Mikołaj Stefan Pac

wojewoda trocki, biskup wileński

Mikołaj Stefan Pac herbu Gozdawa (ur. ok. 1623[1], zm. 8 maja 1684 w Rudawie pod Grodnem[2]) – wojewoda trocki od 1651, kasztelan wileński w 1670, biskup wileński od 1671, starosta krzyczewski w 1650 roku[3], kanclerz Akademii i Uniwersytetu Wileńskiego Towarzystwa Jezusowego w latach 1672-1684[4].

Mikołaj Stefan Pac
Ilustracja
Herb
Gozdawa
Rodzina

Pacowie herbu Gozdawa

Data urodzenia

ok. 1623

Data i miejsce śmierci

8 maja 1684
Rudawa pod Grodnem

Ojciec

Stefan Pac

Matka

Anna Dusiatska

Żona

Teodora Tryznianka (rozwiedziony)

Data urodzenia

1623

Data śmierci

8 maja 1684

Miejsce pochówku

Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie

Biskup wileński
Okres sprawowania

1682-1684

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

2 lutego 1673

Nominacja biskupia

25 maja 1682

Sakra biskupia

25 lipca 1682

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

25 lipca 1682

Konsekrator

Opizio Pallavicini

Życiorys

edytuj

Był synem Stefana Paca, podkanclerzego litewskiego i podskarbiego wielkiego litewskiego.

Kariera Mikołaja Stefana Paca była dość wyjątkowa na tle magnaterii. Poseł sejmiku wileńskiego na sejm zwyczajny 1649/1650 roku, sejm zwyczajny 1650 roku[5]. Na sejmie 1650 roku wyznaczony z Koła Poselskiego komisarzem do zapłaty wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego[3]. W 1651 otrzymał urząd wojewody trockiego, mimo niepełnienia wcześniej żadnych znaczących urzędów. 17 października 1655 roku złożył przysięgę na wierność carowi Aleksemu Michajłowiczowi[6]. Był uczestnikiem konfederacji tyszowieckiej w 1655 roku[7]. Na sejmie 1659 roku wyznaczony z Senatu komisarzem do zapłaty wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego[8]. W 1661 był delegatem Senatu na Trybunał Skarbowy Wielkiego Księstwa Litewskiego[9]. Na sejmie 1662 roku wyznaczony z Senatu komisarzem do zapłaty wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego[10]. W 1664 dyrektor trockiego sejmiku przedsejmowego[11], w 1666 marszałek Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego[12]. Na sejmie abdykacyjnym 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy[13]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 5 listopada 1668 roku na sejmie konwokacyjnym[14]. Na sejmie zwyczajnym 1670 roku wyznaczony z Senatu komisarzem do zapłaty wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego[15]. W 1670 został kasztelanem wileńskim, jednak już po kilku miesiącach rozwiódłszy się z żoną złożył posiadane urzędy, przyjął święcenia kapłańskie i został niemal natychmiast mianowany biskupem wileńskim. Bardzo szybko popadł w ostry konflikt z kapitułą wileńską, wskutek czego kapituła starała się w Rzymie o unieważnienie jego nominacji. W efekcie tych wypadków do konsekracji biskupiej doszło dopiero w 1681. Nie był rzeczywiście mianowany biskupem wileńskim przez papieża Innocentego XI do 25 maja 1682.[16]

Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 15 stycznia 1674 roku na sejmie konwokacyjnym[17]. Elektor Jana III Sobieskiego z województwa wileńskiego w 1674 roku[18], podpisał jego pacta conventa[19].

Pochowany w katedrze Św. Stanisława i Św. Władysława w Wilnie[20].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Andrzej Rachuba, Mikołaj Stefan Pac [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXIV, 1979, s. 738.
  2. Pacowie: materyjały historyczno-genealogiczne / ułożone i wydane przez Józefa Wolffa. pbc.biaman.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-03)]., Petersburg 1885, s. 183.
  3. a b Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 158.
  4. Józef Bieliński, Uniwersytet Wileński (1579-1831) T. 3, Kraków 1899-1900, s. 3.
  5. Stefania Ochmann-Staniszewska, Zdzisław Staniszewski, Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, tom II, Wrocław 2000, s. 392.
  6. Крестоприводная книга Великого Княжества Литовского 1655 г., w: Памятники истории Восточной Европы. Источники 15-17 вв. Том 4, Moskwa-Warszawa 1999, s. 51-117.
  7. Adam Kersten, Z badań nad konfederacją tyszowiecką, w: Rocznik Lubelski, t. I, 1958, s. 116.
  8. Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 310.
  9. Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 371.
  10. Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 416.
  11. Andrzej B. Zakrzewski, Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI-XVIII w. - ustrój i funkcjonowanie : sejmik trocki, Warszawa 2000, s. 220.
  12. Złota księga szlachty polskiej, r. XVIII, Poznań 1896, s. 133.
  13. Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, 481.
  14. Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 498.
  15. Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 46.
  16. Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. V, Patavii 1952, s. 416. (łac.)
  17. Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 129.
  18. Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 149.
  19. Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey Między Warszawą a Wolą, przez opisane Artykuły do samego tylko Aktu Elekcyey należące, uchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego Tysiąc Szesc Set Siedmdziesiat Czwartego, dnia Dwudziestego Miesiaca Kwietnia., s. 28.
  20. Krzysztof Rafał Prokop, Nekropolie biskupie w nowożytnej Rzeczypospolitej (XVI–XVIII w.), Kraków-Warszawa 2020, s. 143.