Morska Brygada Obrony Narodowej

Morska Brygada Obrony Narodowej
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1937
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	Morska
	Dowódcy
Pierwszy	ppłk Edmund Śmidowicz
Ostatni	ppłk Stanisław Brodowski
	Działania zbrojne
	kampania wrześniowa; obrona Wybrzeża; bitwa o Kępę Oksywską
	Organizacja
Dyslokacja	garnizon Gdynia; (Obszar Nadmorski)
Rodzaj sił zbrojnych	Wojsko
Rodzaj wojsk	Obrona Narodowa
Podległość	Dowództwo Floty; Lądowa Obrona Wybrzeża

Morska Brygada Obrony Narodowej – brygada Obrony Narodowej Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.

Historia brygady edytuj

Morska Brygada Obrony Narodowej została sformowana na podstawie rozkazu szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej z dnia 30 czerwca 1937 roku. Organizatorem i pierwszym dowódcą brygady został podpułkownik Edmund Śmidowicz. Latem tego roku zostało utworzone dowództwo brygady, a jesienią cztery bataliony ON wchodzące w jej skład. Od 8 września 1937 roku dowódca brygady łączył swoje obowiązki z funkcją zastępcy dowódcy Obrony Wybrzeża Morskiego do spraw lądowych. W tym samym miesiącu nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy brygady. Nowym dowódcą Morskiej Brygady ON został pułkownik dyplomowany Józef Sas-Hoszowski. Brygada została bezpośrednio podporządkowana dowódcy Floty, a pod względem wyszkolenia taktycznego, dowódcy 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Grudziądzu. Z kolei dowódca brygady był, pod względem wyszkolenia taktycznego, przełożonym wszystkich oddziałów wojska wchodzących w skład Marynarki Wojennej włącznie z morskimi batalionami strzelców i załogą Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.

Pokojowa organizacja Morskiej Brygady ON w latach 1937-1938

dowództwo Morskiej Brygady Obrony Narodowej w Gdyni
I Gdyński batalion ON w Gdyni – mjr Stanisław Zaucha
II Gdyński batalion ON w Gdyni – mjr Władysław Sikorski
Kartuski batalion ON w Kartuzach – kpt. Marian Mordawski
Kaszubski batalion ON w Pucku

19 marca 1938 roku, w Gdyni, została przeprowadzona koncentracja Morskiej Brygady ON, w której wzięło udział 1200 żołnierzy. W maju 1938 roku brygada została podporządkowana, pod względem inspekcji, generałowi do prac przy GISZ, genenerałowi brygady Władysławowi Bortnowskiemu.

W maju 1939 roku Dowództwo Morskiej Brygady ON zostało przeformowane na etat dowództwa brygady typu I, a bataliony ON: I Gdyński i Kartuski na etat batalionu ON typu IV^[1].

W lipcu 1939 roku dotychczasowe Dowództwo Morskiej Brygady ON zostało przeformowane w Dowództwo Lądowej Obrony Wybrzeża. Dotychczasowy dowódca brygady został przeniesiony na stanowisko dowódcy Warszawskiej Brygady ON. Na stanowisko dowódcy Lądowej Obrony Wybrzeża został wyznaczony pułkownik Stanisław Dąbek.

Równocześnie, w węższym składzie osobowym, zostało utworzone nowe Dowództwo Morskiej Brygady ON. Dowódcą brygady został podpułkownik Stanisław Brodowski, dotychczasowy zastępca pułkownika Sas-Hoszowskiego. Stanowisko szefa sztabu brygady zachował major Jan Szymonowicz^[2].

28 lipca 1939 roku wydano rozkazy w sprawie utworzenia III Gdyńskiego Batalionu ON oraz reorganizacji II Gdyńskiego Batalionu ON i Kaszubskiego Batalionu ON na bataliony typu IV. Do 31 sierpnia 1939 roku organizacja III Gdyńskiego Batalionu ON nie została zakończona.

Organizacja i obsada personalna Morskiej Brygady ON w sierpniu 1939 roku

Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” na bazie Dowództwa Morskiej Brygady ON, 2 Morski batalion strzelców w Gdyni mobilizował Dowództwo Lądowej Obrony Wybrzeża. Ten sam batalion strzelców był jednostką mobilizującą dla dwóch nowych jednostek, a mianowicie: 3 i 4 Morskiego Batalionów Strzelców. Dowództwo Lądowej Obrony Wybrzeża oraz 3 i 4 Morskie bataliony strzelców były formowane w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem zielonym. Zawiązkami dla 3 i 4 Morskich batalionów strzelców były I Gdyński batalion ON i Kartuski batalion ON. Ponadto 2 Morski batalion strzelców odpowiadał za mobilizację materiałową II Gdyńskiego batalionu ON, który pozostawał na etacie pokojowym. Podobnie było w przypadku Kaszubskiego Batalionu ON, który pozostawał na etacie pokojowym, a za jego mobilizację materiałową odpowiadał 1 Morski batalion strzelców w Wejherowie. Dla III Gdyńskiego batalionu ON nie zdążono wydać tabel mobilizacyjnych.

Obsada personalna Dowództwa edytuj

Dowódcy brygady:

ppłk Edmund Śmidowicz (1937)
płk dypl. Józef Sas-Hoszowski (IX 1937 - VII 1939)
ppłk piech. Stanisław Brodowski (VII - IX 1939)

Zastępca dowódcy brygady:

ppłk piech. Stanisław Brodowski

Przypisy edytuj

↑ Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937–1939 s. 46-47, autor nie wyjaśnia według jakiego etatu w maju 1939 roku zostały przeformowane bataliony ON: II Gdyński i Kaszubski.
↑ Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937–1939 s. 47. W literaturze przedmiotu funkcjonuje pogląd, że płk Stanisław Dąbek dzielił funkcję dowódcy Lądowej Obrony Wybrzeża ze stanowiskiem dowódcy Morskiej Brygady ON.

Bibliografia edytuj

Gdynia 1939. Relacje uczestników walk lądowych, wstęp, wybór i komentarze Wacław Tym i Andrzej Rzepniewski, Gdańsk 1979, ISBN 83-215-7187-5.
KazimierzK. Pindel KazimierzK., Obrona Narodowa 1937–1939, Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, ISBN 83-11-06301-X, OCLC 69279234 .
RyszardR. Rybka RyszardR., Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny "W" i jego ewolucja, KamilK. Stepan, Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Adiutor", 2010, ISBN 978-83-86100-83-5, OCLC 674626774 .
TadeuszT. Böhm TadeuszT., Bataliony Obrony Narodowej w Wielkopolsce w latach 1936–1939 i ich rola w Kampanii Wrześniowej, Poznań: Sorus, 1996, ISBN 83-87133-01-9, OCLC 830126196 .
Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.
Władysław Steblik, Armia „Kraków” 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1989, wyd. II, ISBN 83-11-07434-8.

[1] Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937–1939 s. 46-47, autor nie wyjaśnia według jakiego etatu w maju 1939 roku zostały przeformowane bataliony ON: II Gdyński i Kaszubski.

[2] Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937–1939 s. 47. W literaturze przedmiotu funkcjonuje pogląd, że płk Stanisław Dąbek dzielił funkcję dowódcy Lądowej Obrony Wybrzeża ze stanowiskiem dowódcy Morskiej Brygady ON.

[1]

[2]