Monaster Krušedol
Monaster Krušedol – prawosławny klasztor w kompleksie Fruškiej Gory, w jurysdykcji eparchii sremskiej Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Wzniesiony w latach 1509–1516 jako rodowe mauzoleum Brankoviciów, gruntownie przebudowany w stylu barokowym w XVIII w.
 nr rej. СК 1040
| |
 Widok z lotu ptaka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
|
| Kościół | |
| Rodzaj klasztoru | |
| Eparchia | |
| Klauzura |
nie |
| Typ monasteru |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| Cerkiew |
Zwiastowania |
| Cerkiew |
św. Maksyma |
| Założyciel klasztoru | |
| Data budowy |
XVI w. |
| Data zburzenia |
1716 |
| Data reaktywacji |
XVIII w. |
Położenie na mapie Serbii  | |
| 45°07′10″N 19°56′43″E/45,119444 19,945278 | |
Historia edytuj
Monaster został ufundowany przez Jerzego Brankovicia (w monasterze – Maksyma[1]) z przeznaczeniem na mauzoleum jego rodziny[2]. Niedaleko niego jego matka Angelina utworzyła klasztor żeński, już nieistniejący, pozostała po nim cerkiew Spotkania Pańskiego[1]. Mnisi na przełomie XVII i XVIII w. schronili się przed wojną turecko-austriacką w Szentendre, następnie powrócili na Frušką Gorę[1].
W 1708 monaster został ogłoszony siedzibą metropolii prawosławnej, której podporządkowane zostały serbskie świątynie w Austrii. Odbyły się w nim dwa sobory cerkiewno-ludowe. Już w 1713 siedzibę metropolii przeniesiono jednak do Sremskich Karlovców. W 1716 monaster został po raz kolejny zniszczony i spalony, groby Brankoviciów zostały splądrowane i spalone[2].
Monaster odbudowano jeszcze w I połowie XVIII w. w stylu barokowym[2]. Nie wznowił natomiast działalności zniszczony w tym samym roku klasztor żeński, którego mieszkanki uciekły przed Turkami do Sremskich Karlovców[1]. W odnowę monasteru Krušedol szczególnie angażował się metropolita belgradzki Wincenty w 1721, następnie znaczne wysiłki na rzecz jego rozbudowy poczynił biskup Nikanor (Melentijević), który pracował przy remoncie głównej cerkwi oraz budowie nowych budynków mieszkalnych dla mnichów. W 1726 podjęto prace przy budowie dzwonnicy, w tym samym czasie nieznany artysta rosyjski wykonał część ikonostasu (rząd Deesis) w mniejszej cerkwi św. Maksyma[1].
Zajmuje honorowe pierwsze miejsce wśród monasterów Fruškiej Gory[2].
W monasterze pochowano m.in. króla Milana Obrenovicia[1], księżnę serbską Ljubicę, patriarchów serbskich Arseniusza III[2] i Arseniusza IV, metropolitów belgradzkiego Wincentego i Piotra[1], biskupów Nikanora (Melentijevicia), Mojżesza (Petrovicia), Jana (Georgijevicia), wojewodę Stevana Šupljikca[1].
Architektura edytuj
Monasterska cerkiew nosi wezwanie Zwiastowania. Została zbudowana na planie trójkonchowym, z wydłużoną nawą i przedsionkiem oraz półkoliście zamkniętymi absydami. Nawa obiektu wspiera się na czterech filarach. Od północnego zachodu do świątyni przylega zbudowana po 1726 dzwonnica[2], zbudowana przez braci Nedeljka, Vasilije i Stojicia Bogdanoviciów[1].
Na zachodniej elewacji świątyni znajdują się pozostałości starszej, XVI-wiecznej dekoracji malarskiej. W latach 1750–1756 w nawie, pomieszczeniu ołtarzowym i przedsionku wykonano nowe freski, których autorem był ukraiński malarz Jow Wasylewicz. Z XVIII w. pochodzi również ikonostas zwieńczony krucyfiksem[2].