Wikipedia

Mszczonów

miasto w województwie mazowieckim
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Mszczonów – miasto w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, położone nad rzeką Okrzeszą, na Mazowszu, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mszczonów. Odległe od Warszawy o 45 km.

Mszczonów
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz i rynek w Mszczonowie
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

żyrardowski

Gmina

Mszczonów

Prawa miejskie

1377

Burmistrz

Łukasz Koperski

Powierzchnia

8,56 km²

Populacja (31.12.2022)
• liczba ludności
• gęstość


6024[1]
703,7 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 46

Kod pocztowy

96-320

Tablice rejestracyjne

WZY

Położenie na mapie gminy Mszczonów
Mapa konturowa gminy Mszczonów, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Mszczonów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Mszczonów”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Mszczonów”
Położenie na mapie powiatu żyrardowskiego
Mapa konturowa powiatu żyrardowskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Mszczonów”
Ziemia51°58′28″N 20°30′45″E/51,974444 20,512500
TERC (TERYT)

1438024

SIMC

0977054

Urząd miejski
Pl. Piłsudskiego 1
96-320 Mszczonów
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[2] w starostwie mszczonowskim w ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego w 1792 roku[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa skierniewickiego.

Miasto leży na skrzyżowaniu drogi ekspresowej S8 (część trasy europejskiej E67, niegdyś droga krajowa nr 8) z drogą krajową nr 50, ok. 18 km od autostrady A2.

Według danych z 31 grudnia 2022 miasto miało 6024 mieszkańców[1].

Historia

edytuj

Pierwsza wzmianka o Mszczonowie pojawia się w 1245 roku na dokumencie wystawionym przez mazowieckiego księcia Konrada I. Prawa miejskie Mszczonów posiada co najmniej od 1377 r. z nadania księcia mazowieckiego Ziemowita III. Mszczonów do wieku XIV był własnością książęcą i znajdował się w nim niewielki dwór myśliwski, w którym książę zatrzymywał się na czas polowań. Od poł. XVI w. własność Radziejowskich, a następnie Prażmowskich[4]. Od czasu wojny ze Szwecją w latach 1655–1657 do upadku Rzeczypospolitej w 1795 Mszczonów w zasadzie nie rozwijał się. Pewne oznaki ożywienia wystąpiły pod koniec XVIII wieku. W I poł. XIX wieku Mszczonów należał do najludniejszych miast na zachodnim Mazowszu. W latach 1800 i 1862 w Mszczonowie miały miejsce wielkie pożary, w których spłonęła większość budynków. Na los Mszczonowa wpłynęła także decyzja Namiestnika Królestwa z 1845, w wyniku której linia kolejowa z Warszawy do Wiednia ominęła miasto. Odbudowane po 1862 miasto posiadało uregulowaną siatkę ulic, powstały garbarnie i fabryka zapałek[4] (założona w 1879[5]).

 
1 Pułk Szwoleżerów w Mszczonowie w 1930

W momencie wybuchu I wojny światowej Mszczonów zamieszkiwało ponad 8 tys. mieszkańców. Po okresie I wojny światowej spadła liczba ludności.

Kolejną tragedią była II wojna światowa. W czasie działań wojennych we wrześniu 1939 miasto zostało zbombardowane przez lotnictwo niemieckie. W czasie kampanii wrześniowej 1939, 8 września 1939 żołnierze niemieccy rozstrzelali 2 polskich jeńców[6]. Tego samego dnia rozstrzelano dalszych 11 jeńców (8 w mundurach, a 3 po cywilnemu)[6], zbrodni dokonała niemiecka 4 Dywizja Pancerna XVI Korpusu 10 Armii. 11 września 1939 wycofujący się przed atakującymi Niemcami z przedpola Sieradza i linii Warty 31 Pułk Strzelców Kaniowskich pod dowództwem ppłk Wincentego Wnuka, dokonał kontrataku na znajdujące się już w Mszczonowie oddziały Wehrmachtu. Starcie zakończyło się zwycięstwem Polaków i kompletnym rozbiciem oddziałów niemieckich. Zniszczono niemieckie czołgi i samochody, wozy z zaopatrzeniem. Po zwycięstwie pułk wycofał się z miasta. Jeszcze tego samego dnia wrócili do miasta Niemcy i w odwecie je spalili (zniszczono około 80% zabudowy). Ponadto dokonali licznych egzekucji – m.in. rozstrzelali burmistrza Aleksandra Tańskiego, księdza proboszcza Józefa Wierzejskiego i lekarza Stanisława Zarachowicza. Zastrzelili też ks. Władysława Gołędowskiego, wikariusza parafii w Mszczonowie i kapelana miejscowego hufca ZHP w trakcie opatrywania rannego.

Do aktywizacji gospodarczej miasta przyczyniła się uruchomiona w latach 1953–1954 linia kolejowa do Skierniewic i Pilawy. W latach 1962–1964 wybudowane zostały Zakłady Produkcji Kruszywa Lekkiego, które produkowały jako jedyne w kraju keramzyt[7]. Od utworzenia w 1972 gminy Mszczonów, miasto rozwija się dynamicznie jako prężnie działający ośrodek logistyczno-przemysłowy, szczególnie zaś od lat 90. wraz z nasileniem transportu drogowego.

W latach 70. oddano do użytku obwodnicę miasta w ciągu ówczesnej drogi państwowej nr 16[8] i drogi międzynarodowej E82 Warszawa – Piotrków Trybunalski (obecnie drogi ekspresowej S8 i trasy europejskiej E67)[9].

11 września 2007, w rocznicę wydarzeń z 1939, w Mszczonowie złożył wizytę prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński[10], biorąc udział w uroczystościach upamiętniających zwycięstwo 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. Prezydent przyznał pośmiertne odznaczenia dowódcy zwycięskiego 31 Pułku Strzelców Kaniowskich pułkownikowi Wincentemu Wnukowi, a także czterem osobom, które zginęły z rąk Niemców 11 września 1939.

28 czerwca 2008 dokonano uroczystego otwarcia kompleksu basenów geotermalnych.

21 listopada 2020 w Mszczonowie otwarto basen do nurkowania Deepspot - wówczas najgłębszy na świecie (45,4 m głębokości)[11].

Demografia

edytuj
 
Piramida wieku mieszkańców Mszczonowa w 2014 roku[12]

Polityka

edytuj

Współpraca międzynarodowa

edytuj

Miasta partnerskie

edytuj

Architektura

edytuj

Zabytki

edytuj
Wybrane zabytki
 
Dworek Czarneckich, tzw. Kaflarnia
 
Cmentarz rzymskokatolicki
 
Cmentarz żydowski

Religia

edytuj
 
Kościół św. Jana Chrzciciela
 
Sala Królestwa Świadków Jehowy w Mszczonowie

Na terenie Mszczonowa działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Sport i rekreacja

edytuj

W mieście, od 1957 roku, działa klub sportowy Mszczonowianka Mszczonów, którego największym sukcesem są występy w IV lidze.

Burmistrzowie Mszczonowa (od 1990)

edytuj
  • Józef Grzegorz Kurek (27 maja 1990 - 4 stycznia 2025)
  • Barbara Galicz (4 stycznia 2025 - 9 kwietnia 2025) - zastępca burmistrza pełniąca funkcję burmistrza
  • Łukasz Koperski (od 9 kwietnia 2025)

Osoby związane z Mszczonowem

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Raport o stanie gminy Mszczonów w 2022 r.. [dostęp 2023-06-20].
  2. ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
  3. ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa rawskiego, 1792.
  4. ↑ a b Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński, Mazowsze, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1978, s. 170, 171.
  5. ↑ Mszczonów: Fabryka zapałek, „Nowości Illustrowane”, Nr 22, 3 czerwca 1922, s. 8.
  6. ↑ a b Szymon Datner, Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 49.
  7. ↑ Witold Nastiuszonek, Skierniewice i okolice, Warszawa: Sport i Turystyka, 1985, s. 96, ISBN 83-217-2488-4, OCLC 830220840.
  8. ↑ Mapa samochodowa Polski 1:1 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1962.
  9. ↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000, wyd. V, Warszawa: Państwowe przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979, s. 78, ISBN 83-7000-017-7.
  10. ↑ Strona internetowa Prezydenta RP 2007-09-11 Warto pamiętać o historii.
  11. ↑ Bydgoscy płetwonurkowie wpłynęli do najgłębszego basenu na świecie
  12. ↑ Mszczonów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  13. ↑ Miasta partnerskie, czyli co z tego mamy [dostęp: 2017-01-06].
  14. ↑ Kolejny krok w relacjach Mszczonowa z Macedonią [dostęp: 2017-01-06].
  15. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-18].
  16. ↑ Kościół Ewangeliczny w Mszczonowie [online] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  17. ↑ Historia Parafii. Prawosławna Parafia Św. Sofii Mądrości Bożej. [dostęp 2025-02-15].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mszczonów&oldid=77012326”