla Telewizji Polskiej nigdy się nie odbyła. Projekt został odrzucony ze względu na liczne wulgaryzmy. W 2011 roku produkcja po wcześniejszym dopracowaniu technicznym przez Marka Lamprechta została upubliczniona w Internecie. Odbyło się to jednak bez wiedzy autorów.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Richard S. Ginell: Michal Urbaniak Biography. allmusic.com. [dostęp 2016-08-03]. (ang.).
  2. ↑ Michał Urbaniak. bip.uml.lodz.pl; Urząd Miasta Łodzi. [dostęp 2014-09-21].
  3. ↑ Polsat program TV na 2019-05-22, programtv.naziemna.info [dostęp 2019-04-27].
  4. ↑ Małgorzata Kosińska: Michał Urbaniak. culture.pl. [dostęp 2016-08-03]. (pol.).
  5. ↑ a b c d Bogdan Chmura: Andrzej Trzaskowski 1933-1998. jazzforum.com.pl, 2018. [dostęp 2020-07-08]. (pol.).
  6. ↑ Ninateka: Jazz in Poland. Janusz Majewski. ninateka.pl. [dostęp 2020-07-08]. (pol.).
  7. ↑ a b Don 'Sugar Cane' Harris, Jean-Luc Ponty, Nipso Brantner, Michal Urbaniak – New Violin Summit. www.discogs.com. [dostęp 2020-07-09]. (ang.).
  8. ↑ Michal Urbaniak's Fusion. www.discogs.com. [dostęp 2020-07-08]. (ang.).
  9. ↑ Michał Urbaniak. filmweb.pl. [dostęp 2016-08-03]. (pol.).
  10. ↑ Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 10, 10 marca 2016, s. 60
  11. ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2009 roku, ZPAV [dostęp 2020-06-30].
  12. ↑ Kielce – Czyli Polski Bronx. filmweb.pl. [dostęp 2012-07-02].
  13. ↑ Jakub Wątor: Kielecki Bronx po latach. Byliśmy stolicą hip-hopu. kielce.gazeta.pl. [dostęp 2012-10-03].
  14. ↑ Michał Urbaniak. Nowojorczyk z wyboru (2009). filmweb.pl. [dostęp 2012-07-10].
  15. ↑ Komeda, Komeda... (2012). filmweb.pl. [dostęp 2012-07-10].
  16. ↑ Mój rower (2012). filmweb.pl. [dostęp 2012-07-10].
  17. ↑ a b Michał Urbaniak. filmpolski.pl. [dostęp 2016-08-03]. (pol.).
  18. ↑ Nagrody Fryderyk 2016 wręczone po raz 22!. zpav.pl. [dostęp 2016-04-21]. (pol.).
  19. ↑ „Mateusze Trójki 2016” – znamy laureatów!. polskieradio.pl. [dostęp 2016-11-05]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Michał_Urbaniak&oldid=70953874”