Mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea L.) – gatunek byliny należący do rodziny wiechlinowatych (traw). Występuje w strefie umiarkowanej półkuli północnej w Ameryce Północnej i Eurazji oraz w strefie międzyzwrotnikowej we wschodniej Afryce i południowej Azji. Introdukowana do Australii, północnej i południowej Afryki oraz Ameryki Południowej[3]. W Polsce rośnie pospolicie w całym kraju[5]. Zasiedla siedliska nadwodne, bywa także uprawiana.

Mozga trzcinowata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

wiechlinowate

Rodzaj

mozga

Gatunek

mozga trzcinowata

Nazwa systematyczna
Phalaris arundinacea L.
Sp. Pl.: 55 (1753)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Morfologia

edytuj
 
Kwiatostan
 
Nasada blaszki
Pokrój
Roślina wysokości 1–3 m, z długimi rozłogami, z których wykształca pędy wegetatywne i kwiatowe, silnie zakorzeniająca się.
Łodyga
Silnie ulistniona, źdźbła gładkie, grube, sztywne, połyskujące. dochodzące do 3 m wysokości.
Liście
Równowąskie, o szerokości do 2 cm, sztywne, szorstkie, szarozielonego koloru. Języczek liściowy jest mlecznobiały, przeważnie poszarpany i ma do 5 mm długości.
Kwiatostan
Wiecha podczas kwitnienia brunatnoczerwona, z gęsto osadzonymi kłoskami, klapowana. Osiąga długość do 25 cm i jest w czasie kwitnienia rozpierzchła, po przekwitnięciu ścieśnia się.
Owoc
Oplewiony ziarniak o długości do 4 mm i szerokości do 1,5 mm, lekko spłaszczony. Plewki srebrzyste pokryte pojedynczymi włoskami.

Biologia i ekologia

edytuj

Występuje przeważnie na glebach żyznych, będących często zalewanych lasach łęgowych. Hydrofit, hemikryptofit, geofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Magnocaricion, Ass. szuwar mozgowy Phalaridetum arundinaceae[6]. Kwitnie w czerwcu–lipcu.

Zastosowanie

edytuj
  • Trawa wybitnie pastewna, zwłaszcza na łąki często zalewane lub intensywnie nawożone, zwłaszcza azotem. Jest odporna na suszę, mrozy i zacienienie. Jest wartościową rośliną paszową, należy ją jednak kosić przed wykłoszeniem, gdyż potem szybko drewnieje. Może dać trzy pokosy, gdyż szybko odrasta po skoszeniu. Nie nadaje się jednak na pastwiska.
  • Ze względu na szybki przyrost biomasy nadaje się także do upraw energetycznych.

Zmienność

edytuj

Uprawiane są kultywary:

  • Motycka – odmiana o wyższych właściwościach pastewnych aniżeli naturalny ekotyp. Preferuje tereny wilgotne zalewane.
  • Feesey – odmiana o ozdobnych liściach w biało-zielone pasy biegnące wzdłuż liścia. Dobra i na skalniaki, i do oczka wodnego.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-02] (ang.).
  3. a b Phalaris arundinacea L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-04-22].
  4. Phalaris arundinacea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001, s. 403. ISBN 978-83-61191-72-8.
  6. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.