Wikipedia

Monaster Pskowsko-Pieczerski

Monaster Pskowsko-Pieczerski – męski prawosławny klasztor w Pieczorach, w jurysdykcji eparchii pskowskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Monaster Pskowsko-Pieczerski
Псково-Печерский монастырь
nr rej. 6010185000
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Rosja

Obwód

 pskowski

Miejscowość

Pieczory

Kościół

Rosyjski Kościół Prawosławny

Rodzaj klasztoru

monaster

Eparchia

pskowska

Namiestnik

biskup pskowski i porchowski Arseniusz (Pieriewałow)

Klauzura

nie

Typ monasteru

męski

Obiekty sakralne
Sobór

św. Michała Archanioła

Sobór

Zaśnięcia Matki Bożej

Cerkiew

Świętego Spotkania

Styl

ruski

Materiał budowlany

cegła, kamień

Data budowy

1473

Położenie na mapie obwodu pskowskiego
Mapa konturowa obwodu pskowskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Monaster Pskowsko-Pieczerski”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Monaster Pskowsko-Pieczerski”
Ziemia57°48′37″N 27°36′53″E/57,810278 27,614722
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w kompleksie klasztornym
Korneliusz Pskowsko-Pieczerski
Brama monasterska
Sobór św. Michała Archanioła
Wizyta prezydenta Rosji Władimira Putina w klasztornych pieczarach, 2000

Jeden z najbardziej znanych i najważniejszych rosyjskich klasztorów prawosławnych[1]. Założony według różnych wersji na przełomie wieku XIV i XV lub w II połowie XV stulecia, rozwinął się w okresie sprawowania godności przełożonego przez igumena Korneliusza (1529–1573). Położony w pobliżu zachodniej granicy państwa moskiewskiego, do 1721 odgrywał znaczącą rolę obronną.

Zniszczony przez bolszewików w 1918 monaster znalazł się po wojnie o niepodległość Estonii w granicach tego państwa, co uchroniło go przed likwidacją i umożliwiło odbudowę. W latach 1932–1940 mieścił seminarium duchowne Estońskiego Apostolskiego Kościoła Prawosławnego. Pozostał czynny po II wojnie światowej.

Historia edytuj

Początki edytuj

Moment, w którym na miejscu dzisiejszego klasztoru osiedlili się pierwsi anachoreci, nie jest precyzyjnie ustalony. Według tradycji mnisi, żyjący w niezależnych od siebie pustelniach, pojawili się tam na przełomie XIV i XV w. Podanie wymienia imię mnicha Marka, określając go jako świętego starca[2]. Według innej wersji wydarzeń pierwszym mnichem w tym miejscu był Jonasz, który osiedlił się tam w 1473[3].

XVI–XIX w. edytuj

Szybki rozwój nowej wspólnoty miał miejsce w okresie sprawowania godności przełożonego przez igumena Korneliusza, kierującego klasztorem od 1529 do 1570. W okresie tym liczba mnichów wzrosła z 15 do 200. Monaster rozwijał się również dzięki wsparciu finansowemu miejscowej szlachty[4]. Obiektem szczególnym kultu była znajdująca się w nim uważana za cudowną Pskowsko-Pieczerska Ikona Matki Bożej[4]. Jeszcze w XVI stuleciu mnisi założyli również filię klasztoru w Pskowie, zaś w samym monasterze wznieśli murowaną cerkiew Zwiastowania, która stała się główną świątynią obiektu w miejsce starszej, drewnianej cerkwi Czterdziestu Męczenników[5]. W 1565 klasztor otoczono murem z basztami[5]. W okresie zarządzania monasterem igumen Korneliusz opracował również jego kronikę zatytułowaną Powiest' o naczale Pieczerskogo monastyria, źródłem dla której były wspomnienia najstarszych zakonników[4].

W 1570 car Iwan IV Groźny, niesłusznie podejrzewając ihumena Korneliusza o zdradę Rosji w toczącej się wojnie litewsko-rosyjskiej, zamordował go w czasie wizyty w klasztorze[6].

Z racji przygranicznego położenia monaster pełnił nie tylko rolę typowo religijną, ale i wojskową, jako twierdza na zachodniej granicy państwa moskiewskiego. Był oblegany przez wojska polskie w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1577–1582 i oblężenia Pskowa. Klasztoru broniły 2–3 sotnie strzelców. Monaster z powodzeniem bronił się przez pięć miesięcy. Według tradycji cerkiewnej monaster został ocalony za wstawiennictwem Matki Bożej, co upamiętniały w kolejnych stuleciach uroczyste procesje z jej ikoną w 7 niedzielę po Wielkanocy[7]. W XVII w. klasztor był jeszcze wielokrotnie atakowany przez wojska szwedzkie lub polsko-litewskie. W 1701 na polecenie cara Piotra I monaster został otoczony wałem ziemnym i fosą, jak również zabezpieczony poprzez wzniesienie pięciu bastionów. Dzięki temu w 1703 oddział Iwana Nazimowa z powodzeniem odparł ataki szwedzkie na monaster. Była to ostatnia bitwa stoczona na jego terenie. Po podpisaniu pokoju w Nystad i przesunięciu granicy rosyjskiej na wschód obiekt stracił dotychczasowe znaczenie obronne[7].

W latach 1815–1827 na terenie monasteru wzniesiono cerkiew św. Michała Archanioła, która miała upamiętnić odbicie Połocka z rąk Francuzów w czasie wojny francusko-rosyjskiej (1812) i odparcie agresorów z regionu Pskowa[7].

XX wiek edytuj

W 1918 monaster został zniszczony przez bolszewików[8]. Remont i rozbudowy jego obiektów były prowadzone w dwudziestoleciu międzywojennym, gdy Pieczory znalazły się na terytorium niepodległej Estonii (jako Petseri). Oznaczało to włączenie monasteru Pskowsko-Pieczerskiego w struktury autonomicznego Estońskiego Kościoła Prawosławnego, a następnie podległego patriarsze Konstantynopola Estońskiego Apostolskiego Kościoła Prawosławnego. Klasztor i miejscowi wierni (Rosjanie, Seto) negatywnie odnieśli się do wystąpienia z jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego. Przełożony monasteru, biskup pieczorski Jan, za swój sprzeciw w tej sprawie został zmuszony do opuszczenia wspólnoty[9]. Od 1932 do 1940 w klasztorze działało seminarium duchowne[8].

Po aneksji Estonii do ZSRR w 1940 zakonnicy zarejestrowali klasztor jako „wspólnotę pracy”, by zapewnić jej przetrwanie. Dwie cerkwie monasterskie działały jako parafialne. Nowe władze zamierzały zlikwidować monaster i założyć w jego obiektach muzeum, do czego jednak nie doszło z powodu ataku Niemiec na ZSRR i zajęcia ziem estońskich oraz ziemi pskowskiej przez III Rzeszę[8]. W sierpniu 1943 w monasterze odbyło się spotkanie biskupów działających na okupowanych przez Niemców terytoriach krajów bałtyckich (egzarcha Krajów Bałtyckich metropolita Sergiusz, arcybiskup narewski Paweł, biskup ryski Jan oraz biskup kowieński Daniel)[10].

W końcu lutego 1944 wycofujące się wojska niemieckie wywiozły z monasteru zabytkowe przedmioty przechowywane w klasztorze. W czasie bombardowania Pieczor nocą z 31 marca na 1 kwietnia 1944 w swojej celi zginął schibiskup Makary (Wasiljew), który odmówił schronienia się w klasztornych pieczarach[11]. Innych strat monaster nie poniósł[10]. Wobec sukcesów odnoszonych na froncie przez Armię Czerwoną stało się jasne, że wspólnota znajdzie się w granicach ZSRR. W związku z tym część mnichów zamierzała wyjechać z Pieczor razem z najcenniejszymi przedmiotami należącymi do monasteru i przenieść się na zachód (jak się spodziewano, na ziemie niepodległej Estonii). Druga grupa była zdania, że mnisi powinni pozostać na miejscu i ostatecznie taką podjęto decyzję[10]. 11 sierpnia 1944 wspólnota witała w Pieczorach Armię Czerwoną, wręczając żołnierzom kwiaty, bijąc w dzwony i służąc molebień dziękczynny. Przełożony monasteru brał udział w mityngu ku czci wyzwolenia miasta na zaproszenie sekretarza powiatowej organizacji partyjnej[10].

W sierpniu 1944 ihumen Paweł zwrócił się do metropolity leningradzkiego Grzegorza z prośbą o powtórne przyjęcie monasteru Pskowsko-Pieczerskiego w jurysdykcję Patriarchatu Moskiewskiego. W październiku tego samego roku przełożony klasztoru został aresztowany przez NKWD i oskarżony o prowadzenie agitacji antyradzieckiej[10]. W latach 1949–1954 budynki monasterskie były remontowane, w latach 60. i 70. XX wieku prowadzono prace konserwatorskie we wnętrzach cerkwi klasztornych, od 1975 do 1988 kompleksowo odnowiono wszystkie świątynie. W 1973 wspólnota odzyskała wyposażenie zrabowane w 1944 przez wycofujących się Niemców[8].

XXI w. edytuj

Na początku XXI w. monaster był odwiedzany corocznie przez ok. 200 tys. pielgrzymów, którzy przybywają do niego przede wszystkim na patronalne święto Zaśnięcia Matki Bożej[1].

17 czerwca 2021 r. przy monasterze rozpoczęło działalność seminarium duchowne[12].

Życiu wspólnoty mniszej z Pieczor poświęcona jest w znacznej części autobiograficzna książka archimandryty Tichona (Szewkunowa) Nieświęci święci[13].

Przełożeni[14] edytuj

Ihumeni edytuj

  • Jonasz
  • hieromnich Seliwan
  • Jonasz
  • Sergiusz
  • Szymon
  • Doroteusz
  • Gerazym
  • Korneliusz, 1529–1570
  • Sawa, 1571–1572
  • Sylwester, po 1572
  • Tryfon
  • Tichon
  • Nikon I
  • Melecjusz
  • Joachim, 1593–1617

Archimandryci edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b A. Radziukiewicz, Pskowsko-pieczerska baśń, Przegląd Prawosławny, nr 12 (270), grudzień 2007.
  2. ↑ hieromnich Tichon (Polanski): Putieszestwije w istoriju russkich monastyriej. Moskwa: Russkoje Słowo, 2002, s. 187. ISBN 5-94853-009-4.
  3. ↑ hieromnich Tichon (Polanski): Putieszestwije w istoriju russkich monastyriej. Moskwa: Russkoje Słowo, 2002, s. 190. ISBN 5-94853-009-4.
  4. ↑ a b c hieromnich Tichon (Polanski): Putieszestwije w istoriju russkich monastyriej. Moskwa: Russkoje Słowo, 2002, s. 192. ISBN 5-94853-009-4.
  5. ↑ a b hieromnich Tichon (Polanski): Putieszestwije w istoriju russkich monastyriej. Moskwa: Russkoje Słowo, 2002, s. 193. ISBN 5-94853-009-4.
  6. ↑ hieromnich Tichon (Polanski): Putieszestwije w istoriju russkich monastyriej. Moskwa: Russkoje Słowo, 2002, s. 194–195. ISBN 5-94853-009-4.
  7. ↑ a b c Противостояние польско-литовскому войску
  8. ↑ a b c d Краткая летопись обители
  9. ↑ Епископ Иоанн (Булин)
  10. ↑ a b c d e Монастырь в годы Великой Отечественной войны
  11. ↑ Схиепископ Макарий (Васильев)
  12. ↑ Священный Синод постановил открыть Псково-Печерскую духовную семинарию. patriarchia.ru, 17 czerwca 2021. [dostęp 2021-06-20]. (ros.).
  13. ↑ Spotkanie autorskie z archimandrytą Tichonem (Szewkunowem) [online], ckp.warszawa.pl [dostęp 2018-05-23] (ang.).
  14. ↑ Игумены
  15. ↑ ЖУРНАЛЫ Священного Синода от 11 октября 2023 года / Официальные документы / Патриархия.ru [online], Патриархия.ru [dostęp 2023-10-11] (ros.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Monaster_Pskowsko-Pieczerski&oldid=71498574”