Wikipedia

Ukraińska milicja (1941)

(Przekierowano z Milicja ukraińska (1941))

Ukraińska milicja, albo Ukraińska Milicja Ludowa (ukr. Українська народна міліція[1]) – ukraińska formacja policyjna stworzona w końcu czerwca 1941 przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów Stepana Bandery (OUN-B) po ataku III Rzeszy na ZSRR na zajmowanych wówczas przez Wehrmacht terenach II Rzeczypospolitej, znajdujących się od 1939 pod okupacją sowiecką i wcielonych do Ukraińskiej SRR. W założeniu milicja miała być formacją policyjną państwa ukraińskiego, którego nieudaną próbę restytucji nacjonaliści ukraińscy podjęli 30 czerwca 1941 we Lwowie.

Ukraińska Milicja
Українська Міліція
Historia
Państwo

 III Rzesza

Sformowanie

~1941-06-25 25 czerwca 1941(dts)

Rozformowanie

1 sierpnia 1941

Tradycje
Kontynuacja

Ukraińska Policja Pomocnicza

Komendanci
Ostatni

Jewhen Wreciona

Konflikty zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

paramilitarny

Rodzaj wojsk

policyjny

Wraz z utworzeniem Dystryktu Galicja i Komisariatu Rzeszy Ukraina została rozwiązana 1 sierpnia 1941, zarządzeniem Dowódcy SS i Policji na Dystrykt Galicja Fritza Katzmanna, który powołał w jej miejsce Ukraińską Policję Pomocniczą (niem.Ukrainische Hilfspolizei) w składzie Ordnungspolizei. Milicja ukraińska została rozformowana ostatecznie do 31 sierpnia 1941[2].

Historia i organizacja edytuj

John-Paul Himka początków milicji doszukuje się w marcu 1940 roku, kiedy OUN-B zarządziła powoływanie “militarnych sekcji” w każdej wsi[3].

OUN-B, poinformowana przez Niemców o zbliżającym się ataku na ZSRR[potrzebny przypis], szczegółowe plany tworzenia milicji opracowała w maju 1941. Milicja miała być tworzona przez grupy marszowe – kilku-kilkunastoosobowe grupy nacjonalistów ukraińskich postępujące za oddziałami Wehrmachtu i zakładające na zajmowanych terenach struktury państwa ukraińskiego. Do służby w milicji byli zobowiązani wszyscy mężczyźni narodowości ukraińskiej w wieku 18–50 lat, z czego część miała służyć zawodowo a pozostali stanowić “dobrowolną” rezerwę na czas mobilizacji. Dowódcami oddziałów mogli być tylko “dobrze znani nacjonaliści”[4].

Pierwszy znany przypadek tworzenia milicji pochodzi z 25 czerwca 1941 w miejscowości Młyny, opisany w korespondencji Stećki z Banderą. Według słów tego pierwszego, Żydzi w tej miejscowości mieli umyślnie prowokować Niemców do odwetowych egzekucji na Ukraińcach. W związku z tym, jak pisał Stećko, “tworzymy milicję, która pomoże usuwać Żydów i chronić ludność”[3][5].

Formowanie milicji we Lwowie rozpoczęło się 30 czerwca 1941 przed południem, bezpośrednio po zajęciu miasta przez Wehrmacht, w okolicach archikatedry św. Jura, gdzie znajdowała się wówczas część batalionu „Nachtigall”. Jarosław Stećko zlecił tworzenie formacji Iwanowi Rawłykowi, według pamiętników w mianowaniu kierownictwa milicji odegrał pewną rolę Roman Szuchewycz, ówcześnie zastępca dowódcy batalionu „Nachtigall”[6]. Milicjantów rekrutowano z członków grup marszowych, miejscowych członków OUN oraz, w mniejszości, z byłych milicjantów sowieckich narodowości ukraińskiej (być może zakonspirowanych członków OUN). Jedynie ci ostatni posiadali mundury, z których usunięto sowieckie emblematy zastępując je tryzubami. Pozostali, ubrani po cywilnemu, zakładali na lewy rękaw niebiesko-żółte opaski[3].

Po ogłoszeniu 30 czerwca 1941 o godzinie 20:00 aktu odnowienia Państwa Ukraińskiego milicja podporządkowała się rządowi Jarosława Stećki. 2 lipca milicja została operacyjnie podporządkowana władzom niemieckim, na jej czele stanął Jewhen Wreciona.

1 sierpnia milicja została rozwiązana, a rozporządzeniem władz Generalnego Gubernatorstwa z dnia 18 sierpnia 1941 powołano nową formację - Ukraińską Policję Pomocniczą, do której przyjęto zresztą część funkcjonariuszy ukraińskiej milicji. UPP rozpoczęła szkolenie 1 października 1941.

Udział w zbrodniach edytuj

Podczas ataku niemieckiego na ZSRR w miejscowościach Galicji Wschodniej i Wołynia doszło do antyżydowskich pogromów. Modus operandi tych akcji najczęściej wyglądał tak, że milicja ukraińska wyłapywała Żydów i przy agresywnej postawie tłumu, który lżył i bił Żydów, doprowadzała ich na miejsce egzekucji[7].

Po zajęciu Lwowa 30 czerwca 1941 r. przez Niemców milicja ukraińska wzięła udział w pogromach lwowskich[8]. Ukraiński politolog Aleksiej Martynow uważa, że to właśnie milicja ukraińska wraz z batalionem „Nachtigall” rozpoczęły pierwsze masowe mordy we Lwowie, które zmusiły Niemców do częściowego rozwiązania milicji, aby zapobiec większym zamieszkom[9].

Według K. Struvego milicja ukraińska wzięła udział w pogromie w Złoczowie[10] a według O.Bartova także w pogromie w Tarnopolu[11]. We Włodzimierzu Wołyńskim i Łucku milicje utworzone przez grupę marszową Mykoły Kłymyszyna wspomagały Niemców przy egzekucjach w lipcu i sierpniu 1941. We Włodzimierzu 5 lipca rozstrzelano 150 osób uznanych za sowieckich aktywistów, 31 lipca 200 Żydów, a w sierpniu od 300 do 350. Także w Łucku egzekucje odbyły się 31 lipca[12].

G. Motyka przypuszcza, że milicja wzięła także udział w drugim lwowskim pogromie, tzw. Dniach Petlury (25-27 lipca). W aresztowaniach Żydów dokonywanych w mieszkaniach oprócz milicji uczestniczyli bojówkarze ukraińscy złożeni z chłopów z okolicznych wsi, których Niemcy karmili i poili wódką, a następnie o godzinie 5.00 rano dali sygnał do rozpoczęcia pogromu - bicia i grabieży ludności żydowskiej w mieszkaniach, jej wypędzania na ulicę i zapędzania do więzienia przy ul. Łąckiego[13].

W wyniku pogromu według danych żydowskich historyków padło ok. 1500 zabitych. Nie ulega wątpliwości, że akcja od początku do końca była reżyserowana przez Niemców.[14][15]

Dieter Pohl jest przeciwny umniejszaniu roli miejscowych kolaborantów w zbrodniach niemieckich latem 1941 roku:

Nie powinno się nie doceniać praktycznych problemów, z którymi spotkali się SS-mani wkraczając do zachodnioukraińkich miasteczek. Nie znali ludności, topografii i oczywiście nie znali też języka. Dlatego byli całkowicie zależni od tłumaczy, miejscowej administracji czy milicji, które pojawiły się w czerwcu 1941[16]

Ukraińska milicja przypuszczalnie rozstrzelała także około 100 polskich studentów ze Lwowa[17].

Literatura edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Prof. John-Paul Himka, Ще кілька слів про львівський погром. Історична правда, Наявні фотографії із львівського погрому.
  2. ↑ Grzegorz Hryciuk, Polacy we Lwowie, 1939–1944. Życie codzienne., Warszawa: Książka i Wiedza, 2000, s. 218, ISBN 83-05-13148-3, OCLC 69529558.
  3. ↑ a b c John-Paul Himka, The Lviv Pogrom of 1941: The Germans, Ukrainian Nationalists, and the Carnival Crowd [w:] Canadian Slavonic Papers/Revue canadienne des slavistes Vol. LIII, Nos. 2–3–4, June-September-December 2011, s. 227-229 wersja elektroniczna
  4. ↑ Grzegorz Rossoliński-Liebe, The „Ukrainian National Revolution” of 1941. Discourse and Practice of a Fascist Movement [w:] Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History 12, 1 (Winter 2011), s. 102
  5. ↑ Karel Berhoff, Marco Carynnyk, "The Organization of Ukrainian Nationalists and Its Attitude toward Germans and Jews: Iaroslav Stets’ko’s 1941 Zhyttiepys", Harvard Ukrainian Studies XXIII (3/4) 1999, s. 154
  6. ↑ John-Paul Himka, The Lviv Pogrom of 1941: The Germans, Ukrainian Nationalists, and the Carnival Crowd [w:] Canadian Slavonic Papers/Revue canadienne des slavistes Vol. LIII, Nos. 2–3–4, June-September-December 2011, s. 227.
  7. ↑ John-Paul Himka, The Lviv Pogrom of 1941..., s. 236-242
  8. ↑ Grzegorz Motyka "Ukraińska partyzantka 1942-1960", Warszawa 2006 Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza "Rytm", ISBN 83-88490-58-3 (ISP PAN,) ISBN 83-7399-163-8 (Rytm), ISBN 978-83-88490-58-3; s.98
  9. ↑ Aleksiej Martynow, Ukraińska policja kolaboracyjna w kontekście fałszowania historii w: Prawda historyczna a prawda polityczna w badaniach naukowych. Ludobójstwo na Kresach południowo-wschodniej Polski w latach 1939-1946, Bogusław Paź (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2011, ISBN 978-83-229-3185-1, s. 152.
  10. ↑ Kai Struve, “Rites of Violence? The Pogroms of Summer 1941”, Polin: Studies in Polish Jewry, Vol. 24, Jews and Their Neighbours in Eastern Europe since 1750. Oxford: Littman Library of Jewish Civilization, 2012, s. 269
  11. ↑ The Shoah in Ukraine: History, Testimony, Memoralization, Red. Ray Brandon, Wendy Lower, Indiana University Press 2008, s.338
  12. ↑ Ivan Katchanovski: Сучасна політика пам’яті на Волині щодо ОУН(б) та нацистських масових вбивств [1]. Україна Модерна, 2013-04-30. [dostęp 2013-05-10]. (ukr.).
  13. ↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939- 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ISBN 978-83-86250-49-3, s. 218-219., Grzegorz Motyka Ukraińska partyzantka 1942-1960 s.98, Jarosław Hrycak Zbyt wiele świadectw: Ukraińcy w akcjach antyżydowskich w: Nowa Europa Wschodnia 3/4 2009
  14. ↑ Grzegorz Motyka, "Ukraińska partyzantka 1942-1960", s.98, Eliahu Jones, Żydzi Lwowa w okresie okupacji 1939-1945, Łódź 1999 Wyd. Oficyna Bibliofilów s. 45-54, ISBN 83-87522-20-1, Archiwum Ringelbluma- konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t.3 Relacje z Kresów, oprac. Andrzej Żbikowski, Warszawa 2000. Wyd. Żydowski Instytut Historyczny, ISBN 83-85888-52-7
  15. ↑ "Prawdopodobnie brał w niej udział margines społeczny, także wywodzący się z Polaków. W pogromie zapewne aktywnie uczestniczyła ukraińska milicja" - Grzegorz Motyka, "Ukraińska partyzantka 1942-1960", s.98.
  16. ↑ Dieter Pohl, “Anti-Jewish Pogroms.”, s. 308, [cyt. za:] John-Paul Himka, “The Lviv Pogrom of 1941...”, s. 222
  17. ↑ Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”, Kraków 2011, ISBN 978-83-08-04576-3, s.67
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ukraińska_milicja_(1941)&oldid=73481518”