Wikipedia

Morska Graniczna Placówka Kontrolna Szczecin

Graniczna Placówka Kontrolna Szczecin-Port – nieistniejący obecnie pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy morskiej.

GPK Szczecin-Port
GPK SG w Szczecinie-Porcie
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1945

Rozformowanie

24 sierpnia 2005 (przekształcenie)[1]

Tradycje
Rodowód

PPK Szczecin – portowy

Kontynuacja

PSG w Szczecinie-Porcie

Dowódcy
Ostatni

ppłk SG Piotr Nowak

Organizacja
Dyslokacja

pl. Stefana Batorego 4 Szczecin

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza
Straż Graniczna

Podległość

3 Oddział OP
8 Brygada OP
12 Brygada WOP
12 Pomorska Brygada WOP
Komenda Wojewódzka MO
Pomorska Brygada WOP
Pomorski Oddział SG

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Szczecinie-Porcie – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy morskiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj

W październiku 1945, Naczelny Dowódca Wojska Polskiego nakazywał sformować na granicy 51 przejściowych punktów kontrolnych[a]. Graniczna Placówka Kontrolna Szczecin powstała w 1945 jako Przejściowy Punkt Kontrolny Szczecin (PPK Szczecin) – portowy III kategorii o etacie nr 8/12[2]. Obsada PPK składała się z 10 żołnierzy i 1 pracownika cywilnego[3].

24 kwietnia 1948 nastąpiła kolejna reorganizacja Wojsk Ochrony Pogranicza. Oddziały WOP przeformowano w brygady ochrony pogranicza, a GPK WOP Szczecin-portowy przenianowano na Graniczną Placówkę Kontrolną nr 14 „Szczecin” (morska) i włączona w struktury 8 Brygady Ochrony Pogranicza[4].

1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej[5]. Jesienią 1965 GPK Szczecin-Port weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej[6], kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW[7].

1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej[8]. GPK Szczecin-Port podlegała bezpośrednio pod sztab Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie i tak funkcjonowała do 15 maja 1991.

Straż Graniczna:

Po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 Graniczna Placówka Kontrolna Szczecin-Port weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej[9] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Szczecinie-Porcie (GPK SG w Szczecinie-Porcie).

Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Szczecinie-Porcie funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[b] została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Szczecinie-Porcie (PSG w Szczecinie-Porcie).

Ochrona granicy edytuj

Podległe przejście graniczne edytuj

Dowódcy/komendanci granicznej placówki kontrolnej edytuj

  • kpt. Tadeusz Praksmajer (był w 10.1946)[c].
  • kpt./mjr Aleksander Żywiecki (od 1948)[10]
  • kpt. Longin Wasilewicz[10]
  • kpt. Roman Sokólski[10]
  • mjr Marian Żarkowski[10]
  • mjr Stanisław Skowron[10]
  • ppłk/płk Mieczysław Moch[10] (15.10.1965–05.09.1972)[11]
  • ppłk/płk Wacław Urban[10] (01.04.1973–22.12.1977)[12]
  • mjr Stanisław Głąb[10]
  • mjr Kazimierz Sporek[10]
  • ppłk Stefan Gorzelak[10]
  • mjr Andrzej Grabowski[10]
  • ppłk Zenon Wydra[10] (11.01.1990–był 31.07.1990)[13].
Komendanci GPK SG:
  • Ryszard Draus
  • Zbigniew Bartoszewicz
  • Grzegorz Borowik
  • ppłk SG Piotr Nowak (01.08.2001–23.08.2005).

Uwagi edytuj

  1. ↑ Rozkaz nr 0304/Org. ND WP z 28.10.1945 (Prochwicz 2011 ↓, s. 123).
  2. ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
  3. ↑ Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 052 z 19.10.1946(Rozkazy personalne DWOP ↓).

Przypisy edytuj

  1. ↑ Techman 2011 ↓, s. 112.
  2. ↑ ASGran., sygn. 217/32 ↓.
  3. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 47.
  4. ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 8.
  5. ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 37-38.
  6. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 22–23.
  7. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 13.
  8. ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 38.
  9. ↑ Łach 2013 ↓, s. 295.
  10. ↑ a b c d e f g h i j k l Jarmoliński 2013 ↓, s. 163.
  11. ↑ Mieczysław Moch. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2021-06-01]. (pol.).
  12. ↑ Wacław Urban. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2021-06-01]. (pol.).
  13. ↑ Zenon Wydra. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2021-06-01]. (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Henryk Dominiczak, Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
  • Halina Łach, System ochrony polskiej granicy państwowej w latach 1989–2004, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1.
  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
  • Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
  • Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
  • Ryszard Techman: Pomorski Oddział Straży Granicznej w Szczecinie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
  • Sławomir Żurawlow, Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014.
  • Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
  • Archiwum Straży Granicznej, zespół DWOP, sygn. 217/32, k. 56–60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Morska_Graniczna_Placówka_Kontrolna_Szczecin&oldid=72671091”