Monowice

osiedle Oświęcimia

Monowice – dawniej samodzielna wieś leżąca 5 kilometrów na wschód od Oświęcimia, obecnie osiedle we wschodniej części miasta[2].

Monowice
— Osiedle Oświęcimia —
Ilustracja
Pomnik ofiar obozu koncentracyjnego
Państwo  Polska
Województwo  małopolskie
Powiat oświęcimski
Miasto Oświęcim
W granicach Oświęcimia 1954[1]
Położenie na mapie Oświęcimia
Mapa konturowa Oświęcimia, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Monowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Monowice”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Monowice”
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego
Mapa konturowa powiatu oświęcimskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Monowice”
Ziemia50°01′46″N 19°17′30″E/50,029333 19,291667
Portal Polska

NazwaEdytuj

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XV wieku. Wymieniona w 1428 w dokumencie zapisanym w języku łacińskim jako Monowicz, 1444 Moniowicze, 1448 Monowyczy, 1450 Manouicze, 1470—80 Monyowicze, 1473 Manovicze, 1501, 1503, 1508 Manowicze, 1504 Monovicze, 1544 Manowycze[2].

HistoriaEdytuj

Wieś po raz pierwszy wymieniona w 1416 kiedy to książę Kazimierz I oświęcimski zezwolił Jakubowi Drozdowi z Przeciszowa na wykarczowanie kąta w zaroślach należących do księcia i leżących na pograniczu Włosienicy oraz manowskiej części Monowic. Teren ten został wyznaczony przez starostę oświęcimskiego Mikołaja Sadowskiego w obecności burgrabiego Jana Sycza oraz sędziego ziemskiego Henczela sołtysa z Piotrowic. Jakub został wyznaczony na wieczystego dzierżawcą tego miejsca i zobowiązany został z tego tytułu do opłaty 9. skudów czynszu na rzecz księcia[2].

Miejscowość była wzmiankowana w historycznych dokumentach własnościowych i podatkowych. W 1417 Kazimierz książę oświęcimski i strzelecki sprzedał za 18 grzywien Wawrzkowi i Bogumiłowi z Monowic prawo do użytkowania łąki pod Włosienicą zobowiązując ich jednocześnie do obowiązku płacenia czynszu w wysokości pół grzywny rocznie na swoją rzecz[2][3]. W dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV oświęcimskiego wystawionym 21 lutego 1457 miejscowość wymieniona została jako Monowicze[4]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Monyowicze wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis i notuje ją jako własność króla polskiego[5][6].

Po rozbiorach Polski wieś znalazła się w zaborze austriackim. Miejscowość jako Monowice ze Stawami, wieś leżącą w powiecie bialskim przy gościńcu z Zatora do Oświęcimia, wymienia XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Znajdowała się ona wówczas w odległości 5,3 km od miasta Oświęcim i składała się z dwóch odrębnych części: właściwych Monowic oraz mniejszej o nazwie Stawy z wchodzącym w ich skład folwarkiem Karlhof, które leżały nad małym dopływem Wisły z wschodniej strony wsi. Vollst. Ortsverzeichnis z 1881 podaje, że w obu osadach mieszkało w sumie 1162 mieszkańców. W 1885 miejscowość należała do fundacji Hallerów i była dożywotnio użytkowana przez hrabinę Teresę Borkowską. Pierwsza posiadłość liczyła 343 mórg roli, 393 mórg łąk i ogrodów, 42 pastwisk, a druga 713 mórg roli, 107 mórg łąk i ogrodów, 182 pastwisk oraz 14 lasu[6].

W czasie wojny w Monowicach znajdował się obóz pracy przymusowej w fabryce Buna-Werke koncernu IG Farben, Auschwitz III – Monowitz (Monowice).

Monowice zostały przyłączone do Oświęcimia w 1954[3].

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Uchwała Nr 16/IV/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwie krakowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50)
  2. ↑ a b c d Bukowski 2014 ↓.
  3. ↑ a b Julian Zinkow: Oswięcim i okolice. Przewodnik monograficzny. Oświęcim: Wydawnictwo „PLATAN“, 1994, s. 74. ISBN 83-7094-002-1.
  4. ↑ Krzysztof Rafał Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438-1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002, s. 151. ISBN 978-8388857-31-7.
  5. ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str. 223.
  6. ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. VI, hasło "Monowice". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1885. s. 662. [dostęp 2019–11–13].

BibliografiaEdytuj

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Monowice&oldid=60802225”