Morawica (województwo małopolskie)
Morawica – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki. Znajduje się w obrębie dwóch regionów geograficznych; Garbu Tenczyńskiego zaliczanego do Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Obniżenia Cholerzyńskiego będącego mezoregionem Bramy Krakowskiej[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
| wieś | |
 Kościół | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1081[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-084[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0325624 |
Położenie na mapie gminy Liszki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°04′32″N 19°45′07″E/50,075556 19,751944[1]
| |
Przez miejscowość przebiega autostrada A4 (w tym miejsce obsługi podróżnych MOP-Morawica; w kierunku Krakowa).
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0325630 | Bory | część wsi |
| 0325647 | Duża Morawica | część wsi |
| 0325653 | Granice | część wsi |
| 0325660 | Mała Morawica | część wsi |
| 0325676 | Pastwisko | część wsi |
| 0325682 | Zagrody | część wsi |
Historia
edytujWieś w okresie średniowiecza stanowiła wraz z okolicznymi dobrami siedzibę rodu Toporczyków (Toporów), którzy później przyjęli nazwisko Tęczyńskich. Najstarsza wzmianka o rycerzach z Morawicy znajduje się w „Cudach św. Stanisława – Żywot większy” (łac. Vita Sancti Stanislai – Vita maior) Wincentego z Kielczy; wspomniany jest tam rycerz Andrzej z Morawicy oraz proboszcz z Morawicy o imieniu Świętek (1247–1253) – jest to również najstarsza wzmianka o parafii w Morawicy. W XIV wieku Toporczycy przenieśli swoją siedzibę do zamku Tenczyn, którego budowę rozpoczął w 1319 roku kasztelan krakowski Jan Nawój z Morawicy. Około 1408 roku kaplicę zamkową przekształcono w murowany kościół; wykorzystano do tego celu kamienie pochodzące z rozbiórki części zamku w Morawicy. W „Księdze uposażeń diecezji krakowskiej” (Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, 1470–1480) Jana Długosza znajduje się informacja, że kościół w Morawicy, wzniesiony w 1408 roku, był „zbudowany z białego kamienia” (łac. ex albo lapide murata).
W XVII wieku wieś przeszła w ręce Czartoryskich[7]. W 1743 roku stary kościół rozebrano i na jego miejscu zbudowano obecny kościół ze środków przekazanych przez Augusta Aleksandra Czartoryskiego. Od połowy XIX wieku Morawica była własnością rodu Potockich, którzy przed II wojną światową sprzedali dobra w Morawicy Andrzejowi Jaworowskiemu.
Zabytki
edytujObiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].
- Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, dzwonnica, ogrodzenie oraz wzgórze kościelne (dawne zamkowe). Kościół barokowy z 1743 roku, projekt arch. Franciszek Placidi;
- Plebania z otoczeniem. Pierwotnie zbudowane w XII wieku romańskie palatium rodu Toporczyków[9]. Następnie budynek był częścią zamku obronnego w średniowieczu. Plebania przebudowana w 1666 roku w stylu barokowym[7];
- zespół dworski: dwór, park;
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 83048
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 794 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Dolinki Podkrakowskie. Mapa turystyczna 1:25 000, Kraków: Compass, 2006, ISBN 83-89165-95-3.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b www.morawica.net. [dostęp 2015-02-06]. (pol.).
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-29].
- ↑ https://dziennikpolski24.pl/niezwykle-odkrycia-w-morawicy-pod-krakowem-tak-wygladalo-romanskie-palatium/ar/c1-18282959