Mszczonów

miasto w województwie mazowieckim
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Mszczonów (jid. ‏אַמשינאָוו‎, Amszinow[potrzebny przypis]) – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, położone nad rzeką Okrzeszą, na Mazowszu, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mszczonów. Odległe od Warszawy o 45 km.

Mszczonów
— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Ilustracja
Ratusz w Mszczonowie
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Polska
Województwo  mazowieckie
Powiat żyrardowski
Gmina Mszczonów
Prawa miejskie 1377
Burmistrz Józef Grzegorz Kurek
Powierzchnia 8,56 km²
Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość
6409[1]
748,7 os./km²
Strefa numeracyjna +48 46
Kod pocztowy 96-320
Położenie na mapie gminy Mszczonów
Mapa konturowa gminy Mszczonów, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Mszczonów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Mszczonów”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Mszczonów”
Położenie na mapie powiatu żyrardowskiego
Mapa konturowa powiatu żyrardowskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Mszczonów”
Ziemia51°58′28″N 20°30′45″E/51,974444 20,512500
TERC (TERYT) 1438024
SIMC 0977054
Urząd miejski
Pl. Piłsudskiego 1
96-320 Mszczonów
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[2] w starostwie mszczonowskim w ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego w 1792 roku[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa skierniewickiego.

Miasto leży na skrzyżowaniu drogi ekspresowej S8 (część trasy europejskiej E67, niegdyś droga krajowa nr 8) z drogą krajową nr 50, ok. 18 km od autostrady A2.

Według danych z 31 grudnia 2014 miasto miało 6310 mieszkańców[4].

HistoriaEdytuj

Pierwsza wzmianka o Mszczonowie pojawia się w 1245 roku na dokumencie wystawionym przez mazowieckiego księcia Konrada I. Prawa miejskie Mszczonów posiada co najmniej od 1377 r. z nadania księcia mazowieckiego Ziemowita III. Mszczonów do wieku XIV był własnością książęcą i znajdował się w nim niewielki dwór myśliwski, w którym książę zatrzymywał się na czas polowań. Od poł. XVI w. własność Radziejowskich, a następnie Prażmowskich[5]. Od czasu wojny ze Szwecją w latach 1655–1657 do upadku Rzeczypospolitej w 1795 Mszczonów w zasadzie nie rozwijał się. Pewne oznaki ożywienia wystąpiły pod koniec XVIII wieku. W I poł. XIX wieku Mszczonów należał do najludniejszych miast na zachodnim Mazowszu. W latach 1800 i 1862 w Mszczonowie miały miejsce wielkie pożary, w których spłonęła większość budynków. Na los Mszczonowa wpłynęła także decyzja Namiestnika Królestwa z 1845, w wyniku której linia kolejowa z Warszawy do Wiednia ominęła miasto. Odbudowane po 1862 miasto posiadało uregulowaną siatkę ulic, powstały garbarnie i fabryka zapałek[5].

 
1 Pułk Szwoleżerów w Mszczonowie w 1930

W momencie wybuchu I wojny światowej Mszczonów zamieszkiwało ponad 8 tys. mieszkańców. Po okresie I wojny światowej spadła liczba ludności.

Kolejną tragedią była II wojna światowa. W czasie działań wojennych we wrześniu 1939 miasto zostało zbombardowane przez lotnictwo niemieckie. W czasie kampanii wrześniowej 1939, 8 września 1939 żołnierze niemieccy rozstrzelali 2 polskich jeńców[6]. Tego samego dnia rozstrzelano dalszych 11 jeńców (8 w mundurach, a 3 po cywilnemu)[6], zbrodni dokonała niemiecka 4 dywizja pancerna XVI korpusu 10 armii. 11 września 1939 wycofujący się przed atakującymi Niemcami z przedpola Sieradza i linii Warty 31 Pułk Strzelców Kaniowskich pod dowództwem ppłk Wincentego Wnuka, dokonał kontrataku na znajdujące się już w Mszczonowie oddziały Wehrmachtu. Starcie zakończyło się zwycięstwem Polaków i kompletnym rozbiciem oddziałów niemieckich. Zniszczono niemieckie czołgi i samochody, wozy z zaopatrzeniem. Po zwycięstwie pułk wycofał się z miasta. Jeszcze tego samego dnia wrócili do miasta Niemcy i w odwecie je spalili (zniszczono około 80% zabudowy). Ponadto dokonali licznych egzekucji – m.in. rozstrzelali burmistrza Aleksandra Tańskiego, księdza proboszcza Józefa Wierzejskiego i lekarza Stanisława Zarachowicza. Zastrzelili też ks. Władysława Gołędowskiego, wikariusza parafii w Mszczonowie i kapelana miejscowego hufca ZHP w trakcie opatrywania rannego.

Do aktywizacji gospodarczej miasta przyczyniła się uruchomiona w latach 1953–1954 linia kolejowa do Skierniewic i Pilawy. W latach 1962–1964 wybudowane zostały Zakłady Produkcji Kruszywa Lekkiego, które produkowały jako jedyne w kraju keramzyt[7]. Od utworzenia w 1972 gminy Mszczonów, miasto rozwija się dynamicznie jako prężnie działający ośrodek logistyczno-przemysłowy, szczególnie zaś od lat 90. wraz z nasileniem transportu drogowego.

W latach 70. oddano do użytku obwodnicę miasta w ciągu ówczesnej drogi państwowej nr 16[8] i drogi międzynarodowej E82 Warszawa – Piotrków Trybunalski (obecnie drogi ekspresowej S8 i trasy europejskiej E67)[9].

11 września 2007, w rocznicę wydarzeń z 1939, w Mszczonowie złożył wizytę prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński[10], biorąc udział w uroczystościach upamiętniających zwycięstwo 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. Prezydent przyznał pośmiertne odznaczenia dowódcy zwycięskiego 31 Pułku Strzelców Kaniowskich pułkownikowi Wincentemu Wnukowi, a także czterem osobom, które zginęły z rąk Niemców 11 września 1939.

28 czerwca 2008 dokonano uroczystego otwarcia kompleksu basenów geotermalnych.

21 listopada 2020 w Mszczonowie otwarto najgłębszy na świecie basen do nurkowania Deepspot (45,4 m głębokości)[11].

DemografiaEdytuj

  • Piramida wieku mieszkańców Mszczonowa w 2014 roku[1].


 

ZabytkiEdytuj

Wybrane zabytki
 
Dworek Czarneckich, tzw. Kaflarnia
 
Cmentarz rzymskokatolicki
 
Cmentarz żydowski

Wspólnoty wyznanioweEdytuj

 
Kościół św. Jana Chrzciciela

Na terenie Mszczonowa działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

SportEdytuj

W mieście, od 1957 roku, działa klub sportowy Mszczonowianka Mszczonów, którego największym sukcesem są występy w IV lidze.

Miasta partnerskieEdytuj

GaleriaEdytuj

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b Mszczonów w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
  3. ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa rawskiego, 1792.
  4. ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].
  5. ↑ a b Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 170-171
  6. ↑ a b Szymon Datner, Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 49.
  7. ↑ Witold Nastiuszonek, Skierniewice i okolice, Warszawa: Sport i Turystyka, 1985, s. 96, ISBN 83-217-2488-4, OCLC 830220840.
  8. ↑ Mapa samochodowa Polski 1:1 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1962.
  9. ↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979, s. 78. ISBN 83-7000-017-7.
  10. ↑ Strona internetowa Prezydenta RP 2007-09-11 Warto pamiętać o historii.
  11. ↑ Bydgoscy płetwonurkowie wpłynęli do najgłębszego basenu na świecie
  12. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-18].
  13. ↑ Oficjalna strona Kościoła Ewangelicznego w Mszczonowie.
  14. ↑ Miasta partnerskie, czyli co z tego mamy [dostęp: 2017-01-06].
  15. ↑ Kolejny krok w relacjach Mszczonowa z Macedonią [dostęp: 2017-01-06].

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mszczonów&oldid=61950527”