Minerały ilaste (nazwa pochodzi od gr. ilos = błoto) – minerały zbudowane z uwodnionych glinokrzemianów glinu (a także magnezu i żelaza) o charakterystycznej, warstwowej budowie krystalicznej. Jedna z warstw zawiera tetraedry krzemianowe, których centra stanowią Si4+
otoczone czterema atomami tlenu. Tetraedry te połączone są ze sobą tworząc heksagonalny układ jednostek Si
2
O2−
5
. Drugą warstwę tworzą oktaedry wodorotlenku glinu, w których Al3+
otoczone są sześcioma grupami hydroksylowymi[1]. Warstwy łączą się ze sobą w charakterystyczne układy, które decydują o ich właściwościach i stanowią podstawę klasyfikacji minerałów ilastych.

kaolin

Stanowią główny składnik skał ilastych: iłów, iłowców, łupków ilastych, glin, zwietrzelin oraz gleb. Są bardzo rozpowszechnione i mogą także wchodzić w skład takich skał osadowych jak: margle, mułowce, piaskowce, wapienie.

Do minerałów ilastych zaliczane są minerały:

Są to zasadowe krzemiany i glinokrzemiany glinu, magnezu i żelaza; czasami też: potasu, sodu, wapnia, manganu i niklu.

Niektóre tworzą skały np. kaolinitkaolin, montmorillonit – bentonit.

Krystalizują przeważnie w układzie krystalograficznym jednoskośnym lub trójskośnym. Odznaczają się niewielką twardością (do 2,5 w skali Mohsa).

Występowanie

edytuj

Są produktem przeobrażeń wietrzeniowych zachodzących na lądach i w morzach, oraz procesów hydrotermalnych niskich temperatur.

Zastosowanie

edytuj

Wiele z nich znajduje zastosowanie jako surowce ceramiczne. Są używane do produkcji materiałów izolacyjnych i ogniotrwałych, papieru, gumy, kosmetyków, farmaceutyków, nawozów i barwników. Bywają stosowane w przemyśle elektronicznym, chemicznym, budowlanym, włókienniczym, cukrowniczym, browarnictwie. Służą do filtrowania wody pitnej, stanowią składnik płuczki wiertniczej. Rekultywuje się nimi tereny skażone metalami ciężkimi i produktami ropopochodnymi.

Przypisy

edytuj
  1. Girard W. Phelps, John B. Wachtman, Jr.: Ceramics, General Survey. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH Verlag, 2005, s. 10. DOI: 10.1002/14356007.a06_0001. ISBN 978-3-527-30673-2.