Mosze Kulbak
Mosze Kulbak (jid. משה קולבאַק, Mojsze Kulbak; ur. 20 marca 1896[1] w Smorgoniach, zm. 29 października 1937 w ZSRR[2]) – żydowski poeta, prozaik i publicysta tworzący w języku jidysz.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
Życiorys edytuj
Mosze Kulbak urodził się 20 marca 1896 roku w rodzinie żydowskiej w Smorgoniach na Wileńszczyźnie, jako syn leśnika Salomona i jego żony Simy. Odebrał tradycyjne wykształcenie religijne – najpierw w reformowanym chederze i świeckiej żydowsko-rosyjskiej szkole ludowej, a potem w wieku 18 lat w słynnej jesziwie w Wołożynie, zwanej „matką wszystkich nowoczesnych szkół żydowskich”, w której studiowali wcześniej tak wybitni pisarze jak Micha Berdyczewski czy Chajim Nachman Bialik. Wojna przerywa jego edukację. Od 1919 r. mieszkał w Wilnie, gdzie pracował jako nauczyciel, debiutując jednocześnie w 1920 r. tomikiem poezji Szirim (jid. שירים, Pieśni) i szybko zyskując uznanie w środowisku literackim. Następnie w latach 1920-1923 przebywał w Berlinie, gdzie pracował w charakterze suflera, publikując jednocześnie dramat Jankew Frank (jid. יעקבֿ פֿראַנק), inspirowany życiem mistyka Jakuba Franka. Po powrocie do Wilna ponownie pracował w charakterze nauczyciela literatury w jednym z żydowskich gimnazjów oraz w Żydowskim Seminarium Nauczycielskim. Z tego okresu pochodzą między innymi poemat Wilne (jid. ווילנע, Wilno), powieść Montik (jid. מאָנטיק, Poniedziałek) oraz wydany nakładem wydawnictwa Borysa Kleckina w 1929 r., trzytomowy zbiór dzieł Kulbaka.
Od 1929 r. mieszkał na terenie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, gdzie dalej kontynuował karierę literacką. W 1937 r., w okresie wielkiej czystki, padł ofiarą represji stalinowskich i po aresztowaniu przez NKWD został osadzony w łagrze jako „polski szpieg” pod zarzutem działalności kontrrewolucyjnej. Dopiero z dokumentów, które córka Raja otrzymała w 1989 roku, okazało się, że został rozstrzelany 29 października 1937 roku. Jego ciało prawdopodobnie spoczywa w masowym grobie ofar stalinowskiego terroru w Kuropatach (dzisiejsze przedmieścia Mińska). W grudniu 1956 roku został zrehabilitowany: „bez powodu uznany za winnego”[2].
Tłumaczenia twórczości na język polski edytuj
- Antologia poezji żydowskiej. Wybór oraz noty i przypisy Salomon Łastik, redakcja i słowo wstępne Arnold Słucki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 237–252. ISBN 83-06-00865-0. (Szesnaście wierszy lub fragmentów poezji w tłumaczeniu Anny Kamieńskiej.)
- Mosze Kulbak: Mesjasz z rodu Efraima. Tłum. Krzysztof Czyżewski. Sejny: Fundacja Pogranicze i Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów”, 2016, seria: Ex Oriente. ISBN 978-83-61388-27-2. (Przekład z języka angielskiego[1].)
Przypisy edytuj
- ↑ a b Czyżewski 2016 ↓, s. 134.
- ↑ a b Czyżewski 2016 ↓, s. 152.
Bibliografia edytuj
- Krzysztof Czyżewski: Słowo o Mosze Kulbaku. W: Mosze Kulbak: Mesjasz z rodu Efraima. Sejny: Fundacja Pogranicze i Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów”, 2016, s. 133–153, seria: Ex Oriente. ISBN 978-83-61388-27-2.
- Kulbak Mosze. [w:] Wirtualny Sztetl [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2018-03-04].
Linki zewnętrzne edytuj
- Mosze Kulbak – dzieła w bibliotece Polona