Morela
Morela[4] (Armeniaca Scop. ≡ Prunus subgen. Prunus sect. Armeniaca) – rodzaj, podrodzaj lub sekcja (w zależności od ujęcia klasyfikacyjnego) roślin z rodziny różowatych. Ze względu na zagnieżdżenie w obrębie rodzaju śliwa Prunus zwykle wyróżniany w randze sekcji, co oznacza, że gatunki zaliczane są do rodzaju śliwa (Prunus).
 Owoce moreli pospolitej | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Podrodzaj |
śliwa |
| Sekcja |
morela |
| Nazwa systematyczna | |
| Armeniaca Scop. Meth. 15. 1754[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
non designatus[3] | |
Zaliczane tu gatunki mają duże znaczenie ekonomiczne i są uprawiane jako owocowe i ozdobne. W Polsce uprawiana jest[4] morela pospolita Armeniaca vulgaris Lam. ≡ Prunus armeniaca L.[5][6]
SystematykaEdytuj
- Pozycja systematyczna
Rodzaj Armeniaca wyróżniony został w 1700 przez de Tourneforta na podstawie różnic w budowie owoców między tymi roślinami oraz rodzajami: Amygdalus, Cerasus, Laurocerasus, Persica i Prunus. Klasyfikacja ta częściowo została przyjęta przez Linneusza, który w 1753 wyróżnił jednak tylko trzy, a w 1754 cztery rodzaje, w tym Armeniaca. Kolejni taksonomowie modyfikowali listę rodzajów, wyróżniając nowe lub łącząc je w różny sposób[7]. Po raz pierwszy pomysł scalenia wszystkich gatunków w jeden rodzaj śliwa Prunus opublikowany został przez Asa Gray'a w 1856[8] oraz Benthama i Hookera w 1865[9][7]. Szeroko zaakceptowana została klasyfikacja Rehdera z 1940 umieszczająca morele w obrębie podrodzaju Prunophora (jednego z 5 wyróżnionych w obrębie rodzaju)[10][7]. Morele ze względu na zagnieżdżenie w obrębie śliw z podrodzaju Prunus[11] są wyodrębniane w jego obrębie w randze sekcji Armeniaca (jednej z 7 w obrębie podrodzaju)[8][5]. Opublikowane zostały także alternatywne koncepcje zachowujące odrębne rodzaje (w tym Armeniaca) w nawiązaniu do dawnego ujęcia Tourneforta i Linneusza, ale dla uzyskania taksonów monofiletycznych wymagają one podziału Prunus na co najmniej 10 rodzajów[8].
Podrodzaj Prunus
- Sekcja Armeniaca[12] – morela:
- Prunus armeniaca L. – morela pospolita
- Prunus brigantina Vill.
- Prunus ×dasycarpa Ehrh.
- Prunus mandshurica (Maxim.) Koehne – morela mandżurska
- Prunus mume Sieb. & Zucc. – morela japońska, morela mume
- Prunus sibirica L. – morela syberyjska
PrzypisyEdytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
- ↑ a b Armeniacus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-04-22].
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 35, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b section Armeniaca. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-22].
- ↑ Prunus armeniaca L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-22].
- ↑ a b c Sangtae Lee, Jun Wen. A phylogenetic analysis of Prunus and the Amygdaloideae (Rosaceae) using ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. „Am. J. Bot. January”. 88, 1, s. 150-160, 2001.
- ↑ a b c Shuo Shi, Jinlu Li, Jiahui Sun, Jing Yu, Shiliang Zhou. Phylogeny and Classification of Prunus sensu lato (Rosaceae). „Journal of Integrative Plant Biology”. 55, 11, s. 1069–1079, 2013. DOI: 10.1111/jipb.12095.
- ↑ Bentham, G., J. D. Hooker. 1865. Genera plantarum, vol. 1. Reeve & Co., London.
- ↑ Rehder A. 1940. A manual of cultivated trees and shrubs hardy in North America exclusive of the subtropical and warmer temperate regions, 2nd ed. Macmillan, New York, New York, USA.
- ↑ Siew-Wai Chin, Joey Shaw, Rosemarie Haberle, Jun Wen, Dan Potter. Diversification of almonds, peaches, plums and cherries – Molecular systematics and biogeographic history of Prunus (Rosaceae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 76, s. 34-48, 2014.
- ↑ subg. Prunus sect. Armeniaca. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. un. [dostęp 2022-04-22].