Mszczonów
Mszczonów (jid. אַמשינאָוו, Amszinow[potrzebny przypis]) – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, położone nad rzeką Okrzeszą, na Mazowszu, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mszczonów. Odległe od Warszawy o 45 km.
| |||||
| |||||
![]() Ratusz w Mszczonowie | |||||
| |||||
Państwo | ![]() | ||||
Województwo | ![]() | ||||
Powiat | żyrardowski | ||||
Gmina | Mszczonów | ||||
Prawa miejskie | 1377 | ||||
Burmistrz | Józef Grzegorz Kurek | ||||
Powierzchnia | 8,56 km² | ||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
6409[1] 748,7 os./km² | ||||
Strefa numeracyjna | +48 46 | ||||
Kod pocztowy | 96-320 | ||||
Położenie na mapie gminy Mszczonów ![]() | |||||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego ![]() | |||||
Położenie na mapie powiatu żyrardowskiego ![]() | |||||
![]() | |||||
TERC (TERYT) | 1438024 | ||||
SIMC | 0977054 | ||||
Urząd miejski Pl. Piłsudskiego 196-320 Mszczonów | |||||
Strona internetowa |
Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[2] w starostwie mszczonowskim w ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego w 1792 roku[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa skierniewickiego.
Miasto leży na skrzyżowaniu drogi ekspresowej S8 (część trasy europejskiej E67, niegdyś droga krajowa nr 8) z drogą krajową nr 50, ok. 18 km od autostrady A2.
Według danych z 31 grudnia 2014 miasto miało 6310 mieszkańców[4].
HistoriaEdytuj
Pierwsza wzmianka o Mszczonowie pojawia się w 1245 roku na dokumencie wystawionym przez mazowieckiego księcia Konrada I. Prawa miejskie Mszczonów posiada co najmniej od 1377 r. z nadania księcia mazowieckiego Ziemowita III. Mszczonów do wieku XIV był własnością książęcą i znajdował się w nim niewielki dwór myśliwski, w którym książę zatrzymywał się na czas polowań. Od poł. XVI w. własność Radziejowskich, a następnie Prażmowskich[5]. Od czasu wojny ze Szwecją w latach 1655–1657 do upadku Rzeczypospolitej w 1795 Mszczonów w zasadzie nie rozwijał się. Pewne oznaki ożywienia wystąpiły pod koniec XVIII wieku. W I poł. XIX wieku Mszczonów należał do najludniejszych miast na zachodnim Mazowszu. W latach 1800 i 1862 w Mszczonowie miały miejsce wielkie pożary, w których spłonęła większość budynków. Na los Mszczonowa wpłynęła także decyzja Namiestnika Królestwa z 1845, w wyniku której linia kolejowa z Warszawy do Wiednia ominęła miasto. Odbudowane po 1862 miasto posiadało uregulowaną siatkę ulic, powstały garbarnie i fabryka zapałek[5].
W momencie wybuchu I wojny światowej Mszczonów zamieszkiwało ponad 8 tys. mieszkańców. Po okresie I wojny światowej spadła liczba ludności.
Kolejną tragedią była II wojna światowa. W czasie działań wojennych we wrześniu 1939 miasto zostało zbombardowane przez lotnictwo niemieckie. W czasie kampanii wrześniowej 1939, 8 września 1939 żołnierze niemieccy rozstrzelali 2 polskich jeńców[6]. Tego samego dnia rozstrzelano dalszych 11 jeńców (8 w mundurach, a 3 po cywilnemu)[6], zbrodni dokonała niemiecka 4 dywizja pancerna XVI korpusu 10 armii. 11 września 1939 wycofujący się przed atakującymi Niemcami z przedpola Sieradza i linii Warty 31 Pułk Strzelców Kaniowskich pod dowództwem ppłk Wincentego Wnuka, dokonał kontrataku na znajdujące się już w Mszczonowie oddziały Wehrmachtu. Starcie zakończyło się zwycięstwem Polaków i kompletnym rozbiciem oddziałów niemieckich. Zniszczono niemieckie czołgi i samochody, wozy z zaopatrzeniem. Po zwycięstwie pułk wycofał się z miasta. Jeszcze tego samego dnia wrócili do miasta Niemcy i w odwecie je spalili (zniszczono około 80% zabudowy). Ponadto dokonali licznych egzekucji – m.in. rozstrzelali burmistrza Aleksandra Tańskiego, księdza proboszcza Józefa Wierzejskiego i lekarza Stanisława Zarachowicza. Zastrzelili też ks. Władysława Gołędowskiego, wikariusza parafii w Mszczonowie i kapelana miejscowego hufca ZHP w trakcie opatrywania rannego.
Do aktywizacji gospodarczej miasta przyczyniła się uruchomiona w latach 1953–1954 linia kolejowa do Skierniewic i Pilawy. W latach 1962–1964 wybudowane zostały Zakłady Produkcji Kruszywa Lekkiego, które produkowały jako jedyne w kraju keramzyt[7]. Od utworzenia w 1972 gminy Mszczonów, miasto rozwija się dynamicznie jako prężnie działający ośrodek logistyczno-przemysłowy, szczególnie zaś od lat 90. wraz z nasileniem transportu drogowego.
W latach 70. oddano do użytku obwodnicę miasta w ciągu ówczesnej drogi państwowej nr 16[8] i drogi międzynarodowej E82 Warszawa – Piotrków Trybunalski (obecnie drogi ekspresowej S8 i trasy europejskiej E67)[9].
11 września 2007, w rocznicę wydarzeń z 1939, w Mszczonowie złożył wizytę prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński[10], biorąc udział w uroczystościach upamiętniających zwycięstwo 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. Prezydent przyznał pośmiertne odznaczenia dowódcy zwycięskiego 31 Pułku Strzelców Kaniowskich pułkownikowi Wincentemu Wnukowi, a także czterem osobom, które zginęły z rąk Niemców 11 września 1939.
28 czerwca 2008 dokonano uroczystego otwarcia kompleksu basenów geotermalnych.
21 listopada 2020 w Mszczonowie otwarto najgłębszy na świecie basen do nurkowania Deepspot (45,4 m głębokości)[11].
DemografiaEdytuj
- Piramida wieku mieszkańców Mszczonowa w 2014 roku[1].
ZabytkiEdytuj
- Kościół pw. św. Jana Chrzciciela wybudowany w latach 1862–1886
- Dworek państwa Czarneckich z XIX wieku tzw. Kaflarnia
- Dwa cmentarze rzymskokatolickie
- Cmentarz żydowski z ohelem cadyka
Wspólnoty wyznanioweEdytuj
Na terenie Mszczonowa działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół rzymskokatolicki:
- parafia pw. św. Jana Chrzciciela (erygowana w XIII wieku)
- parafia pw. św. Ojca Pio (erygowana 29 czerwca 2008) – planowana budowa świątyni
- Kościół Starokatolicki Mariawitów
- wierni należą do parafii Trójcy Przenajświętszej w Lutkówce.
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Mszczonów (w tym grupa ukraińskojęzyczna) (Sala Królestwa ul. Sportowa 15)[12].
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego:
- Kościół Ewangeliczny[13]
SportEdytuj
W mieście, od 1957 roku, działa klub sportowy Mszczonowianka Mszczonów, którego największym sukcesem są występy w IV lidze.
Miasta partnerskieEdytuj
GaleriaEdytuj
Obwodnica Mszczonowa w oddali turbiny wiatrowe
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Mszczonów w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
- ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa rawskiego, 1792.
- ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].
- ↑ a b Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 170-171
- ↑ a b Szymon Datner , Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 49 .
- ↑ Witold Nastiuszonek , Skierniewice i okolice, Warszawa: Sport i Turystyka, 1985, s. 96, ISBN 83-217-2488-4, OCLC 830220840 .
- ↑ Mapa samochodowa Polski 1:1 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1962 .
- ↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979, s. 78. ISBN 83-7000-017-7.
- ↑ Strona internetowa Prezydenta RP 2007-09-11 Warto pamiętać o historii.
- ↑ Bydgoscy płetwonurkowie wpłynęli do najgłębszego basenu na świecie
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-18] .
- ↑ Oficjalna strona Kościoła Ewangelicznego w Mszczonowie.
- ↑ Miasta partnerskie, czyli co z tego mamy [dostęp: 2017-01-06].
- ↑ Kolejny krok w relacjach Mszczonowa z Macedonią [dostęp: 2017-01-06].
Linki zewnętrzneEdytuj
- Mszczonow24h.pl serwis informacyjny
- Biuletyn Informacji Publicznej Mszczonów
- Towarzystwo Przyjaciół Mszczonowa
- Wirtualne Muzeum Ziemi Mszczonowskiej
- Cmentarz żydowski
- Cmentarz żydowski
- Mszczonów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 787 .
- Mszczonów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 360 .