Mina (jednostka)
Mina (stgr. μνᾶ mnã, łac. mĭnă) – w starożytności jednostka wagowa i monetarna używana w Persji i krajach Bliskiego Wschodu. Później również w Grecji, gdzie oznaczała zbiór 100 drachm; 60 min równych było 1 talentowi.
Starożytny Wschód edytuj
Jednostkę tę wraz z całym systemem miar i wag starożytni Grecy przejęli ze Wschodu, gdzie podstawą jego był system babiloński, oparty na talencie (biltu) dzielonym na 60 min [a]. Według babilońskiego systemu wagowego 60 min równało się 3600 sykli po 6,25 g metalu[1]. Na 60 sziklu (sykli, szekli) dzielona była używana w starożytnej Mezopotamii mina (manu) o ciężarze 505 gramów[2]. Natomiast jako miernik wartości (moneta) dzielono ją na 50 szekli.
Mina jako jednostka wagowa stosowana w krajach starożytnego Wschodu była niezwykle zróżnicowana: poza podziałem na królewską i pospolitą, dzieliła się dodatkowo na ciężką i lekką, wykazując w ramach tego jeszcze niemałe różnice, wynikające zapewne z ustaleń lokalnych.
| K r u s z e c | mina królewska | mina pospolita |
|---|---|---|
| z ł o t o | ciężka 841-886,84 g | ciężka 818,62 g |
| lekka 420-443,42 g | lekka 409,31 g | |
| s r e b r o | ciężka 1122-1146 g (lub 747,88-788,30 g) |
ciężka 1091 g (lub 727,67 g) |
| lekka 561-573 g (lub 373,94-394,15 g) |
lekka 545,75 g (lub 363,83 g) |
W starożytnej Grecji edytuj
Adaptując ten system Grecy również podzielili minę na 50 staterów i 100 drachm. Jednakże w państwach greckich jej waga początkowo też była niejednakowa. Na obszarze małoazjatyckim, gdzie obcy system miar zaadaptowano najwcześniej, ciężka mina milezyjska miała wagę 873 g, lekka – 436,6 g, a fokejska – 635 g. W Grecji właściwej przyjęto lekką minę milezyjską, zwaną tam eubejską, bo najwcześniej stosowaną na Eubei. Przejęły ją następnie Korynt i Ateny, gdzie utrwaliła się i upowszechniła w świecie greckim jako element attyckiego systemu wagowo-monetarnego[4]. W Grecji V-IV wieku p.n.e. mina będąca podziałką talentu attyckiego (ok. 26,2 kg) miała ok. 436 g, a talentu egineckiego (37,1 kg) – 624 g[5]. Natomiast w greckich koloniach na Sycylii i w południowej Italii talent odmiennie był podzielony na 120 litra, dzielących się na 12 uncji, co było zapożyczeniem z miejscowego systemu italskiego[6].
W kontekście biblijnym edytuj
Jako jednostka wagowa mina wspomniana jest w starotestamentowej Księdze Ezdrasza, gdzie wśród ofiar złożonych na odbudowę Świątyni wymieniono „pięć tysięcy min srebra” (Ezd 2,68-69). W Księdze Ezechiela (VI w. p.n.e.) wartość miny (hebr. mane) wymienionej w szczegółowych pouczeniach religijno-prawnych, ma odpowiadać 20, 25 i 15 syklom (Ez 45,12), co może sugerować jej zróżnicowanie.
Mina przypuszczalnie wspomniana jest też w znanej frazie „Mane, tekel, fares” pochodzącej z opisu uczty Baltazara (Dn 5,1-30) w starotestamentowej Księdze Daniela (VI-II w. p.n.e.)[7] Sens aramejskich słów „mene, mene, tekel, ufarsin” (Dn 5,25) może być objaśniony jako (prawdopodobnie) przysłowiowe zdanie: „Policzone: mina, sykl i dwie połowy miny”.
Miny jako miernik wartości wymieniał również Jezus w jednej z przypowieści zapisanych w Nowym Testamencie[8]:
Mówił więc: «Pewien człowiek szlachetnego rodu udał się w kraj daleki, aby uzyskać dla siebie godność królewską i wrócić. Przywołał więc dziesięciu sług swoich, dał im dziesięć min i rzekł do nich: „Zarabiajcie nimi, aż wrócę”.»
Zapis ten świadczyłby, że i w czasach rzymskich we wschodnich prowincjach cesarstwa mina była nadal stosowana w powszednim użytku jako jednostka wagowa zamiast jednostek miar używanych tradycyjnie przez Rzymian.
Galeria edytuj
-
Mina z Aten -
Mina z Chios -
Mina króla Antiocha IV -
Mina z Antiochii Syryjskiej
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Babilończycy i ich naśladowcy posługiwali się w liczeniu systemem sześćdziesiętnym, którego mnożna ma przewagę nad współczesnym systemem decymalnym (dziesiętnym), ponieważ liczba 12 jest podzielniejsza.
Przypisy edytuj
- ↑ Encyklopedia biblijna (pod red. Paula J. Achtemeiera). Warszawa: Vocatio, 2004, s. 924.
- ↑ Georges Contenau: Życie codzienne w Babilonie i Asyrii. Warszawa: PIW, 1963, s. 78.
- ↑ Wykaz przytoczony za: Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z, dz. cyt., s. 488.
- ↑ K. Kumaniecki, dz. cyt. w bibliografii, s. 72-73.
- ↑ Słownik kultury antycznej. Grecja – Rzym. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 286.
- ↑ K. Kumaniecki, dz. cyt., s. 71.
- ↑ Biblia Tysiąclecia, dz. cyt. w bibliogr., s. 1031.
- ↑ Ewangelia według św. Łukasza 19, 11-28 (według Biblii Tysiąclecia, dz. cyt., s. 1205).
Bibliografia edytuj
- «Mina» w Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z (pod red. Z. Piszczka). Warszawa: PWN, 1973
- Kazimierz Kumaniecki: Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: PWN, 1965
- Biblia Tysiąclecia – Pismo święte Starego i Nowego Testamentu. Poznań-Warszawa: Pallotinum, 1980