Monarch (1853)
Monarch – amerykański okręt rzeczny – taranowiec z okresu wojny secesyjnej, przebudowany ze statku cywilnego, używany przez wojska Unii podczas kampanii na Missisipi.
 Flotylla taranowców Elleta – na pierwszym planie "Monarch" | |
| Historia | |
| Stocznia |
w Fulton |
|---|---|
| Wodowanie |
1853 |
 US Navy
| |
| Wejście do służby |
1862 (jako okręt) |
| Wycofanie ze służby |
1864 |
| Los okrętu |
skasowany |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
406 t |
| Długość |
54,86 m |
| Szerokość |
12,8 m |
| Napęd | |
| maszyny parowe napędzające boczne koła łopatkowe | |
| Prędkość | |
| Uzbrojenie | |
| ?, taran | |
| Załoga |
120 |
Budowa edytuj
Statek „Monarch” (Monarcha) został zbudowany w 1853 w Fulton w stanie Ohio[2]. Był bocznokołowym drewnianym pchaczem o napędzie parowym, konstrukcji typowej dla amerykańskich statków rzecznych połowy XIX wieku. Służył początkowo jako statek cywilny na Missisipi i jej dopływach.
Po wybuchu wojny domowej w USA, „Monarch” został w kwietniu 1862 zakupiony w Pittsburghu przez Departament Wojny USA (Unii) i przebudowany w New Albany na taranowiec według projektu pułkownika Charlesa Elleta, pomysłodawcy i pierwszego dowódcy flotylli taranowców. Przebudowa polegała przede wszystkim na wzmocnieniu konstrukcji dziobu za pomocą grubych drewnianych belek i żelaza, pełniącego teraz rolę taranu. Kotły parowe i maszyny parowe zostały osłonięte grubą warstwą drewna w celu ochrony przed ostrzałem, a także wzmocniono ich mocowania dla ochrony przed wstrząsami przy taranowaniu. Koniecznej adaptacji uległy też nadbudówki, osłonięte z zewnątrz deskami dla pewnego zabezpieczenia przed pociskami broni strzeleckiej, tworząc lekko chronioną kazamatę o pionowych ścianach. Na dachu nadbudówki znajdowała się również lekko chroniona sterówka. Dodatkową osłonę przed ostrzałem stanowiły bele sprasowanej bawełny na pokładzie z przodu nadbudówki (przez to, był zaliczany do okrętów typu cottonclad). Początkowo „Monarch” nosił literę identyfikacyjną M, zawieszoną pomiędzy parą kominów.
Początkowo taranowiec „Monarch” nie przenosił stałego uzbrojenia; brak jest informacji, czy później został wyposażony w działa.
Służba edytuj
Podobnie jak inne taranowce flotylli Elleta, „Monarch” formalnie nie wchodził w skład Marynarki Wojennej USA, lecz Zachodniej Flotylli Kanonierek (Western Gunboat Flotilla) należącej do Armii USA. Dowodził nim kapitan R. W. Sanford. Okręt wziął następnie aktywny udział w kampanii na Missisipi. Mimo przejścia Zachodniej Flotylli Kanonierek pod kontrolę Marynarki Wojennej w październiku 1862, flotylla taranowców w dalszym ciągu pozostawała pod administracją Armii.
Pierwszą akcją taranowców Unii była bitwa na Missisipi pod Memphis 6 czerwca 1862. Oprócz 5 kanonierek pancernych, wzięły w niej aktywny udział dwa taranowce „Monarch” i „Queen of the West”. „Monarch” podczas niej staranował konfederackie taranowce CSS „Colonel Lovell” (uszkodzony już przez „Queen of the West”) i CSS "General Beauregard”, które na skutek tego zatonęły. 26 czerwca wraz z taranowcem „Lancaster” ścigał konfederacki taranowiec CSS „General Earl Van Dorn”, który został w następstwie spalony przez załogę na rzece Yazoo, nie mogąc się wycofać.
W lipcu „Monarch” patrolował pod ufortyfikowanym przez konfederatów Vicksburgiem. Od 16 sierpnia 1862 z 6 innymi okrętami wziął udział w ekspedycji z Heleny, mającej na celu wysadzenie desantów wojska w ważniejszych punktach wzdłuż Missisipi do ujścia Yazoo pod Vicksburgiem, po czym patrolował u ujścia Yazoo. Pod koniec roku uczestniczył w oczyszczaniu ujścia Yazoo z min.
W styczniu 1863 „Monarch” brał udział w ekspedycji przeciw Fortowi Hindman, zakończonej jego zdobyciem 11 stycznia. W lutym działał na Yazoo w rejonie Greeneville, a w kwietniu wspierał działania wojsk w Tennessee. Po upadku Vicksburga w lipcu 1863 i zakończeniu konfederackiej żeglugi na Missisipi taranowce stały się zbędne i w 1864 „Monarch” został wycofany do rezerwy, a w lipcu 1865 został wysłany do Mound City celem rozbrojenia.
Według części publikacji, „Monarch” został zatopiony przez kry lodowe w grudniu 1864.[2]
Bibliografia edytuj
- Monarch. www.history.navy.mil. [dostęp 2016-01-10].
- Monarch – Dictionary of American Naval Fighting Ships (DANFS). www.history.navy.mil. [dostęp 2016-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-04)].
Przypisy edytuj
- ↑ Angus Konstam: "Mississippi River Gunboats of the American Civil War 1861-1865", New Vanguard 46, Osprey Publishing, 2002, ISBN 1-84176-413-2.