Mitreum w Londynie
Mitreum w Londynie – rzymska świątynia poświęcona bogu Mitrze – mitreum, której pozostałości zostały odkryte w 1954 roku w Walbrook na terenie City of London.
 Ruiny świątyni Mitry w Londynie, rekonstrukcja w gmachu agencji Bloomberg, 2017 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
świątynia |
| Rozpoczęcie budowy |
III w. n.e. |
| Zniszczono |
IV w. n.e. |
| Odbudowano |
IV w. n.e. |
Położenie na mapie Wielkiego Londynu  | |
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii  | |
Położenie na mapie Anglii  | |
 51°30′45,00″N 0°05′26,16″W/51,512500 -0,090600
| |
| Strona internetowa | |
Dwukrotnie rekonstruowana i przenoszona, obecnie znajduje się w podziemiach gmachu europejskiej centrali agencji prasowej Bloomberg, udostępniona dla zwiedzających.
Historia edytuj
Kult perskiego boga Mitry (mitraizm) pojawił się w Rzymie w I wieku n.e. i przez kolejne 300 lat rozprzestrzenił się na terenie całego cesarstwa[1]. Świątynie Mitry powstawały często pod ziemią – według mitu Mitra zabił byka w jaskini[1][2]. Mitreum londyńskie, ufundowane przez Rzymianina z Londinium[1][a], wzniesiono w III w. n.e. (ok. roku 240[4]) na wschodnim brzegu rzeki Walbrook[1][3]. Możliwe, że świątynia znajdowała się na tyłach ogrodu prywatnego domu[3].
Budowla zawaliła się na początku IV w., a czciciele Mitry nie mieli środków na jej odbudowanie[5]. Świątynia została odrestaurowana przez czcicieli Libera (Bachusa) i poświęcona Liberowi[5]. Część wyposażenia mitreum – m.in. marmurowe posągi – zostało zakopane w świątyni pod ziemią[5]. Kult Bachusa przetrwał do końca IV w., po czym świątynia została opuszczona[6]. Materiał budowlany był sukcesywnie zabierany przez londyńczyków, a pozostałości zostały pogrzebane pod warstwami ziemi – w XX w. poziom ówczesnej ulicy znajdował się prawie 7 m nad rzymskimi ulicami z III wieku[6].
Archeologia edytuj
,_from_Walbrook_Mithraeum_in_Londinium,,_AD_180-220,_Museum_of_London_(14007820699).jpg)
.jpg)
Fragmenty wyposażenia mitreum znajdowano podczas prac budowlanych w XIX i XX w.[5] W 1889 roku odkryto trzy artefakty – pozostałości rzeźby (343 × 266 mm) nazywanej „bóstwem wodnym” (ang. Water-deity), pozostałości rzeźby nazywanej „Geniuszem” (wys. 585 mm), przedstawiającej najprawdopodobniej mitologicznego Geniusza oraz relief (432 × 508 mm) ukazujący scenę tauroktonii, kiedy Mitra zabija byka[7].
W 1954 roku podczas prac archeologicznych prowadzonych przez walijskich archeologów W.F. Grimes'a (1905–1988) i Audrey Williams (1902–1978)[8][b] spod wojennych zgliszczy wydobyto pięć kolejnych fragmentów marmurowych rzeźb[7]:
- grupę przedstawiającą Merkurego siedzącego na skale z baranem i żółwiem,
- głowę posągu boga Serapisa, głowę posągu bogini Minerwy,
- fragment ręki trzymającej rękojeść sztyletu,
- oraz – w ostatnim dniu prac 18 września 1954 roku – głowę posągu Mitry, co potwierdziło odkrycie mitreum[1].
Świątynia została wówczas datowana na ok. 240–250 rok n.e., a pozostałości rzeźb na okres późniejszy[7]. Znalezione artefakty znajdują się w zbiorach Muzeum Londynu (ang. Museum of London)[7].
Odkrycie zostało nagłośnienie w prasie i cieszyło się tak ogromnym zainteresowaniem, że teren wykopalisk udostępniano wieczorami dla publiczności[9].
W miejscu mitreum stanąć miał biurowiec – koszty zmian projektu w celu zachowania ruin były zbyt wysokie i właściciel terenu zaproponował ich rozebranie i przeniesienie w inne miejsce[10]. Prace przeprowadzono w latach 1961–1962 i zrekonstruowane pozostałości świątyni stanęły przy Queen Victoria Street, ok. 100 m od pierwotnej lokalizacji[10]. Przy pracach nie konsultowano się z archeologami, co przyczyniło się do błędów w konstrukcji, przy której użyto również materiałów nowoczesnych[10]. W 2007 roku rekonstrukcja otrzymała status zabytku[10].
W 2010 roku teren oryginalnej świątyni nabyła agencja prasowa Bloomberg, by wznieść tu swoją europejską siedzibę[11]. W planach przewidziano rozebranie rekonstrukcji mitreum i przeniesienie świątyni na miejsce bliższe jej oryginalnej lokalizacji[11]. Rekonstrukcję z lat 60. XX w. rozebrano w 2011 roku[11], a ruiny świątyni zrekonstruował ponownie w podziemiach gmachu Bloomberg[12] zespół archeologów z Museum of London Archaeology[13]. Rekonstrukcja została otwarta dla zwiedzających w 2017 roku[14].
Architektura edytuj
Wzniesione na planie prostokąta mitreum zbudowane było z ciosanych kamieni; do konstrukcji użyto również cegieł i dachówek[6]. Świątynia była większa niż typowe mitreum – jej główna część miała 18 m długości i 8 m szerokości, i mogła pomieścić ok. 30 osób[3]. Budowla była najprawdopodobniej pozbawiona okien i musiała być oświetlana lampami[3].
Mitreum miało narteks w części wschodniej oraz apsydę w części zachodniej[3]. Jej część środkową zajmowała nawa z dwoma nawami bocznymi, oddzielonymi od niej ścianami z siedmioma kolumnami[3]. Siedem kolumn w każdej ścianie mogło symbolizować siedem stopni kultu Mitry[3]. W apsydzie znajdowało się podwyższenie, na którym stał posąg Mitry[3]. Podłogi nawy wyłożone były drewnianymi deskami[6].
Uwagi edytuj
- ↑ Inskrypcja Ulpius Silvanus odkryta na reliefie przedstawiającym tauroktonię może wskazywać fundatora świątyni[3].
- ↑ Po II wojnie światowej, w 1946 roku utworzono radę archeologów ds. prac wykopaliskowych pod przewodnictwem W.F. Grimes'a (ang. Roman and Medieval London Excavation Council) w celu przeprowadzania prac archeologicznych na terenach zniszczonych przez bombardowania wojenne przed rozpoczęciem odbudowy[8]. Prace prowadzone w latach 1946–1961 przyniosły wiele cennych znalezisk[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e London Mithraeum ↓.
- ↑ Bryan 2017 ↓, s. 95.
- ↑ a b c d e f g h i Bryan 2017 ↓, s. 101.
- ↑ Bryan 2017 ↓, s. 100.
- ↑ a b c d Bowden 2018 ↓, s. 1.
- ↑ a b c d Bryan 2017 ↓, s. 105.
- ↑ a b c d Bowden 2018 ↓, s. 2.
- ↑ a b c Bryan 2017 ↓, s. 83.
- ↑ Bryan 2017 ↓, s. 84.
- ↑ a b c d Bryan 2017 ↓, s. 91.
- ↑ a b c Bryan 2017 ↓, s. 109.
- ↑ Bryan 2017 ↓, s. 114–115.
- ↑ Bryan 2017 ↓, s. 120.
- ↑ Maev Kennedy: Reconstructed Roman Temple of Mithras opens to public in London. [w:] The Guardian [on-line]. 2017-11-07. [dostęp 2020-12-08]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Jessica Bryan, Rachel S. Cubitt, Julian Hill, Nick Holder, Sophie Jackson, Sadie Watson: Archaeology at Bloomberg. MOLA, 2017. [dostęp 2020-12-08]. (ang.).
- London Mithraeum: A cultural hub. [w:] www.londonmithraeum.com [on-line]. [dostęp 2020-12-08]. (ang.).
- Hugh Bowden. When Things Don’t Fit: Looking at the London Mithraeum. „The Journal of Classics Teaching”. 38, s. 1–3, 2018. 19. The Classical Association. DOI: 10.1017/S2058631018000156. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Kathryn Krakowka: London Mithraeum: Reimagining the famous Roman temple. [w:] /www.archaeology.co.uk [on-line]. 2018-12-01. [dostęp 2020-12-08]. (ang.).