Mikołaj Romanow (1856–1929)

Mikołaj Mikołajewicz Romanow (młodszy) (ur. 6 listopada?/18 listopada 1856 w Petersburgu, zm. 5 stycznia 1929 w Antibes) – wielki książę, generał kawalerii, generał adiutant, do 23 sierpnia 1915 roku głównodowodzący armii rosyjskiej podczas I wojny światowej.

Mikołaj Romanow
Николай Николаевич Младший
Ilustracja
generał adiutant generał adiutant
Pełne imię i nazwisko

Mikołaj Mikołajewicz Romanow

Data i miejsce urodzenia

18 listopada 1856
Petersburg

Data i miejsce śmierci

5 stycznia 1929
Antibes

Przebieg służby
Lata służby

1886–1918

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego

Jednostki

Lejb-Gwardyjski Pułk Huzarów Jego Wysokości

Główne wojny i bitwy

wojna rosyjsko-turecka (1877–1878),
I wojna światowa

Późniejsza praca

działacz emigracyjny

Odznaczenia
Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego II klasy (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego III klasy (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza III klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Orła Białego (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie) Order „Pour le Mérite” Order Czarnego Orła (Prusy) Krzyż Wielki Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii Krzyż Wielki Orderu św. Stefana (Austro-Węgry) Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)
Mikołaj Romanow (1856–1929)
Data i miejsce urodzenia

nieokreślony typ kalendarza, prawdopodobnie kalendarz juliański 18 listopada 1856
Petersburg

Data śmierci

5 stycznia 1929

namiestnik Kaukazu
Okres

od 23 sierpnia 1915
do 9 marca 1917

Poprzednik

Iłłarion Woroncow-Daszkow

Następca

likwidacja funkcji

Starszy syn generała feldmarszałka, wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza (starszego) i Aleksandry Piotrowny. Wnuk cara Mikołaja I.

Życiorys edytuj

W 1873 zakończył Mikołajewską Szkołę Inżynieryjną, a w 1876 Mikołajewską Akademię Sztabu Generalnego. Oficer od 1873.

W czasie wojny rosyjsko-tureckiej w 1877–1878 oficer do specjalnych poruczeń Naczelnego Dowódcy Wojsk Rosyjskich. Odznaczył się przy forsowaniu Dunaju, w lecie 1877 walczył w bitwie pod Szipką w Bułgarii, gdzie w wyniku zasług został awansowany do stopnia pułkownika. Brał udział także w zdobyciu twierdzy Plewna (10 grudnia 1877) oraz zajęciu Adrianopola w styczniu 1878. Od 1878 dowodził eskadronem, a następnie dywizjonem. Od 10 listopada 1890 dowodził 2 Brygadą, 2 Dywizją Kawalerii Gwardii. Od maja 1885 do czerwca 1905 generalny inspektor kawalerii. W 1894 roku mianowany do stopnia generała adiutanta. Pod jego kierownictwem podjęto szereg przedsięwzięć reorganizacyjnych w kawalerii. 9 grudnia 1900 roku mianowany na stopień generała kawalerii.

Od 8 czerwca 1905 Przewodniczący Rady Obrony Państwa (ROP, Совет Государственной Обороны), koordynował działania wyższych dowództw, uzgadniał działania między siłami zbrojnymi a ministerstwami, brał udział w wyborze kandydatów na stanowiska dowódców armii i flot, dowódców korpusów i dywizji, wydawał nowe regulaminy operacyjne. Od 26 października 1905 roku do rozpoczęcia I wojny światowej Naczelny Dowódca Wojsk Gwardii i Petersburskiego Okręgu Wojskowego (ówcześnie stołecznego). Od 28 lutego 1909 przewodniczący Ogólnorosyjskiego Zebrania Oficerskiego armii i flot. 25 czerwca 1905 doprowadził do wydzielenia Sztabu Generalnego z ministerstwa wojny. Będąc na stanowisku przewodniczącego ROP wchodził w kompetencje ministrów wojny i floty.

I wojna światowa edytuj

Po wybuchu I wojny światowej został 20 lipca 1914 wyznaczony naczelnym dowódcą wojsk rosyjskich. W celu sprawnego kierowania wojskami zorganizowano u boku wielkiego księcia Stawkę i sztab w Baranowiczach, z szefem sztabu gen. N. N. Januszkiewiczem i gen. kwatermistrzem J. M. Daniłowem na czele. To właśnie gen. Daniłow odegrał główną rolę w planowaniu operacji, szczególnie na pierwszym etapie wojny. 14 sierpnia 1914 Mikołaj Mikołajewicz wydał odezwę, która zawierała obietnicę zjednoczenia po zakończeniu wojny ziem polskich z trzech zaborów pod berłem cara i nadania im autonomii.

Rok 1914 zakończył się połowicznym sukcesem wojsk rosyjskich dowodzonych przez Mikołaja Mikołajewicza, Rosjanie ponieśli wprawdzie klęski w Prusach Wschodnich, zdołali jednak po udanym ataku na Austro-Węgry opanować znaczną część Galicji, a listopadzie 1914 roku ich wojska podeszły pod Kraków i Łódź. Ofensywa rosyjska na kierunku zachodnim została w wyniku ciężkich walk zatrzymana, jednak wojskom austro-węgierskim nie udało się przyjść z pomocą obleganej przez Rosjan Twierdzy Przemyśl, która w marcu 1915 musiała kapitulować. W ciągu miesięcy zimowych 1914 roku zacięte walki toczyły się w Karpatach, które Rosjanie próbowali sforsować, aby przedrzeć się na Węgry.

 
Od lewej: car Mikołaj II, minister dworu hr. W.B. Frederiks i ks. Mikołaj Mikołajewicz w Stawce

W 1915, po niepowodzeniach wojennych z państwami centralnymi w starciach w Galicji i Kongresówce, został zdymisjonowany przez cara Mikołaja II Romanowa 23 sierpnia, a obowiązki naczelnego dowódcy przejął po nim 25 sierpnia 1915 sam car Mikołaj II[1]. Mikołaj Mikołajewicz w latach 1916–1917 pełnił z sukcesami funkcję wojskowego namiestnika na Kaukazie, naczelnego dowódcy Armii Kaukaskiej i atamana Kaukaskich Wojsk Kozackich. Próbował faktycznie podporządkować sobie Armię Kaukaską, jednakże jej dowództwo pozostało w rękach gen. M. M Judenicza. Z dużymi sukcesami zajmował się kwatermistrzostwem i administracją.

Wraz z podpisaniem aktu o abdykacji car Mikołaj II 2 marca 1917 wyznaczył księcia G.J. Lwowa kierownikiem Rządu Tymczasowego, a Mikołaja Mikołajewicza ponownie naczelnym dowódcą armii rosyjskiej. 11 marca 1917 roku Mikołaj Mikołajewicz został usunięty ze stanowiska i zwolniony ze służby. Pozbawiony stanowisk przeniósł się na Krym.

Na emigracji edytuj

W marcu 1919 został zmuszony przez toczącą się w Rosji wojnę domową do emigracji do Włoch. Ewakuacja wielkiego księcia i jego najbliższej rodziny nastąpiła na angielskim pancerniku Marlborough. Następnie przeniósł się do Francji, do małego pałacu w Choigny pod Paryżem. W latach 1924–1929 był przewodniczącym Rosyjskiego Związku Ogólnowojskowego (ROWS), emigracyjnej organizacji skupiającej oficerów armii rosyjskiej.

W 1929 roku po krótkiej chorobie zmarł w swojej willi „Thenar” w Antibes na Riwierze, gdzie wyjechał na zimę. Został pochowany w Cerkwi św. Michała Archanioła w Cannes.

Małżeństwo edytuj

Od 1907 roku był żonaty z księżniczką czarnogórską Anastazją, córką króla Mikołaja I Petrowića-Niegosza i Mileny Vukotić. Ich małżeństwo należało do szczęśliwych, między innymi dlatego, że oboje byli głęboko religijni z tendencją do mistycyzmu. Para jednak nie miała dzieci.

Starsza siostra Anastazji – Milica wyszła potem za mąż za młodszego brata Mikołaja – Piotra.

Stosunek do Rasputina edytuj

Uchodził za zdecydowanego przeciwnika Grigorija Rasputina, który osiągnął olbrzymie wpływy na dworze carskim. Wielki książę widział w nim hochsztaplera i bezwzględnego manipulatora. Pewnego razu podczas I wojny światowej na wieść, że Rasputin ma zamiar odwiedzić kwaterę główną wojsk rosyjskich na froncie, Mikołaj Mikołajewicz odpowiedział telegramem: Przyjeżdżaj, a ja cię tutaj powieszę.


Przypisy edytuj

  1. TVP, Sensacje XX wieku, odc. Złoto Romanowów

Bibliografia edytuj

  • Bolszaja Sowietskaja Encykłopedija t. 18, s. 13, 1974
  • K. A Zalesskij, Pierwaja mirowaja wojna. Prawitieli i wojennaczalniki, Wyd. "Wecze", Moskwa 2000
  • Informacje na grwar.ru (rus.)

Linki zewnętrzne edytuj