Mistrzostwa Związku Radzieckiego w piłce nożnej mężczyzn
Mistrzostwa ZSRR w piłce nożnej (ros. Чемпионат СССР по футболу, Czempionat SSSR po futbołu) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie - corocznie lub co sezonowo (wiosną i jesienią) - mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w ZSRR.
Historia edytuj
Przed rewolucją 1917, piłka nożna była dość rozpowszechniona w carskiej Rosji. W 1912 roku został założony Rosyjski Związek Piłki Nożnej, skupiający ponad 150 drużyn z 33 miast o łącznej liczbie graczy około 8000. Zorganizowano trzy edycje Mistrzostw Imperium Rosyjskiego w piłce nożnej, z których jedna nie została zakończona.
Zainteresowanie piłką nożną nie spadło, a po rewolucji liczba drużyn piłkarskich w dalszym ciągu rosła. I wkrótce, wraz z rozgrywkami miejskimi i regionalnymi, zdecydowano się organizować mistrzostwo Federacji Rosyjskiej oraz ZSRR. Aż do 1936 roku uczestniczyły w nich reprezentacje miast i republik (w pierwszych trzech turniejach grały drużyny miast i republik, a w dwóch ostatnich tylko drużyny miast).
Turniej 1922 oficjalnie nazywał się Mistrzostwami Rosyjskiej FSRR, mimo że uczestniczył zespół Charkowa z Ukrainy. Pierwsze Mistrzostwa ZSRR odbyły się w 1923 roku. W sumie było sześć takich edycji.
W turnieju 1936 drużyny 6 miast po raz pierwszy walczyły o tytuł Mistrza systemem jednorundowym (dotychczas pucharowym). Pierwsze miejsce zajęła drużyna Moskwy, drugie – Leningradu, trzecie – Charkowa.
Mistrzostwa ZSRR w formie klubowej rozgrywane były od 1936 roku. Rozgrywki odbywały się w 3 ligach: Wysszaja Liga, Pierwaja Liga, Wtoraja Liga.
22 maja 1936 odbył się pierwszy mecz w Mistrzostwach ZSRR w piłce nożnej spośród drużyn klubowych (Dinamo Leningrad – Lokomotiw Moskwa 3:1). W pierwszym niepełnym sezonie radzieckiej ekstraklasy wiosną 1936 siedem drużyn z 3 miast (Moskwa, Leningrad i Kijów) walczyły systemem jednorundowym. Zwyciężyła drużyna Dinamo Moskwa, która wszystkie 6 meczów wygrała i ustanowiła absolutny rekord. Jesienią 1936 do nich dołączyła drużyna Dinamo Tbilisi. Dopiero od sezonu 1937 mistrzostwa rozgrywane systemem dwurundowym wiosna – jesień.
Mistrzostwa klubów były rozgrywane do końca istnienia ZSRR w 1991. System rozgrywek zmieniał się na przestrzeni lat. Najczęściej turnieje o Mistrzostwo ZSRR toczyły się w formie rozgrywek ligowych (mecz i rewanż) w systemie wiosna-jesień. Zmieniała się także nazwa najwyższej ligi. Nazwę Wysszaja Liga nadano jej w sezonie 1971. W latach 1936–1941 i 1945-1948 nosiła nazwę Grupa A, w latach 1949–1969 Klasa A (w niektórych sezonach także Klasa A1 lub Klasa A. Grupa 1), a w 1970 Wysshaja Grupa A.
Mistrzowie i pozostali medaliści edytuj
Mistrzostwa Imperium Rosyjskiego (1912-1914) edytuj
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mistrzostwa miast i republik ZSRR (1923-1935) edytuj
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mistrzostwa ZSRR (1936-1991) edytuj
Statystyka edytuj
Klasyfikacja według klubów edytuj
W dotychczasowej historii Mistrzostw ZSRR na podium oficjalnie stawało w sumie 11 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Dynamo Kijów, który zdobył 13 tytułów mistrzowskich.
Stan na maj 2017.
10 i więcej mistrzostw ZSRR| Lp. | Klub | Miejsca na podium | Zwycięskie sezony | ||
|---|---|---|---|---|---|
|
|
| |||
| 1. | Dynamo Kijów | 13 | 11 | 3 | 1961, 1966, 1967, 1968, 1971, 1974, 1975, 1977, 1980, 1981, 1985, 1986, 1990 |
| 2. | Spartak Moskwa | 12 | 12 | 9 | 1936 (j), 1938, 1939, 1952, 1953, 1956, 1958, 1962, 1969, 1979, 1987, 1989 |
| 3. | Dinamo Moskwa | 11 | 11 | 5 | 1936 (w), 1937, 1940, 1945, 1949, 1954, 1955, 1957, 1959, 1963, 1976 (w) |
| 4. | CSKA Moskwa | 7 | 4 | 6 | 1946, 1947, 1948, 1950, 1951, 1970, 1991 |
| 5. | Torpedo Moskwa | 3 | 3 | 6 | 1960, 1965, 1976 (j) |
| 6. | Dinamo Tbilisi | 2 | 5 | 13 | 1964, 1978 |
| 7. | Dnipro Dniepropetrowsk | 2 | 2 | 2 | 1983, 1988 |
| 8. | Ararat Erywań | 1 | 2 | 0 | 1973 |
| 9. | Dynama Mińsk | 1 | 0 | 3 | 1982 |
| 9. | Zenit Leningrad | 1 | 0 | 1 | 1984 |
| 10. | Zoria Woroszyłowgrad | 1 | 0 | 0 | 1972 |
| 10. | Szachtar Donieck | 0 | 2 | 2 | |
| 11. | SKA Rostów nad Donem | 0 | 1 | 0 | |
| Łokomotiw Moskwa | 0 | 1 | 0 | ||
| 13. | Žalgiris Wilno | 0 | 0 | 1 | |
| Czornomoreć Odessa | 0 | 0 | 1 | ||
| Neftianik Baku | 0 | 0 | 1 | ||
| Mietałłurg Moskwa | 0 | 0 | 1 | ||
Mistrzowie wśród miast i republik ZSRR edytuj
- 4 razy:
- 1 raz:
Klasyfikacja według miast edytuj
Siedziby klubów: Stan na maj 2017.
| Miasto | Liczba tytułów | Drużyny |
|---|---|---|
| Moskwa | 33 | Spartak Moskwa (12), Dinamo Moskwa (11), CSKA Moskwa (7), Torpedo Moskwa (3) |
| Kijów | 13 | Dynamo Kijów |
| Dniepr | 2 | Dnipro Dniepropetrowsk |
| Tbilisi | 2 | Dinamo Tbilisi |
| Erywań | 1 | Ararat Erywań |
| Leningrad | 1 | Zenit Leningrad |
| Mińsk | 1 | Dynama Mińsk |
| Woroszyłowgrad | 1 | Zoria Woroszyłowgrad |
Uhonorowane kluby edytuj
Po zdobyciu 10 tytułów mistrza ZSRR zezwala się na umieszczanie na koszulce złotej gwiazdki symbolizującej liczbę wywalczonych tytułów mistrzowskich.
Mistrzowskie gwiazdki ma:
Uczestnicy edytuj
W 54 ligowych Mistrzostwach ZSRR rozgrywanych od 1936 do 1991 roku włącznie wzięło udział ogółem 61 zespołów. Spośród nich tylko Dynamo Kijów i Dinamo Moskwa uczestniczyły w każdej edycji.
- 54 sezony: Dynamo Kijów, Dinamo Moskwa
- 53 sezony: Spartak Moskwa
- 51 sezonów: Dinamo Tbilisi, Torpedo Moskwa
- 49 sezonów: Zenit Leningrad
- 48 sezonów: CSKA Moskwa
- 44 sezony: Szachtar Donieck
- 39 sezonów: Dynama Mińsk
- 38 sezonów: Łokomotiw Moskwa
- 33 sezony: Ararat Erywań
- 27 sezonów: Neftçi PFK
- 26 sezonów: Czornomoreć Odessa, Krylja Sowietow Samara
- 24 sezony: Kajrat Ałmaty
- 22 sezony: Paxtakor Taszkent
- 21 sezonów: SKA Rostów nad Donem
- 19 sezonów: Dnipro Dniepropetrowsk
- 18 sezonów: Metalist Charków
- 17 sezonów: Dinamo Leningrad
- 14 sezonów: Zoria Woroszyłowgrad
- 13 sezonów: Torpedo Kutaisi
- 11 sezonów: Žalgiris Wilno, Rotor Wołgograd, Nistru Kiszyniów
- 9 sezonów: Karpaty Lwów
- 7 sezonów: Daugava Ryga
- 6 sezonów: WWS Moskwa, Krylja Sowietow Moskwa
- 5 sezonów: Elektrik Leningrad
- 4 sezony: Mietałłurg Moskwa
- 3 sezony: Kubań Krasnodar, Admirałtiejec Leningrad, Pamir Duszanbe, Trudowyje Riezierwy Leningrad, Wołga Gorki
- 2 sezony: Fakieł Woroneż, Spartak Tbilisi, Spartak Ordżonikidze, SKA Odessa, Kalev Tallinn
- 1 sezon: Metałurh Zaporoże, WMS Moskwa, Tawrija Symferopol, Silmasz Charków, Urałmasz Swierdłowsk, Staliniec Moskwa, Łokomotyw Kijów, Szynnik Jarosławl, Dinamo Rostów nad Donem, Temp Baku, Spartak Leningrad, Dinamo Kirowabad, Guria Lanczchuti, Spartak Charków, Zenit (Bolschewik) Leningrad, ODO Swierdłowsk, Piszczewik Moskwa, Lokomotiwi Tbilisi, zespół m.Kalinin, Buriewiestnik Moskwa
Zobacz też edytuj
Linki zewnętrzne edytuj
- Tabele końcowe na stronie RSSSF (ang.)
- Statystyki na stronie KLISF (ros.)