Mleko wielbłądzie
Mleko wielbłądzie – mleko pozyskiwane od samic wielbłądów.
Właściwości edytuj
Właściwości mleka wielbłądziego są bardzo zależne od warunków hodowli, pożywienia, dostępu do wody itp. zwierząt żyjących często w bardzo trudnych warunkach naturalnych, co bardzo utrudnia porównania między dromaderami a baktrianami, a także między różnymi populacjami tych samych gatunków[1].
W podobnych warunkach hodowli zawartość białka i tłuszczu w mleku wielbłądzim jest w przybliżeniu podobna do mleka krowiego, ale zawiera trzy razy więcej witaminy C[1]. Nadaje się jako zamiennik mleka dla ludzi mających alergię na mleko krowie[2]. Około 4 litrów wielbłądziego mleka zaspokaja dzienne potrzeby energetyczne człowieka, a także jego zapotrzebowanie na białko[1].
W przeciwieństwie do krów i kóz, wielbłądy są w stanie produkować mleko także w porze suchej, nawet podczas okresów całkowitej suszy, a mogą przetrwać tygodnie bez wody (w zależności od wilgotności karmy). Wielbłądy pozbawione wody dają mleko bardziej rozwodnione (91% wody wobec 86% w przypadku zwierzęcia mającego dość wody do picia); takie mleko stanowi cenne źródło wody dla cieląt (i ludzi). Odwodniony wielbłąd produkuje także mleko chudsze, zawierające nieco ponad 1% tłuszczu (normalna zawartość to 3–5,38% tłuszczu dla dromadera i 5,8–6,6% dla baktriana)[1].
Charakterystyczną cechą mleka wielbłądziego jest to, że zawieszony w nim tłuszcz ma postać bardzo drobnych kuleczek, co utrudnia (choć nie uniemożliwia) jego separację, przez co produkcja masła i sera jest bardzo pracochłonna i trudna[1].
Znaczenie ekonomiczne edytuj
Porównując rozmaite kultury, w których hoduje się wielbłądy, mleko jest najważniejszym produktem spożywczym pozyskiwanym od tego zwierzęcia[1]. Po ocieleniu, baktriany dają mleko przez 14 do 16 miesięcy, dromadery – przez 12 do 20 miesięcy. Jest to szczególnie ważne w regionach suchych, gdzie kozy i krowy można doić o połowę krócej. W celu przedłużenia laktacji stosuje się różne zabiegi, łącznie z podstawianiem klaczy, która straciła cielę, innego cielęcia okrytego skórą padłego zwierzęcia[1].
Dojenie wielbłądów wymaga większego nakładu pracy niż dojenie krów. Wielbłąd dwugarbny daje 5 litrów mleka na dzień, natomiast wielbłąd jednogarbny średnio 20 litrów dziennie[3]. Kilkukrotne dojenie w ciągu dnia wpływa na zwiększenie produkcji mleka. W Afryce Wschodniej wielbłądy dają 3,5–4 litry mleka w porze suchej, a do 10 l w porze wilgotnej, kilkukrotnie więcej niż krowy (odpowiednio: nie więcej niż 0,2 l i 1 l); w Kenii wielbłądzice dają dwa razy więcej mleka niż krowy, a dziewięć razy więcej niż kozy hodowane w tych samych warunkach[1].
W Indiach spożywane jest (zazwyczaj świeże) wyłącznie przez kastę hodowców wielbłądów, zwanych Raika; dla pozostałych Hindusów jest zazwyczaj tabu i nie znajduje się w obrocie handlowym. Dla wielu ludów afrykańskich stanowi z kolei jeden z najważniejszych elementów diety, pokrywając większość dziennego zapotrzebowania energetycznego (60% w przypadku Masajów, 60–70% dla ludów Borana, a nawet 75% dla Rendille). W Kazachstanie, gdzie mleko i jego przetwory stanowią do 90% diety, ok. 1/3 z tego pochodzi od wielbłądów[1]. W Turkmenistanie i Kazachstanie popularne jest kwaśne mleko wielbłądzie, zwane odpowiednio çal i szubat[4].
Wielbłądzie mleko przypomina w smaku świeże mleko krowie. Dotychczas miało tylko lokalne znaczenie ekonomiczne. Na skalę przemysłową jest produkowane głównie w krajach arabskich w Afryce Północnej i południowo-zachodniej Azji oraz w Indiach i Pakistanie[5]. Dojenie mechaniczne jest praktykowane w Kazachstanie i Arabii Saudyjskiej. W Zjednoczonych Emiratach Arabskich oraz Omanie mleko wielbłądzie jest dostępne w dużych supermarketach. Produkuje się z niego lody, napój mleczny z daktylami, sery i inne wyroby.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Elizabeth A. Stephens: Camels. W: Kenneth F. Kiple, Kriemhild Coneè. Ornelas: The Cambridge world history of food. Cambridge, UK ; New York: Cambridge University Press, 2000, s. 472-474. ISBN 978-0-521-40216-3.
- ↑ Yosef Shabo i inni, Camel milk for food allergies in children, „The Israel Medical Association Journal”, 7 (12), 2005, s. 796–798, PMID: 16382703 [zarchiwizowane z adresu 2011-02-06].
- ↑ Bactrian & Dromedary Camels. [w:] Factsheets [on-line]. San Diego Zoo Global Library, Marzec 2009. [dostęp 2013-09-10].
- ↑ Glenn Randall Mack, Asele. Surina: Food culture in Russia and Central Asi. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2005, s. 97. ISBN 0-313-32773-4.
- ↑ R. Yagil: Camels and camel milk.... Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
