Mury obronne w Przeworsku

Przeworskie mury obronne – fragmenty średniowiecznych obwarowań miasta.

Mury obronne w Przeworsku

nr rej. A-260 z 9.12.1959
Mury obronne przy bazylice kolegiackiej Ducha Świętego w Przeworsku
Państwo	Polska
Miejscowość	Przeworsk
Typ budynku	mury miejskie
Styl architektoniczny	gotyk
Rozpoczęcie budowy	XV w.
Ukończenie budowy	XVI w.
brak współrzędnych

W średniowieczu Przeworsk pełnił funkcję obronne, ponieważ przez wieki był często atakowany. Budowa murów częściowo podbudowanych kamieniem rozpoczęła się w 1512 r., kilkanaście lat później król Zygmunt wydał przywilej potwierdzający obwarowania. Do miasta prowadziły 3 bramy: Łańcucka od północnego zachodu, Jarosławska od wschodu i Kańczudzka (Węgierska) od południa. W obrębie murów usytuowanych było 5 baszt.

Do poważnego zniszczenia odcinków murów doszło podczas panowania zaborcy austriackiego. W późniejszym czasie „dzieło” rozbiórki i dewastacji murów dokończyli Niemcy podczas II wojny światowej.

Obecnie oprócz murów nie zachowało się zbyt wiele fragmentów fortyfikacji. Jedyne istniejące odcinki murów są widoczne na terenie dwóch kościołów: bazyliki pw. Ducha Świętego oraz kościoła i klasztoru Bernardynów pw. św. Barbary. Ponadto fragmenty murowanej fortyfikacji znajdują się obecnie na ulicach: Kazimierzowskiej, Kilińskiego, Tkackiej, Słowackiego oraz św. Jana.

Najstarsze fragmenty murów miejskich, dość dobrze zachowane, znajdują się przy klasztorze Bernardynów. Wysokie na 3,5–5 metrów, posiadają rozglifione wnęki, w których zachowały się otwory strzelnicze z biegnącym pod nimi gzymsem na całej długości muru.

Obwarowania przy bazylice złożone z 2 odcinków odrestaurowane w latach 1958–1959 sięgają nawet 5 metrów wysokości. Na sporym fragmencie pierwszego odcinka z lat 1512 – 1527, od zabudowań klasztornych bożogrobców do starej furty, zachowały się zwieńczenia z krenelażem i otworami strzelniczymi, pod którymi biegnie gzyms stanowiący oparcie dla ganku straży. W dalszym jego biegu, aż po dzwonnicę postawioną w miejscu obronnej baszty, mury są bez krenelażu, ale za to wsparte od wewnątrz trzema szkarpami.

Bibliografia

• F. Młynek, J. Benbenek, „Przeworsk i okolice”, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1960 r.
• A. Kunysz, „Siedem wieków Przeworska”, Wyd. Rzeszowskie Zakłady Graficzne, Rzeszów 1974 r.
• J. Motyka, „Przeworsk i okoliczne gminy”, wyd. Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, Rzeszów 2010 r.
• L. Kisiel, L. Kurasz, M. Wiśniewski, „Walory turystyczne Przeworska i okolic. Informator turystyczny”, wyd. Urząd Miasta Przeworska, Przeworskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych, Przeworsk 2006 r.