Wikipedia

Minuskuł 2 (Gregory-Aland)

Kodeks Bazylejski AN IV 1, zazwyczaj określany jako minuskuł 2 (wedle numeracji Gregory—Aland), ε 1214 (von Soden)[1] – rękopis Nowego Testamentu z tekstem czterech Ewangelii pisany minuskułą na pergaminie w języku greckim z XI lub XII wieku[2]. Dawniej oznaczany był przy pomocy symbolu 2e, dzisiaj przy pomocy samego 2.

Codex Basiliensis AN IV 1
Ilustracja
Początek Ew. Mateusza
Data powstania

XI/XII wiek

Rodzaj

Kodeks minuskułowy

Numer

2

Zawartość

cztery Ewangelie

Język

grecki

Rozmiary

19,5 × 15,2 cm

Typ tekstu

bizantyjski

Kategoria

V

Miejsce przechowywania

Uniwersytet Bazylejski

Multimedia w Wikimedia Commons

Jest jednym z rękopisów wykorzystanych przez Erazma w pierwszym wydaniu drukowanego tekstu greckiego Nowego Testamentu (1516) i głównie na nim Erazm oparł tekst czterech Ewangelii. Tym samym rękopis stał się podstawą dla Textus receptus, który dominował w wiekach XVI-XIX. Kodeks przechowywany jest w bibliotece Uniwersytetu w Bazylei w Bazylei, skatalogowany pod numerem AN IV 1[2].

Opis rękopisu edytuj

Kodeks zawiera tekst czterech Ewangelii na 248 pergaminowych kartach (19,5 cm na 15,2 cm), pisanych jedną kolumną na stronę, 20 linijek w kolumnie[2]. Występują szerokie marginesy, tekst zajmuje powierzchnię zaledwie 13,6 na 9,9 cm. Małe inicjały pisane są czerwonym atramentem, ornamentowane nagłówki i zdobione wielkie inicjały są w kilku kolorach[3]. Tekst, pomimo pięknych zdobień, zawiera liczne błędy[3]. Osiem kart kodeksu zaginęło, ale tekst biblijny zachował się w całości. Zaginione karty zawierały dodatkowy materiał pozabiblijny[3].

Tekst Ewangelii (z wyjątkiem Ewangelii Jana) dzielony jest według κεφαλαια (rozdziały), których numery umieszczone zostały na marginesach, przed każdą ewangelią znajdują się listy κεφαλαια (spis treści)[4], ponadto zawiera też τιτλοι (tytuły) owych rozdziałów[5]. Tekst Ewangelii dzielony jest również według Sekcji Ammoniusza, jednak liczba sekcji odbiega nieco od powszechnie przyjętego systemu. Mateusz podzielony został na 359, Marek – 240, Łukasz – 342, Jan – na 231 sekcji (klasyczny podział to odpowiednio 355, 235, 343, 232). Brakuje odniesień do Kanonów Euzebiusza[3]. Zawiera noty marginalne i korektorskie[5].

Tekst edytuj

Grecki tekst Ewangelii przekazuje tekst bizantyński. Hermann von Soden zaliczył do rodziny Kx[6]. Aland zaklasyfikował go do Kategorii V[7].

W Łukaszu 6,28 brakuje frazy προσευχεσθε υπερ των επηρεαζοντων υμας (módlcie się za prześladowców waszych). Została ona dodana przez jednego z korektorów w dolnym marginesie[8].

W Jan 8,6 stosuje wariant tekstowy μη προσποιουμενος (nie zwracając uwagi), został on jednak wykreślony ręką późniejszego korektora. Wariant ten występuje w takich rękopisach jak 07, 011, 017 i w większości rękopisów przekazujących tekst wedle tradycji bizantyjskiej. Wariantu tego nie mają natomiast 021, 028, 030, 036, 045, 047, 7, 8, 9, 461c2, 1203, 1216, 1243, 1514, 196, ℓ 663, rękopisy tradycji aleksandryjskiej oraz Wulgata[9]. Erazm nie wprowadził tego wariantu do tekstu swego Novum Testamentum omne[3].

W Hebr 12,20 przekazuje wariant η βολιδι κατατοξευθησεται (albo pociskiem przebite), wariant wspierany jest przez nieliczne minuskuły, powstał w wyniku uzgodnienia z Wj 19,13[10].

Historia edytuj

 
Stary Uniwersytet Bazylejski
 
Początek Ew. Marka

Paleograficznie datowany jest na wiek XI lub XII[2]. XIX-wieczni paleografowie wskazywali też na wiek XIV, a nawet XV (Scrivener). Jego początki są nieznane aż do chwili, gdy trafił do klasztoru dominikanów w Bazylei. Dominikanie z Bazylei zakupili go za dwa reńskie floreny[5]. W roku 1559 rękopis przekazany został dla Uniwersytetu w Bazylei, gdzie odtąd aż po dziś dzień jest przechowywany[3]. Od tej też chwili jego losy są już wspólne z Kodeksem Bazylejskim i kodeksem 1.

Erazm w roku 1516 pożyczył go dla pierwszego wydania swego Novum Instrumentum omne[11]. W rezultacie jego warianty tekstowe zadecydowały o kształcie Textus receptus. Erazm wykorzystał go w znaczącym stopniu, uznał, że jego tekst jest lepszy niż pozostałych dwóch rękopisów z tekstem Ewangelii. Jednak w oparciu o Wulgatę, przy użyciu czerwonej kredy, własnoręcznie poprawiał tekst rękopisu w miejscach, które jego zdaniem wymagały poprawienia[5].

Z rękopisu nie korzystał Stefanus w swoim Editio regia (1550), ale wykorzystał tekst erazmiański i tym samym tekst kodeksu 2 legł u podstawy tekstu Stefanusa[12].

Martin Crusius korzystał z rękopisu w 1577 roku[3]. Rękopis był badany przez Bengela, Wettsteina, Deana Burgona, Hoskiera i Gregory’ego. Według Metzgera jest jednym z najgorszych rękopisów użytych przez Erazma[8]. Wettstein dał mu numer 2 na swej liście, numer ten został podtrzymany przez Gregory’ego w 1908 roku[1] i pod tym numerem figuruje na liście rękopisów Nowego Testamentu po dziś dzień[2].

Nie był cytowany w 26 ani 27 wydaniu Novum Testamentum Graece Nestle-Alanda (NA26, NA27)[13]. Był natomiast cytowany w 3 wydaniu United Bible Societies (UBS3), jednak tylko wtedy, gdy wspiera rzadkie warianty tekstualne[14]. UBS4 nie cytuje go[15].

Znaczenie edytuj

Miał znaczący wpływ na kształt Textus receptus w Ewangeliach. Dzisiaj jest nisko oceniany, jako rękopis o niewielkiej wartości, pomimo iż odegrał wielką rolę w historii tekstu Nowego Testamentu. Jest też drugorzędnym świadkiem tekstu bizantyjskiego, zawiera wiele lekcji niepoprawnych z punktu widzenia tekstu bizantyjskiego. Stał się jednak podstawą dla textus receptus[16]. W naukowych wydaniach greckiego Novum Testamentum cytowany jest symbolicznie. Ma opinię jednego z najgorszych rękopisów wykorzystanych przez Erazma[8].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Caspar René Gregory: Die griechischen Handschriften des Neuen Testament. Leipzig: J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung, 1908, s. 48.
  2. ↑ a b c d e Kurt Aland, M. Welte, B. Köster, K. Junack: Kurzgefasste Liste der griechischen Handschriften des Neues Testaments. Berlin, New York: Walter de Gruyter, 1994, s. 47. ISBN 3-11-011986-2.
  3. ↑ a b c d e f g C. R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J. C. Hinrichs, 1900, s. 127–128.
  4. ↑ W literaturze anglojęzycznej określa się je jako „tables of κεφαλαια” albo „lists of κεφαλαια”.
  5. ↑ a b c d Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 191.
  6. ↑ Frederik Wisse: The Profile Method for the Classification and Evaluation of Manuscript Evidence, as Applied to the Continuous Greek Text of the Gospel of Luke. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1982, s. 53. ISBN 0-8028-1918-4.
  7. ↑ K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 138. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
  8. ↑ a b c Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration. New York, Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 144. ISBN 978-0-19-516122-9.
  9. ↑ The Gospel According to John in the Byzantine Tradition (Deutsche Bibelgesellschaft: Stuttgart, 2007), s. 100.
  10. ↑ NA27, s. 584.
  11. ↑ W. W. Combs, Erasmus and the textus receptus, DBSJ 1 (Spring 1996), s. 45.
  12. ↑ Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 2. London: George Bell & Sons, 1894, s. 189–190.
  13. ↑ NA26, s. 702; NA27, s. 704.
  14. ↑ K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983, s. XX. ISBN 3-438-05113-3.
  15. ↑ Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001, s. 17. ISBN 978-3-438-05100-4.
  16. ↑ Zwolennicy textus receptus nie powołują się jednak nań, a na bliżej nieokreśloną większość rękopisów.

Bibliografia edytuj

  • C. C. Tarelli. Erasmus’s Manuscripts of the Gospels. „JTS”. XLIV, s. 155-162, 1943. 
  • K. W. Clark, Observations on the Erasmian Notes in Codex 2, in Studia Evangelica, ed. F.L. Cross, K. Aland, et al., T & U 73 (Berlin 1959), pp. 749–756.
Krytyczne wydania greckiego NT
  • K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983. ISBN 3-438-05113-3. [UBS3]
  • Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001. ISBN 978-3-438-05100-4. [NA27]

Linki zewnętrzne edytuj

  • INTF: Kodeks 2 (GA). [w:] Liste Handschriften [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2013-04-16].
  • Kodeks 2 (GA). [w:] INTF [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2012-01-13]. – zdigitalizowana forma kodeksu
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Minuskuł_2_(Gregory-Aland)&oldid=66821239”