Mszczonów

	Mszczonów
	Mszczonów
	; Ratusz w Mszczonowie
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	żyrardowski
Gmina	Mszczonów
Prawa miejskie	1377
Burmistrz	Józef Grzegorz Kurek
Powierzchnia	8,56 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 6409; 748,7 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 46
Kod pocztowy	96-320
	Położenie na mapie gminy Mszczonów Mszczonów
	Położenie na mapie Polski Mszczonów
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Mszczonów
	Położenie na mapie powiatu żyrardowskiego Mszczonów
	51°58′28″N 20°30′45″E/51,974444 20,512500
TERC (TERYT)	1438024
SIMC	0977054
	Urząd miejskiPl. Piłsudskiego 1; 96-320 Mszczonów
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Mszczonów (jid. ‏אַמשינאָוו‎, Amszinow) – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, położone nad rzeką Okrzeszą, na Mazowszu, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mszczonów.

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[2] w starostwie mszczonowskim w ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego w 1792 roku^[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa skierniewickiego.

Miasto leży na skrzyżowaniu drogi ekspresowej S8 (część trasy europejskiej E67, niegdyś droga krajowa nr 8) z drogą krajową nr 50, ok. 18 km od autostrady A2.

Według danych z 31 grudnia 2014 miasto miało 6310 mieszkańców^[4].

Spis treści

HistoriaEdytuj

Pierwsza wzmianka o Mszczonowie pojawia się w 1245 roku na dokumencie wystawionym przez mazowieckiego księcia Konrada I. Prawa miejskie Mszczonów posiada co najmniej od 1377 r. z nadania księcia mazowieckiego Ziemowita III. Mszczonów do wieku XIV był własnością książęcą i znajdował się w nim niewielki dwór myśliwski, w którym książę zatrzymywał się na czas polowań. Od poł. XVI w. własność Radziejowskich, a następnie Prażmowskich^[5]. Od czasu wojny ze Szwecją w latach 1655–1657 do upadku Rzeczypospolitej w 1795 Mszczonów w zasadzie nie rozwijał się. Pewne oznaki ożywienia wystąpiły pod koniec XVIII wieku. W I poł. XIX wieku Mszczonów należał do najludniejszych miast na zachodnim Mazowszu. W latach 1800 i 1862 w Mszczonowie miały miejsce wielkie pożary, w których spłonęła większość budynków. Na los Mszczonowa wpłynęła także decyzja Namiestnika Królestwa z 1845, w wyniku której linia kolejowa z Warszawy do Wiednia ominęła miasto. Odbudowane po 1862 miasto posiadało uregulowaną siatkę ulic, powstały garbarnie i fabryka zapałek^[5].

1 Pułk Szwoleżerów w Mszczonowie w 1930

W momencie wybuchu I wojny światowej Mszczonów zamieszkiwało ponad 8 tys. mieszkańców. Po okresie I wojny światowej spadła liczba ludności.

Kolejną tragedią była II wojna światowa. W czasie działań wojennych we wrześniu 1939 miasto zostało zbombardowane przez lotnictwo niemieckie. W czasie kampanii wrześniowej 1939, 8 września 1939 żołnierze niemieccy rozstrzelali 2 polskich jeńców^[6]. Tego samego dnia rozstrzelano dalszych 11 jeńców (8 w mundurach, a 3 po cywilnemu)^[6], zbrodni dokonała niemiecka 4 dywizja pancerna XVI korpusu 10 armii. 11 września 1939 wycofujący się przed atakującymi Niemcami z przedpola Sieradza i linii Warty 31 Pułk Strzelców Kaniowskich pod dowództwem ppłk Wincentego Wnuka, dokonał kontrataku na znajdujące się już w Mszczonowie oddziały Wehrmachtu. Starcie zakończyło się zwycięstwem Polaków i kompletnym rozbiciem oddziałów niemieckich. Zniszczono niemieckie czołgi i samochody, wozy z zaopatrzeniem. Po zwycięstwie pułk wycofał się z miasta. Jeszcze tego samego dnia wrócili do miasta Niemcy i w odwecie je spalili (zniszczono około 80% zabudowy). Ponadto dokonali licznych egzekucji – m.in. rozstrzelali burmistrza Aleksandra Tańskiego, księdza proboszcza Józefa Wierzejskiego i lekarza Stanisława Zarachowicza. Zastrzelili też ks. Władysława Gołędowskiego, wikariusza parafii w Mszczonowie i kapelana miejscowego hufca ZHP w trakcie opatrywania rannego.

Do aktywizacji gospodarczej miasta przyczyniła się uruchomiona w latach 1953–1954 linia kolejowa do Skierniewic i Pilawy. W latach 1962–1964 wybudowane zostały Zakłady Produkcji Kruszywa Lekkiego, które produkowały jako jedyne w kraju keramzyt^[7]. Od utworzenia w 1972 gminy Mszczonów, miasto rozwija się dynamicznie jako prężnie działający ośrodek logistyczno-przemysłowy, szczególnie zaś od lat 90. wraz z nasileniem transportu drogowego.

11 września 2007, w rocznicę wydarzeń z 1939, w Mszczonowie złożył wizytę prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński^[8], biorąc udział w uroczystościach upamiętniających zwycięstwo 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. Prezydent przyznał pośmiertne odznaczenia dowódcy zwycięskiego 31 Pułku Strzelców Kaniowskich pułkownikowi Wincentemu Wnukowi, a także czterem osobom, które zginęły z rąk Niemców 11 września 1939.

28 czerwca 2008 dokonano uroczystego otwarcia kompleksu basenów geotermalnych.

DemografiaEdytuj

Piramida wieku mieszkańców Mszczonowa w 2014 roku^[1].

ZabytkiEdytuj

Wybrane zabytki

Dworek Czarneckich, tzw. Kaflarnia

Cmentarz rzymskokatolicki

Cmentarz żydowski

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela wybudowany w latach 1862–1886
Dworek państwa Czarneckich z XIX wieku tzw. Kaflarnia
Dwa cmentarze rzymskokatolickie
Cmentarz żydowski z ohelem cadyka

Wspólnoty wyznanioweEdytuj

Kościół św. Jana Chrzciciela

Na terenie Mszczonowa działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia pw. św. Jana Chrzciciela (erygowana w XIII wieku)
- parafia pw. św. Ojca Pio (erygowana 29 czerwca 2008) – planowana budowa świątyni
Świadkowie Jehowy:
- zbór Mszczonów (Sala Królestwa ul. Sportowa 15)^[9].
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego:
- zbór w Mszczonowie
Kościół Ewangeliczny^[10]

SportEdytuj

W mieście, od 1957 roku, działa klub sportowy Mszczonowianka Mszczonów, którego największym sukcesem są występy w IV lidze.

Ludzie związani z MszczonowemEdytuj

Izba Pamięci Rodziny Maklakiewiczów (dawny dom Maklakiewiczów)

Jan Adam Maklakiewicz (1899–1954) – polski kompozytor, pedagog, dyrygent chórów, organista i publicysta muzyczny.
Franciszek Maklakiewicz (1915–1939) – polski kompozytor.
Sylwester Maciejewski – aktor, znany m.in. z serialu Ranczo i filmu Pieniądze to nie wszystko.
Jaakow Dawid Kalisz I (1814–1878) – rabin, założyciel i pierwszy cadyk chasydzkiej dynastii Amszynów.

Miasta partnerskieEdytuj

Erding^[11]
Koczani^[12]

GaleriaEdytuj

Izba Pamięci Ziemi Mszczonowskiej
Termy Mszczonów
Obwodnica Mszczonowa w oddali turbiny wiatrowe
Ulica Sienkiewicza w Mszczonowie (2007)

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

↑ ^a ^b Mszczonów polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa rawskiego, 1792.
↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].
↑ ^a ^b Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 170-171
↑ ^a ^b Szymon Datner: Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 49.
↑ WitoldW. Nastiuszonek WitoldW., Skierniewice i okolice, Warszawa: Sport i Turystyka, 1985, s. 96, ISBN 83-217-2488-4, OCLC 830220840 .
↑ Strona internetowa Prezydenta RP 2007-09-11 Warto pamiętać o historii.
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-08] .
↑ Oficjalna strona Kościoła Ewangelicznego w Mszczonowie.
↑ Miasta partnerskie, czyli co z tego mamy [dostęp: 2017-01-06].
↑ Kolejny krok w relacjach Mszczonowa z Macedonią [dostęp: 2017-01-06].

Linki zewnętrzneEdytuj

Mszczonow24h.pl serwis informacyjny
Biuletyn Informacji Publicznej Mszczonów
Towarzystwo Przyjaciół Mszczonowa
Wirtualne Muzeum Ziemi Mszczonowskiej
Cmentarz żydowski
Cmentarz żydowski
Mszczonów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VI: Malczyce – Netreba. Warszawa 1885.

[populacja2016-1] Mszczonów polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.

[2] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.

[3] Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa rawskiego, 1792.

[GUS-4] Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].

[mazowsze-5] Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 170-171

[Zbrodnie_Wehrmachtu_na_jeńcach_wojennych_w_II_wojnie_światowej-6] Szymon Datner: Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 49.

[7] WitoldW. Nastiuszonek WitoldW., Skierniewice i okolice, Warszawa: Sport i Turystyka, 1985, s. 96, ISBN 83-217-2488-4, OCLC 830220840 .

[8] Strona internetowa Prezydenta RP 2007-09-11 Warto pamiętać o historii.

[9] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-08] .

[10] Oficjalna strona Kościoła Ewangelicznego w Mszczonowie.

[11] Miasta partnerskie, czyli co z tego mamy [dostęp: 2017-01-06].

[12] Kolejny krok w relacjach Mszczonowa z Macedonią [dostęp: 2017-01-06].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]