Wikipedia

Monaster Objawienia Pańskiego w Torokaniach

Monaster Objawienia Pańskiego – klasztor prawosławny w Torokaniach[a], powstały na początku XVI w., następnie administrowany przez unicki Zakon Bazylianów Świętego Jozafata, w 1839 ponownie przejęty przez duchowieństwo prawosławne, w 1874 zlikwidowany.

Monaster Objawienia Pańskiego
Ilustracja
Cerkiew monasterska
Państwo

 Białoruś

Miejscowość

Torokanie

Kościół

Rosyjski Kościół Prawosławny

Rodzaj klasztoru

męski

Eparchia

wileńska i litewska

Ihumen

Filaret (ostatni)

Klauzura

nie

Obiekty sakralne
Cerkiew

Objawienia Pańskiego

Cerkiew

Narodzenia Matki Bożej

Fundator

Agata Pieszczyńska

Styl

barok wileński

Data budowy

1710 i 1757 (rozbudowa)

Data zamknięcia

1874

brak współrzędnych

Historia edytuj

Prawosławny klasztor w Torokaniach powstał w XVI w.[1][2] Następnie wspólnota przyjęła unię. W 1710 w Torokaniach została wzniesiona nowa cerkiew unicka, zaś w 1757 na polecenie kijowskiego metropolity unickiego Leona Kiszki powstał przy niej nowy budynek klasztorny przeznaczony dla dwunastu zakonników. Od 1743 bazyliański monaster w Torokaniach był jedną z dwóch siedzib protoarchimandryty (generała) zakonu, obok klasztoru w Poczajowie[3].

Unicki klasztor w Torokaniach był jednym z pięciu bazyliańskich domów zakonnych, które funkcjonowały po rozbiorach Polski aż do synodu połockiego, gdy wszystkie struktury Kościoła unickiego w Imperium Rosyjskim poza diecezją chełmską zostały zlikwidowane i włączone do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Klasztor w Torokaniach podporządkowano eparchii wileńskiej i litewskiej. W momencie przekształcenia klasztoru bazyliańskiego w prawosławny przebywało w nim 25 mnichów i dwóch nowicjuszy. Trzy lata później Świątobliwy Synod Rządzący postanowił, iż w Torokaniach zamieszkiwać będzie 13 mnichów, na utrzymanie których skarb państwa zobowiązał się przekazywać 1540 rubli srebrem rocznie. Z kolei majątki Torokanie, Łosinka i Czykin zostały upaństwowione[4]. W praktyce jednak liczba mieszkańców klasztoru ulegała znacznym wahaniom. Wynikało to z faktu, że Torokanie stały się jednym z ośrodków, do których skierowano byłych bazylianów z tych monasterów unickich, które uległy całkowitej likwidacji. Zakonnicy ci niechętnie odnosili się do wymuszonej na nich konwersji na prawosławie i w praktyce zachowywali unickie zwyczaje liturgiczne[4].

 
Monaster w latach 40. XX w.

W miarę przenoszenia niechętnych prawosławiu byłych unitów do różnych monasterów oraz wymierania najstarszych mnichów liczba mieszkańców monasteru w Torokaniach systematycznie spadała[4]. W 1849 w klasztorze pozostało czterech mnichów. W tym samym roku metropolita wileński i litewski Józef wnioskował do Świątobliwego Synodu Rządzącego o zamknięcie monasteru i przeniesienie ostatnich mnichów do innych wspólnot, utworzenie przy monasterskiej cerkwi Objawienia Pańskiego parafii, przekazanie innych obiektów miejscowym władzom świeckim na dowolny cel. Mimo to będący w złym stanie technicznym klasztor nie został zlikwidowany. Jeszcze w latach 50. XIX w. żyło w nim czterech mnichów, dwóch posłuszników, czterech suspendowanych kapłanów i dziewięcioro świeckich służących[4].

Monaster w Torokaniach został ostatecznie zamknięty w 1874 z powodu małej liczby mnichów i ogólnego ubóstwa wspólnoty[5]. Na decyzję tę wpływ miały również przypadki łamania dyscypliny klasztornej, do jakich dochodziło w monasterze (m.in. pobicie przełożonego, ihumena Filareta, przez hierodiakona Pawła, karnie przeniesionego do Torokań z monasteru w Surdegach)[4]. Budynki sakralne należące do klasztoru przejął monaster Świętych Borysa i Gleba w Grodnie, gdzie też przeniósł się ostatni przełożony torokańskiego monasteru ihumen Filaret. Inne obiekty klasztorne do 1897 pozostawały porzucone. Następnie zlokalizowano w nich szkołę dwuklasową, którą wyświęcił w 1899 biskup grodzieński Joachim[4].

W 1950 dawna cerkiew monasterska została zniszczona[6].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Obecnie Imienin w rejonie drohiczyńskim obwodu brzeskiego.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Pawluczuk U.A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 25. ISBN 978-83-7431-127-4.
  2. ↑ A. Mironowicz, Życie monastyczne w dawnej Rzeczypospolitej, [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej. Białystok: Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, 2001, s. 35. ISBN 83-902928-8-2.
  3. ↑ Pidłypczak-Majerowicz M.: Bazylianie w Koronie i na Litwie. Szkoły i książki w działalności zakonu. Warszawa-Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 73. ISBN 83-01-06280-0.
  4. ↑ a b c d e f H. Surynowicz, Życie monastyczne na Grodzieńszczyźnie w XIX wieku, red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej. Białystok: Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, 2001, ss. 206–209. ISBN 83-902928-8-2.
  5. ↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 31. ISBN 978-83-7431-127-4.
  6. ↑ Imienin (Torokany). Monaster bazyliański pw. Objawienia
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Monaster_Objawienia_Pańskiego_w_Torokaniach&oldid=65344101”