Mikołaj Szarlejski
Mikołaj Szarlejski ze Ściborza herbu Ostoja (ur. ok. 1400, zm. 1457) – podstoli brzeskokujawski, kasztelan inowrocławski od 1438 r., starosta bydgoski od 1441 r., wojewoda inowrocławski 1457 r., starosta tucholski od 1454 r., wojewoda brzeskokujawski 1453-1457 r., starosta brodnicki, starosta gniewkowski, starosta człuchowski w 1454 roku i w latach 1455-1456[1], członek Związku Pruskiego. Z ramienia królowej Zofii Holszańskiej zarządzał również starostwem inowrocławskim i nieszawskim w latach 1435-1448.
 Ostoja | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Rodzice | |
| Wojny i bitwy | |
| Administracja |
kasztelan inowrocławski |
Pochodził z rodu osiadłego na Kujawach i wywodzącego się ze wsi Ściborze pod Inowrocławiem. Jego ojcem był Mikołaj kasztelan bydgoski. Posiadał liczne dobra rodowe na Kujawach, udzielał pożyczek sąsiadom, kapitule gnieźnieńskiej, i przede wszystkim królowi pod zastaw wsi. W sumie pożyczył Władysławowi III Warneńczykowi 6 tys. florenów, przez co stał się największym wierzycielem monarchy. W zastaw otrzymał w 1441 r. starostwo bydgoskie i na rok starostwo brzeskie. Dzięki kumulacji dóbr kujawskich stał się ważną osobistością pogranicza polsko-krzyżackiego, występującą w otoczeniu monarchy. W 1440 r. udał się razem z Warneńczykiem na Węgry, gdzie pozostał do 1443 r.
Szarlejski stał na straży interesów politycznych Królestwa i gospodarczych podległych mu starostw. Troszczył się o wolną żeglugę na Wiśle i ostro występował przeciwko ograniczeniom handlowym ze strony zakonu. Sam ściśle przestrzegał zakazów handlu: konfiskował sól płynącą Wisłą z Prus, interweniował w Gdańsku, który ograniczał handel polskim zbożem, dbał o rozwój gospodarczy starostw, co było skorelowane ze wzrostem jego własnych dochodów. Starał się ograniczyć szlak handlowy Nakło – Tuchola na rzecz Inowrocław – Bydgoszcz, czynił zabiegi o odwołanie zakazu gdańskiego sprzedaży piwa bydgoskiego.
Szarlejski był mężem zaufania króla polskiego i jego oficjalnym reprezentantem, miał więc prawo również dowodzić operacjami wojskowymi. 25 marca 1454 z Torunia wysłał on list wypowiedni do wielkiego mistrza, zaś następnego dnia wraz z zaciężnymi Związku Pruskiego wyruszył w kierunku znajdujących się w rękach krzyżackich Chojnic, mając jako zastępcę Janusza Kołudzkiego, chorążego inowrocławskiego[2]. W dniu 18 września 1454 r. dowodził wraz z Łukaszem Górką w bitwie pod Chojnicami po której dostał się do niewoli krzyżackiej. Zwolniony 1455. W uznaniu zasług w 1455 r. powierzono mu zamek w Świeciu oraz inne dobra.
Jego siedzibą rodową był przypuszczalnie drewniany zamek wznoszący się na brzegu Jeziora Szarlejskiego, którego pozostałością jest już tylko kopiec z wałem ziemnym[3].
Zmarł w 1457 r., na kilka miesięcy przed śmiercią zrzekł się z posiadanych urzędów.
Zachowane wzmianki pisane z okresu starostwa bydgoskiego edytuj
Szarlejski otrzymał starostwo bydgoskie 23 maja 1441 r. wraz z miastem Gniewkowem i wójtostwem. W praktyce objął je w 1443 r. po powrocie do kraju.
- 23 kwietnia 1446 r. – skierował z Bydgoszczy list do komtura toruńskiego, protestując przeciwko ograniczeniom handlowym i wynikającym z tego stratom mieszczan,
- 1446 r. – zatwierdził statut cechu zdunów-garncarzy,
- 25 lipca 1450 r. – wysłał z Bydgoszczy list gratulacyjny dla nowego wielkiego mistrza zakonu,
- luty i marzec 1453 r. – przebywał w Bydgoszczy,
- lipiec 1453 r. – przebywał w Gniewkowie,
- grudzień 1453 – styczeń 1454 r. – przebywał w Bydgoszczy,
Jego kapelanem był Mikołaj Oczko, który 14 września 1448 r. sporządził dokument erygujący szpital św. Ducha w Bydgoszczy. Rezydował on na zamku bydgoskim.
Przypisy edytuj
- ↑ Arkadiusz Kamiński,Starostowie człuchowscy (1454-1772), s. 2.
- ↑ Marian Biskup, Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454–1466, Warszawa 1967, s.164
- ↑ PRYWATNE ZAMKI POLSKICH DOWÓDCÓW Z CZASÓW WOJNY TRZYNASTOLETNIEJ KMW 2 (296)2017.pdf [online] [dostęp 2017-10-18] (ang.).
Bibliografia edytuj
- Zyglewski Zbigniew, Późnośredniowieczne urzędy i urzędnicy w powiecie bydgoskim. Urzędnicy ziemscy – starostowie, burgrabiowie [w.] Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, T. 16. Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego. Bydgoszcz 1998.