Monaster św. Jana Teologa w Zemenie
Monaster św. Jana Teologa w Zemenie – dawny prawosławny męski klasztor w Zemenie, pełniący funkcje muzeum.
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Kościół | |
| Typ zakonu |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| Cerkiew |
Cerkiew św. Jana Teologa |
| Styl |
bizantyjsko-bałkański |
| Materiał budowlany |
kamień, drewno, cegła |
| Data budowy |
IX w. (pierwsze obiekty), XII w. (cerkiew), XIX w. (odbudowa) |
| Data zamknięcia |
XX w. |
| Data reaktywacji |
nie reaktywowany |
Położenie na mapie Bułgarii  | |
| 42°28′03,0000″N 22°44′17,8800″E/42,467500 22,738300 | |
Historia edytuj
Chrześcijański klasztor obrządku bizantyjskiego został utworzony w Zemenie w tym samym stuleciu, gdy powstało samo miasto, po 863. Istnieje wersja, iż cerkiew monasterska powstała jeszcze w końcu IX w.[1]. Według innych źródeł jest to budowla dwunastowieczna[2][3]. W okresie drugiego państwa bułgarskiego monaster był znaczącym ośrodkiem kulturalnym, zgromadził bogatą bibliotekę, która uległa rozproszeniu po tym, gdy ziemie bułgarskie zostały podbite przez Turcję. Klasztor został wówczas całkowicie zniszczony[1].
W XIX w., dzięki wsparciu miejscowej ludności bułgarskiej wyznania prawosławnego, monaster mógł wznowić działalność i szybko odzyskał dawną pozycję ośrodka kulturalnego[1]. Został odbudowany w typowym dla bułgarskiej architektury sakralnej stylu[2]. Mnisi brali udział w bułgarskim ruchu narodowym. Przełożony wspólnoty, ihumen Michał, został zabity przez Turków za udział w przygotowaniach do powstania kwietniowego w 1876[1].
Znaczenie wspólnoty stopniowo spadało po odzyskaniu niepodległości przez Bułgarię. Z powodu spadku liczby mnichów monaster ostatecznie przestał funkcjonować i stał się siedzibą muzeum[1].
Architektura edytuj
Najstarsza monasterska cerkiew reprezentuje architekturę typową dla świątyń bizantyńskich. Jest to świątynia krzyżowo-kopułowa[1].
W świątyni klasztornej przetrwały freski z różnych epok. Najstarsze zachowane fragmenty powstały w XI-XII w. Kolejny zespół malowideł ściennych powstał w latach 1356-1360, z fundacji despoty Dejana i jego małżonki Doi w monasterskiej cerkwi wykonany został zespół fresków. Przetrwały w nim wizerunki świętych Jana Rilskiego, Jana Miłościwego, Leoncjusza[1], Joachima Osogowskiego, Klemensa z Ochrydy[2], scena Zaśnięcia Matki Bożej oraz portret fundatorów dekoracji malarskiej[1]. Dekoracja malarska bliższa jest dziełom szkoły macedońskiej niż bliższej terytorialnie tyrnowskiej[2]. Ikonostas głównej cerkwi i inne przechowywane w niej ikony pochodzą z XIX w.[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i B. Dimitrow, Byłgarskata christijanska ciwilizacija i byłgarskite manastiri, Fondacija KOM, 9789548745024, s.134.
- ↑ a b c d A. Kay, Bułgaria. Przewodnik turystyczny National Geographic, G+J RBA, 2008, ISBN 978-83-7596-007-5, s.148.
- ↑ David Marshall Lang, Bułgarzy, Hanna Olędzka (tłum.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 135, ISBN 83-06-00831-6, OCLC 749601279.