Mistrzostwa Jugosławii w piłce nożnej mężczyzn

Mistrzostwa Jugosławii w piłce nożnej (serb. Prvenstvo Jugoslavije u fudbalu, serb. cyr. Првенство Југославије у фудбалу, chorw. Prvenstvo Jugoslavije u nogometu, słoweń. Prvenstvo Jugoslavije v nogometu, bośn. Prvenstvo Jugoslavije u fudbalu, maced. Првенство Југославије во фудбал) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie – corocznie lub co sezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) – mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Jugosławii. Zostały rozwiązane w 1992 roku, gdy od Jugosławii odłączyły się Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Macedonia i Słowenia.

Historia

Mistrzostwa Jugosławii w piłce nożnej rozgrywane są od 1923 roku. Do 1992 rozgrywki odbywały się w wielopoziomowych ligach: Prva savezna liga, Druga savezna liga oraz niższych klasach.

Po założeniu jugosłowiańskiej federacji piłkarskiej – NSJ (chorw. Nogometni Savez Jugoslavije) w kwietniu 1919 roku w Zagrzebiu, rozpoczął się proces zorganizowania pierwszych ligowych Mistrzostw Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców w sezonie 1923. Do 1927 roku rozgrywki odbywały się systemem pucharowym. W sezonie 1928 organizowane pierwsze ligowe rozgrywki. W rozgrywkach brało udział 6 zespołów, grając systemem kołowym. W sezonie 1931/32 i 1935/36 rozgrywano systemem pucharowym. Zwycięzca turnieju otrzymywał tytuł mistrza Jugosławii.

3 października 1929 zmieniono nazwę państwa na „Królestwo Jugosławii”, również Związek Piłkarski w maju 1930 został przeniesiony do Belgradu i przyjął serbską nazwę FSJ (Fudbalski savez Jugoslavije). Protestując na przemieszczenie siedziby chorwaccy piłkarze i trenerzy bojkotowali do 1945 reprezentację narodową Jugosławii. Podczas okupacji niemieckiej w latach 1941–1945 prowadzone osobno rozgrywki mistrzostw Chorwacji oraz mistrzostw Serbii.

W 1945 po utworzeniu Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii kontynuowano rozgrywki o mistrzostwo Jugosławii w najwyższej lidze, zwanej Prva savezna liga.

Rozgrywki zawodowej Prvej saveznej ligi zainaugurowano w sezonie 1967/68.

Mistrzowie i pozostali medaliści

Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi Prvenstvo Krаljevini Srbа, Hrvаtа i Slovenаcа 1923     1 Građanski Zagrzeb SAŠK Sarajewo SK Jugoslavija 4 Dragan Jovanović (Jugoslavija Belgrad) 6 klubów 1924     1 SK Jugoslavija Hajduk Split Radnički Sombor SAŠK Sarajewo 6 Dragan Jovanović (Jugoslavija Belgrad) 7 klubów 1925     2 SK Jugoslavija Građanski Zagrzeb Bačka Subotica Slavija Sarajewo 4 Dragan Jovanović (Jugoslavija Belgrad) 7 klubów 1926     2 Građanski Zagrzeb SK Jugoslavija Hajduk Split Slavija Sarajewo 4 Dušan Petković (Jugoslavija Belgrad) 7 klubów 1927     1 Hajduk Split BSK Belgrad HAŠK Zagrzeb 6 Kuzman Sotirović (BSK Belgrad) 6 klubów 1928     3 Građanski Zagrzeb Hajduk Split BSK Belgrad 8 Ljubo Benčić (Hajduk Split) 6 klubów Prvenstvo Jugoslavije 1929     2 Hajduk Split BSK Belgrad SK Jugoslavija 10 Đorđe Vujadinović (BSK Belgrad) 5 klubów 1930     1 Concordia Zagrzeb SK Jugoslavija Hajduk Split 10 Blagoje Marjanović (BSK Belgrad) 6 klubów 1930/1931     1 BSK Belgrad Concordia Zagrzeb Građanski Zagrzeb 12 Đorđe Vujadinović (BSK Belgrad) 6 klubów 1931/1932     2 Concordia Zagrzeb Hajduk Split BSK Belgrad SK Jugoslavija 10 Svetislav Valjarević (Concordia Zagrzeb) 8 klubów 1932/1933     2 BSK Belgrad Hajduk Split SK Jugoslavija 21 Vladimir Kragić (Hajduk Split) 11 klubów 1933-1934     nie rozgrywano 1934/1935     3 BSK Belgrad SK Jugoslavija Građanski Zagrzeb 18 Leo Lemešić (Hajduk Split) 10 klubów 1935/1936     4 BSK Belgrad Slavija Sarajewo Ilirija Lublana NAK Nowy Sad 5 Blagoje Marjanović (BSK Belgrad) 14 klubów 1936/1937     4 Građanski Zagrzeb Hajduk Split BSK Belgrad 21 Blagoje Marjanović (BSK Belgrad) 10 klubów 1937/1938     1 HAŠK Zagrzeb BSK Belgrad Građanski Zagrzeb 17 August Lešnik (Građanski Zagrzeb) 10 klubów 1938/1939     5 BSK Belgrad Građanski Zagrzeb SK Jugoslavija 22 August Lešnik (Građanski Zagrzeb) 12 klubów 1939/1940     5 Građanski Zagrzeb BSK Belgrad Slavija Sarajewo 10 Svetislav Glišović (BSK Belgrad) 6 klubów 1941-1944     zawieszone z powodu II wojny światowej Prva liga Jugoslavije 19451     1 Serbia JNA Chorwacja 8 Stjepan Bobek (JNA) 8 klubów 1946/1947     1 Partizan Belgrad Dinamo Zagrzeb Crvena zvezda 28 Franjo Wölfl (Dinamo Zagrzeb) 14 klubów 1947/1948     1 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split Partizan Belgrad 22 Franjo Wölfl (Dinamo Zagrzeb) 10 klubów 1948/1949     2 Partizan Belgrad Crvena zvezda Hajduk Split 17 Frane Matošić (Hajduk Split) 10 klubów 1950     3 Hajduk Split Crvena zvezda Partizan Belgrad 17 Marko Valok (Partizan Belgrad) 10 klubów 1951     1 Crvena zvezda Dinamo Zagrzeb Hajduk Split 16 Kosta Tomašević (Crvena zvezda) 12 klubów 1952     4 Hajduk Split Crvena zvezda Lokomotiva Zagrzeb 13 Stanoje Jocić (BSK Belgrad) 12 klubów, 2gr.+2 rundy 1952/1953     2 Crvena zvezda Hajduk Split Partizan Belgrad 17 Todor Živanović (Crvena zvezda) 12 klubów 1953/1954     2 Dinamo Zagrzeb Partizan Belgrad Crvena zvezda 21 Stjepan Bobek (Partizan Belgrad) 14 klubów 1954/1955     5 Hajduk Split OFK Beograd Dinamo Zagrzeb 20 Predrag Marković (BSK Belgrad) 14 klubów 1955/1956     3 Crvena zvezda Partizan Belgrad Radnički Belgrad 21 Kosta Tomašević (Spartak Subotica) 14 klubów 1956/1957     4 Crvena zvezda FK Vojvodina Hajduk Split 28 Bernard Vukas (Hajduk Split) 14 klubów 1957/1958     3 Dinamo Zagrzeb Partizan Belgrad Radnički Belgrad 19 Muhamed Mujić (Velež Mostar) 14 klubów 1958/1959     5 Crvena zvezda Partizan Belgrad FK Vojvodina 25 Tihomir Ognjanov (Spartak Subotica) 12 klubów 1959/1960     6 Crvena zvezda Dinamo Zagrzeb Partizan Belgrad 19 Todor Veselinović (Vojvodina) 12 klubów 1960/1961     3 Partizan Belgrad Crvena zvezda Hajduk Split 16 Todor Veselinović (Vojvodina) 12 klubów 1961/1962     4 Partizan Belgrad FK Vojvodina Dinamo Zagrzeb 16 Todor Veselinović (Vojvodina) 12 klubów 1962/1963     5 Partizan Belgrad Dinamo Zagrzeb FK Željezničar 18 Borivoje Kostić (Crvena zvezda) 14 klubów 1963/1964     7 Crvena zvezda OFK Beograd Dinamo Zagrzeb 19 Borivoje Kostić (Crvena zvezda) 14 klubów 1964/1965     6 Partizan Belgrad FK Sarajevo Crvena zvezda 23 Zoran Prljinčević (Radnički Belgrad) 15 klubów 1965/1966     1 FK Vojvodina Dinamo Zagrzeb Velež Mostar 21 Todor Veselinović (Vojvodina) 16 klubów 1966/1967     1 FK Sarajevo Dinamo Zagrzeb Partizan Belgrad 18 Dražan Jerković (Dinamo Zagrzeb) 16 klubów 1967/1968     8 Crvena zvezda Partizan Belgrad Dinamo Zagrzeb 22 Mišo Smajlović (FK Željezničar) 16 klubów 1968/1969     9 Crvena zvezda Dinamo Zagrzeb Partizan Belgrad 22 Asim Ferhatović (FK Sarajevo) 18 klubów 1969/1970     10 Crvena zvezda Partizan Belgrad Velež Mostar 20 Zlatko Dračić (NK Zagreb) 18 klubów 1970/1971     6 Hajduk Split FK Željezničar Dinamo Zagrzeb 20 Petar Nadoveza (Hajduk Split) 18 klubów 1971/1972     1 FK Željezničar Crvena zvezda OFK Beograd 33 Mustafa Hasanagić (Partizan Belgrad) 18 klubów 1972/1973     11 Crvena zvezda Velež Mostar OFK Beograd 25 Slobodan Santrač (OFK Beograd) 18 klubów 1973/1974     7 Hajduk Split Velež Mostar Crvena zvezda 17 Vojin Lazarević (Crvena zvezda) 18 klubów 1974/1975     8 Hajduk Split FK Vojvodina Crvena zvezda 20 Slobodan Santrač (OFK Beograd) 18 klubów 1975/1976     7 Partizan Belgrad Hajduk Split Dinamo Zagrzeb 24 Dušan Bajević (Velež Mostar) 18 klubów 1976/1977     12 Crvena zvezda Dinamo Zagrzeb Sloboda Tuzla 21 Petar Nadoveza (Hajduk Split) 18 klubów 1977/1978     8 Partizan Belgrad Crvena zvezda Hajduk Split 21 Božo Janković (FK Željezničar) 18 klubów 1978/1979     9 Hajduk Split Dinamo Zagrzeb Crvena zvezda 24 Slobodan Santrač (OFK Beograd) 18 klubów 1979/1980     13 Crvena zvezda FK Sarajevo Radnički Nisz 17 Slobodan Santrač (OFK Beograd) 18 klubów 1980/1981     14 Crvena zvezda Hajduk Split Radnički Nisz 26 Vojin Lazarević (Crvena zvezda) 18 klubów 1981/1982     4 Dinamo Zagrzeb Crvena zvezda Hajduk Split 19 Danilo Popivoda (Olimpija Lublana) 18 klubów 1982/1983     9 Partizan Belgrad Hajduk Split Dinamo Zagrzeb 18 Dušan Savić (Crvena zvezda) 18 klubów 1983/1984     15 Crvena zvezda Partizan Belgrad FK Željezničar 19 Boško Đorđević (Partizan Belgrad) 18 klubów 1984/1985     2 FK Sarajevo Hajduk Split Partizan Belgrad 25 Nenad Bjeković (Partizan Belgrad) 18 klubów 1985/1986     10 Partizan Belgrad Crvena zvezda Velež Mostar 20 Zoran Filipović (Crvena zvezda) 18 klubów 1986/1987     11 Partizan Belgrad Velež Mostar Crvena zvezda 23 Radomir Savić (FK Sarajevo) 18 klubów 1987/1988     16 Crvena zvezda Partizan Belgrad Velež Mostar 16 Dušan Savić (Crvena zvezda) 18 klubów 1988/1989     2 FK Vojvodina Crvena zvezda Hajduk Split 18 Safet Sušić (FK Sarajevo) 18 klubów 1989/1990     17 Crvena zvezda Dinamo Zagrzeb Hajduk Split 25 Dragoljub Kostić (Napredak Kruševac) 18 klubów 1990/1991     18 Crvena zvezda Dinamo Zagrzeb Partizan Belgrad 34 Milan Radović (HNK Rijeka) 19 klubów 1991/1992²     19 Crvena zvezda Partizan Belgrad FK Vojvodina 25 Snješko Cerin (Dinamo Zagrzeb) 18 klubów

Uwagi:

¹ Został zorganizowany specjalny format turnieju, który potwierdził nowo powstałą jedność Jugosławii. W turniej uczestniczyły osiem zespołów: sześć reprezentujących Bośnię i Hercegowinę, Chorwację, Macedonię, Czarnogórę, Serbię i Słowenię, reprezentujących Wojodynę (region autonomiczny w Serbii), a wreszcie zespół Jugoslovenska Narodna Armija (piłkarzy reprezentujących Jugosłowiańską Armię Ludową).

² Ostatnie mistrzostwa rozpoczęły się bez klubów z niedawno uzyskanej niezależności przez Słowenię i Chorwację, oraz klubów z Bośni, z wyjątkiem FK Borac Banja Luka, który po przerwę zimową opuścił ligę po uzyskaniu niezależności kraju, pozostawiając tylko serbskie, czarnogórskie i macedońskie kluby konkurujące W drugiej połowie sezonu.

Statystyka

Klasyfikacja według klubów

W dotychczasowej historii Mistrzostw Jugosławii na podium oficjalnie stawało w sumie 23 drużyny. Liderem klasyfikacji jest Crvena zvezda Belgrad, który zdobył 19 tytułów mistrzowskich.

Hajduk Split

OFK

Građanski

Dinamo

Jugoslavija

Vojvodina

FK Sarajevo

Concordia

Željezničar

HAŠK

Crvena zvezda

Partizan

Lokalizacja drużyn mistrzowskich
10 i więcej mistrzostw Jugosławii

Lp.	Klub	Miejsca na podium			Zwycięskie sezony
1.	Crvena zvezda Belgrad	19	9	7	1951, 1952/53, 1955/56, 1956/57, 1958/59, 1959/60, 1963/64, 1967/68, 1968/69, 1969/70, 1972/73, 1976/77, 1979/80, 1980/81, 1983/84, 1987/88, 1989/90, 1990/91, 1991/92
2.	Partizan Belgrad	11	9	8	1946/47, 1948/49, 1960/61, 1961/62, 1962/63, 1964/65, 1975/76, 1977/78, 1982/83, 1985/86, 1986/87
3.	Hajduk Split	9	11	10	1950, 1952, 1954/55, 1970/71, 1973/74, 1974/75, 1978/79
4.	OFK Belgrad	5	6	5	1930/31, 1932/33, 1934/35, 1935/36, 1938/39
5.	Građanski Zagrzeb	5	2	3	1923, 1926, 1928, 1936/37, 1939/40
6.	Dinamo Zagrzeb	4	11	7	1947/48, 1953/54, 1957/58, 1981/82
7.	Jugoslavija Belgrad	2	3	5	1924, 1925
8.	Vojvodina Nowy Sad	2	3	2	1965/66, 1988/89
9.	FK Sarajewo	2	2	0	1966/67, 1984/85
10.	Concordia Zagrzeb	2	1	0	1930, 1931/32
11.	Željezničar Sarajewo	1	1	2	1971/72
12.	HAŠK Zagrzeb	1	0	1	1937/38
13.	Velež Mostar	0	3	4
14.	Slavija Sarajewo	0	1	3
15.	SAŠK Sarajewo	0	1	1
16.	Radnički Belgrad	0	0	2
	Radnički Nisz	0	0	2
18.	Bačka Subotica	0	0	1
	Ilirija Lublana	0	0	1
	Lokomotiva Zagrzeb	0	0	1
	NAK Nowy Sad	0	0	1
	Radnički Sombor	0	0	1
	Sloboda Tuzla	0	0	1

Klasyfikacja według miast

Siedziby klubów: Stan na maj 2017.

Miasto	Liczba tytułów	Kluby
Belgrad	37	Crvena zvezda (19), Partizan Belgrad (11), OFK Beograd (5), Jugoslavija Belgrad (2)
Zagrzeb	12	Građanski Zagrzeb (5), Dinamo Zagrzeb (4), HŠK Concordia (2), HAŠK Zagreb (1)
Split	9	Hajduk Split (9)
Sarajewo	3	FK Sarajevo (2), FK Željezničar (1)
Nowy Sad	2	FK Vojvodina (2)

Uczestnicy

Są 78 zespołów, które wzięli udział w 64 sezonach Mistrzostw Jugosławii, które były prowadzone od 1923 aż do sezonu 1991/92 łącznie. Żaden z nich nie był zawsze obecny w każdej edycji.

• 62 razy: Hajduk Split
• 50 razy: OFK Beograd
• 46 razy: Crvena zvezda Belgrad, Partizan Belgrad
• 45 razy: Dinamo Zagrzeb
• 44 razy: FK Vojvodina
• 43 razy: FK Sarajevo
• 38 razy: Velež Mostar
• 35 razy: Vardar Skopje
• 34 razy: FK Željezničar
• 29 razy: HNK Rijeka, Radnički Nisz
• 26 razy: Budućnost Titograd
• 25 razy: Sloboda Tuzla
• 22 razy: Olimpija Lublana
• 19 razy: NK Zagreb
• 17 razy: Čelik Zenica
• 16 razy: NK Osijek, Spartak Subotica
• 14 razy: Borac Banja Luka, Građanski Zagrzeb, Jugoslavija Belgrad
• 10 razy: Lokomotiva Zagrzeb
• 9 razy: HAŠK Zagrzeb, Radnički Belgrad, Slavija Osijek, Sutjeska Nikšić
• 8 razy: Concordia Zagrzeb
• 7 razy: SAŠK Sarajewo, Slavija Sarajewo
• 6 razy: BASK Belgrad, FK Bor, Napredak Kruševac, Proleter Zrenjanin, Radnički Kragujevac
• 5 razy: Dinamo Vinkovci, FC Prishtina, Ilirija Lublana, NK Maribor, FK Rad
• 4 razy: SK Ljubljana, Zemun Belgrad
• 3 razy: Bačka Subotica, Mačva Šabac, Ponziana Trst, RFK Novi Sad, Trešnjevka Zagrzeb
• 2 razy: Građanski Skopje, Jedinstvo Belgrad, Naša Krila Zemun, Primorje Lublana, Rabotnicki Skopje, RNK Split
• 1 raz: 14 Oktobar Niš, Crnogorac Cetinje, FK Crvenka, Građanski Niš, Iskra Bugojno, Krajišnik Banja Luka, Nafta Lendava, NAK Nowy Sad, Pelister Bitola, SAND Subotica, Slavija Varaždin, Sport Sombor, Teteks Tetowo, Trepča Kosovska Mitrovica, Viktorija Zagrzeb, ŽAK Subotica, ŽAK Velika Kikinda oraz reprezentacje Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Czarnogóry, JNA, Macedonii, Serbii, Słowenii, Wojwodiny

Zobacz też

• Tabela wszech czasów mistrzostw Jugosławii w piłce nożnej
• I liga jugosłowiańska w piłce nożnej mężczyzn
• Puchar Jugosławii

Bibliografia

• Oficjalna strona FSS (następcy FSJ) (serb.)
• Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)