Miejska hala targowa w Bydgoszczy

Miejska hala targowa – zabytkowy budynek handlowy w Bydgoszczy.

Miejska hala targowa w Bydgoszczy
nr rej. 85/A z 11 kwietnia 1971
Widok od ul. Podwale
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Adres	ul. Podwale 5
Styl architektoniczny	neogotyk
Architekt	Boswau & Knauer
Rozpoczęcie budowy	1904
Ukończenie budowy	1906
Pierwszy właściciel	miasto Bydgoszcz
Kolejni właściciele	BSS Społem
Obecny właściciel	miasto Bydgoszcz
Położenie na mapie Bydgoszczy Miejska hala targowa w Bydgoszczy
Położenie na mapie Polski Miejska hala targowa w Bydgoszczy
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Miejska hala targowa w Bydgoszczy
53°07′17″N 18°00′08″E

Położenie

Budynek stoi na rogu ul. Podwale i ul. Magdzińskiego, w obrębie Starego Miasta w Bydgoszczy.

Historia

Miejska hala targowa

Widok od ul. Magdzińskiego

Szczyt z wieżyczkami

Portal

Herb Bydgoszczy

Wieczorem

Nocą

We wschodniej części obecnej hali targowej do XVIII wieku znajdowała się fosa zamkowa, oddzielająca miasto lokacyjne Bydgoszczy od ufortyfikowanego zamku starościńskiego. Wskutek ciągłego zasypywania starorzecza odpadkami komunalnymi (ze szczególnym nasileniem w XVII-XVIII w.), fosa ulegała stopniowemu zamuleniu i osuszeniu, zaś teren - niwelacji.

W 1787 r. z inicjatywy władz pruskich w miejscu obecnej hali przy ul. Podwale, na wysokości ul. Magdzińskiego zbudowano miejską farę ewangelicką - pierwszy niekatolicki kościół w mieście. Kościół ten służył ewangelicko-unijnej społeczności miejskiej przez cały XIX wiek, zaś dochodzącą do niego ze Starego Rynku ulicę nazwano „Kościelną”.

W 1899 r. rozpoczęto szeroko zakrojone prace zmierzające do uporządkowania i zagospodarowania dawnego wzgórza zamkowego, leżącego po wschodniej stronie ulicy Podwale. W ramach tych prac, na miejscu rozebranej starej fary ewangelickiej wybudowano w 1904 r. budynek miejskiej hali targowej oraz przedłużono w kierunku wschodnim ul. Magdzińskiego, której perspektywę zamknęła nowa świątynia ewangelicka pw. św. Krzyża.

Hala targowa została zaprojektowana przez spółkę architektoniczną Boswau & Knauer GmbH z Berlina. Wzniesiono ją w okresie, gdy przewartościowaniu ulegało podejście społeczeństwa do spraw związanych ze zdrowiem i higieną. Wiele miast wznosiło wówczas zadaszone hale targowe, aby zachować standardy higieniczne w handlu artykułami spożywczymi.

Inwestorem hali targowej w Bydgoszczy było miasto. Wzniesiono ją na parceli byłej fary ewangelickiej, powiększonej o część posiadłości rentiera Alberta Wiese. Podłoże budowli wzmocniono przez nawiezienie piasku. Budowę rozpoczęto jesienią 1904 r. i ukończono na wiosnę 1906 r. Wszystkie prace budowlane i wykończeniowe zostały wykonane przez miejscowe firmy i rzemieślników. Otwarcie hali miało miejsce w piątek 20 lipca 1906 r. w obecności władz miejskich.

Od strony ul. Podwale znajdowały się pomieszczenia administracyjne (mieszkanie dla inspektora hali, gabinet lekarza weterynarii, komisariat policji). Wewnątrz stworzono miejsce dla 96 stoisk, w przeważającej większości mięsnych. Te ostatnie - na wzór hali berlińskiej - zaprojektowano w dwóch rodzajach: jako zamknięte - z kamiennymi ladami, oraz otwarte. Każde (mięsne i rybne) zostało zaopatrzone w osobny numer i nazwę firmy. Budowla została wyposażona w wysokie na 3,5 m piwnice, stwarzające możliwość wbudowania instalacji chłodniczych. Budowla otwarta była we wszystkie dni tygodnia. Koniec i początek czasu handlowego obwieszczał dźwięk dzwonu.

Hala bydgoska różniła się od innych tym, że dopuszczono w niej do sprzedaży wyłącznie mięso (w tym również ryby, także morskie), jak również kraby, raki, ostrygi i homary. Inne towary można było nabywać na cotygodniowych targach odbywających się na otwartych placach.

W latach 1924-1939 hala była administrowana przez Dyrekcję Rzeźni Miejskiej jako centralny punkt sprzedaży detalicznej mięsa i ryb. Było wówczas 66 jatek i 14 stoisk z basenami dla ryb, a w piwnicy sprzedawano drób i nabiał .

Obiekt służył celom handlowym do czasów obecnych, stanowiąc własność Bydgoskiej Spółdzielni Spożywców. W l. 2009-2010 odnowiono elewacje budynku (wymieniono popękane cegły oraz inne uszkodzone elementy muru, stare spoiny zostały wykute i położono świeże, a ponadto odnowiono kartusz z herbem miasta), a w 2016 rozebrano większość pawilonów handlowych w pobliżu hali. 2 listopada 2016 roku obiekt za kwotę 5 mln zł stał się własnością miasta. We wrześniu 2017 ogłoszono przetarg na wykonanie dokumentacji projektowej remontu budynku.

W 2019 ogłoszeno przetarg na prace konserwatorskie budynku. Zakres prac obejmuje m.in. remont dachu (wymiana dachówki, blach, rynien i świetlików oraz części więźby w budynku biurowo-handlowym), ceglanych murów (naprawa pęknięć, wymiana uszkodzonych cegieł, spoin, remont gzymsów i profili, izolacja przed wilgocią), izolację ścian piwnic, odnowienie zawilgoconych tynków) oraz rozbiórkę większości boksów w centralnej części hali. Przewidywane jest wyłonienie na 10 lat operatora hali, który będzie zobowiązany do realizacji funkcji wskazanych w czasie konsultacji społecznych oraz prac specjalnie do tego celu powołanej komisji, przede wszystkim handlowo-gastronomicznych z uzupełniającą ofertą kulturalną.

Architektura

Budynek hali wzniesiono na rzucie prostokąta i nakryto przeszkloną konstrukcją stalową. Elewacje wykonano z cegły, z tynkowanymi płycinami. Nad wejściem głównym umieszczono herb Bydgoszczy.

Budynek łączy elementy neogotyckie z modernistycznymi. W narożniku południowo-wschodnim znajduje się baszta zwieńczona dachem namiotowym. Z kolei narożnik południowo-zachodni jest ścięty, ze szczytem schodkowym, ujętym po bokach cylindrycznymi wieżyczkami, nakrytymi dachami stożkowymi. W narożu znajduje się duży otwór drzwiowy zamknięty półkoliście. W elewacji południowej (od ul. Magdzińskeigo) i wschodniej zastosowano duże, zwieńczone półkoliście okna, dzielone laskowaniem. Elewacja zachodnia (od ul. Podwale) jest wydzielona, częściowo piętrowa, nakryta dachem dwuspadowym.

Zobacz też

• Stare Miasto w Bydgoszczy

Bibliografia

• Garbaczewski Witold: Stuletnia hala targowa. [w.] Kalendarz Bydgoski 2007
• Umiński Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik. Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy”, Bydgoszcz 1996