Mieczysław Medwecki

Oficer, pilot Wojska Polskiego

Mieczysław Adolf Medwecki (ur. 7 czerwca 1904 w Pasieczej, zm. 1 września 1939 pod Chrosną) – polski pilot wojskowy, poległy jako pierwszy polski i aliancki lotnik w czasie II wojny światowej.

Mieczysław Adolf Medwecki
Ilustracja
kapitan pilot kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia

7 czerwca 1904
Pasieczna

Data i miejsce śmierci

1 września 1939
Chrosna

Przebieg służby
Lata służby

1920–1939

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

19 pułk ułanów Wołyńskich,
2 pułk lotniczy

Stanowiska

dowódca III dyonu myśliwskiego 2 pułku lotniczego

Główne wojny i bitwy

Wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Kawaler Orderu Orła Białego (Serbia)
Grób Mieczysława Medweckiego na cmentarzu parafialnym w Morawicy

Życiorys edytuj

Syn Antoniego i Marii z domu Braun, miał pięcioro rodzeństwa. Uczęszczał do męskiej szkoły czteroklasowej im. Jana Długosza w Podgórzu. Ukończył ją 30 czerwca 1916 i rozpoczął naukę w szkole sześcioklasowej. Od 1917 należał do Polskiego Koła Szkolnego. W 1918 rozpoczął naukę w I Gimnazjum Państwowym w Stanisławowie i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Na początku 1919 został aresztowany podczas próby kradzieży karabinu i trafił do więzienia. Po ucieczce i miesięcznej wędrówce natrafił na oddziały 12. pułku Odsieczy Lwowa, z którym dotarł do Krzemieńca a następnie do Lwowa[1].

Kariera pilota edytuj

W wieku szesnastu lat Mieczysław Adolf Medwecki wstąpił do tzw. Jazdy Jaworskiego (19 pułku ułanów Wołyńskich). Brał udział w walkach na Ukrainie, Polesiu, Podlasiu, Suwalszczyźnie i Wileńszczyźnie. W trakcie tych walk był dwukrotnie ranny[1].

Po zakończeniu działań wojennych zdecydował się na pozostanie w Wojsku Polskim, co wiązało się z nauką w szkołach wojskowych. 15 sierpnia 1925 ukończył Korpus Kadetów Nr 1. W 1928 ukończył Szkołę Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (II promocja, 9 lokata) i otrzymał nominację na podporucznika obserwatora lotniczego z przydziałem do II dywizjonu liniowego 6 pułku we Lwowie[2].

W 1929 roku w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa odbył kurs pilotażu. W 1930 pod okiem kpt. Jerzego Bajana ukończył kurs pilotażu wyższego. Został przeniesiony do dywizjonu myśliwskiego 2 pułku lotniczego w Krakowie. W październiku 1933 roku został organizatorem i pierwszym dowódcą 123 eskadry myśliwskiej[3]. We wrześniu 1934 roku uczestniczył w prezentacji polskich myśliwców PZL P.7 w Jugosławii i 18 września, podchodząc do lądowania na lotnisku Zemun w Belgradzie, zawadził statecznikiem o drzewo i rozbił samolot, odnosząc obrażenia, m.in. twarzy[4]. W 1938 został kapitanem, 25 września objął dowództwo III dywizjonu myśliwskiego 2 pułku lotniczego[5]. W sierpniu 1939 wraz z 121. i 122 eskadrą lotniczą został przeniesiony z lotniska w Rakowicach na lotnisko polowe w Balicach k. Krakowa[6].

Był także członkiem zespołu akrobacyjnego Jerzego Bajana, instruktorem pilotażu w Jugosławii[7].

 
Krzyż ustawiony w miejscu prawdopodobnej śmierci kpt. Medweckiego, W 2018 roku został on poddany częściowej renowacji. Wymieniono tabliczkę, oraz wzmocniono konstrukcję

Śmierć edytuj

1 września 1939 przed godziną 7:00 kpt. Medwecki wystartował na myśliwcu PZL P.11c z lotniska w Balicach, prowadząc klucz samolotów 121 eskadry w celu patrolowania w rejonie Chrzanowa i Wadowic[8]. Zaraz po starcie dwa polskie samoloty, które zdążyły wystartować nabierając wysokości, zostały zaskoczone przez nadlatujące po bombardowaniu Krakowa niemieckie bombowce Junkers Ju 87 z dywizjonu I./StG 2. Samolot Medweckiego został ostrzelany w czasie startu na wys. 50m przez Ju 87 pilotowany przez Lt. Franka Neuberta (litery kodowe T6-GK)[8]. Samolot kpt. Medweckiego P.11c spadł na pola w rejonie MorawicaChrosnaBrzoskwinia. Wbrew potocznym opiniom i relacji Franka Neuberta, samolot nie eksplodował w powietrzu. Pilot z przestrzeloną wątrobą lądował na polu, lecz podczas lądowania samolot zaczął się palić. Pilot zmarł w wyniku przestrzelenia wątroby i złamania podstawy czaszki, co było urazem podczas przymusowego lądowania na zaoranym polu. Dokładne miejsce upadku samolotu kpt. Medweckiego zostało zidentyfikowane dzięki mieszkańcom wsi Chrosna; ustawiono tam symboliczny brzozowy krzyż[9]. Medwecki stał się przez to pierwszym zabitym polskim i alianckim lotnikiem podczas II wojny światowej[8].

Startujący tuż za kpt. Medweckim Władysław Gnyś uniknął zestrzelenia ciasnym skrętem w lewo, a kilkanaście minut później w okolicach miejscowości Żurada zgłosił zestrzelenie dwóch bombowców Dornier Do 17[10]. Były to pierwsze samoloty niemieckie zestrzelone przez polskiego pilota myśliwskiego w II wojnie światowej (zwycięstwo to jednak jest kwestionowane przez badacza M. Emmerlinga, według którego samoloty zostały zniszczone w kolizji na skutek ucieczki spod ognia artylerii przeciwlotniczej)[11].

Kpt. Medwecki został pochowany na cmentarzu parafialnym w Morawicy w grobowcu ks. Radziwiłła[2], ale ze względu na ewakuację lotniska i ogólny chaos odwrotu Armii Kraków bez honorowej asysty. Po wojnie Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie ufundowało grobowiec, w którym został pochowany. Obecnie grobem opiekują się harcerze oraz żołnierze z 8. Bazy Lotniczej w Balicach.

Upamiętnienie edytuj

Mieczysław Medwecki jest patronem szkoły podstawowej w Morawicy[12]. Jego imieniem nazwano też ulicę w Krakowie, w Czyżynach, a na lotnisku w Balicach zamontowano upamiętniającą go tablicę pamiątkową. Do roku 1987 sześciokrotnie zorganizowano „Mały Maraton im. Mieczysława Medweckiego”[1].

 
Tablica pamiątkowa w porcie lotniczym Kraków-Balice

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c Krzysztof Janowicz: Mieczysław Medwecki pierwszy bohater polskich skrzydeł. Zespół szkolno-przedszkolny w Morawicy. [dostęp 2021-04-18]. (pol.).
  2. a b Pawlak 2009 ↓, s. 65.
  3. Pawlak 1989 ↓, s. 160.
  4. Mazur 2019 ↓, s. 37.
  5. Łydżba 2012 ↓, s. 36.
  6. Łydżba 2012 ↓, s. 40.
  7. A.K. Kunert, Z. Walkowski, Kronika kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo Edipresse Polska, Warszawa 2005, ISBN 83-60160-99-6, s. 8.
  8. a b c Kopański 1997 ↓, s. 6.
  9. Łydżba ↓.
  10. Kopański 1997 ↓, s. 7.
  11. Wojciech Mazur: PZL.11. Edipresse Polska S.A., 2013, s. 41, seria: Wielki Leksykon Uzbrojenia. Wrzesień 1939. Tom 8. ISBN 978-83-7769-556-2.
  12. Patron szkoły. spmorawica.szkolna.net. [dostęp 2023-11-04].
  13. M.P. z 1934 r. nr 64, poz. 98 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
  14. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 20, 19 marca 1935. 

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj