Wikipedia

Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi

muzeum historyczne w Łodzi

Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi (nazwa obowiązująca od 1 stycznia 1990) – najdłużej funkcjonujące w Łodzi muzeum o profilu historycznym, powstałe w 1959 pod nazwą „Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego”; samorządowe, gromadzące wszelkiego rodzaju pamiątki z zakresu tradycji niepodległościowych, przede wszystkim z Łodzi, regionu łódzkiego oraz wybiórczo Polski[2]. Jego oddział Radogoszcz specjalizuje się w dziejach okupacji niemieckiej 1939–1945 w Łodzi i okręgu łódzkim. Jako spadkobierca Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego (1959–1990) posiada ważny zbiór dokumentów, zdjęć i sztuk pięknych (obrazy, rzeźby, grafiki) z okresu PRL, z Łodzi i regionu. Zbiory zawierają również wiele unikatowych materiałów do dziejów Łodzi i okręgu łódzkiego[a].

Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Adres

ul. Gdańska 13 90-706 Łódź

Data założenia

styczeń 1959

Dyrektor

Jacek Wawrzynkiewicz

Oddziały
Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Muzeum Tradycji Niepodległościowych”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Muzeum Tradycji Niepodległościowych”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Muzeum Tradycji Niepodległościowych”
51°46′32,530″N 19°26′51,250″E/51,775703 19,447569
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Historia edytuj

Osobny artykuł: Historia Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego w Łodzi.

Z dniem 1 stycznia 1990 r., na bazie zbiorów Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego, ale z gruntownie zmienioną formułą i głównymi celami działania, utworzone zostało „Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi” (MTN-Łódź)[3][4]. Szczęśliwie nie doszło wtedy do parcelacji bogatych zbiorów z poprzedniej formuły działania[b], co obecnie ułatwia historykom nowe badania nad dziejami idei socjalistyczno-komunistycznej w Łodzi i w Polsce oraz dziejów samego miasta.

Funkcjonowała koncepcja – zapisana w statucie Muzeum – utworzenia oddziału pn. „Muzeum Sił Powietrznych” na placu przy ul. Pienistej 74[5], ale z różnych przyczyn została ona zarzucona.

W latach 1992–2016[6] m.in. za pośrednictwem muzeum wojewoda pełnił obsługę Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Łodzi.

Dyrektorzy Muzeum edytuj

  • Tadeusz Czapliński (15 grudnia 1969 – 31 sierpnia 1974), nast. kier. oddz. Radogoszcz (od 1 września 1974 do śmierci 28 stycznia 1979)
  • Izydor Hałas (1 października 1974[7] – co najmniej 1979[8])
  • Maria Ojrzyńska (po 1979 – 1986)
  • Henryk Siemiński[9] (1986–1992 – p.o. dyrektora Muzeum; 1992–2014 – dyrektor)
  • Piotr Machlański (od 1 stycznia 2015[10][11][12] do 31 sierpnia 2017)
  • Jacek Wawrzynkiewicz –[13]

Struktura muzeum edytuj

Główny budynek muzeum,
dawne więzienie przy ul. Gdańskiej
  nr rej. A/20 z 20.01.1971[14]
 
Państwo

  Polska

Miejscowość

Łódź

Adres

ul. Gdańska 13

Rozpoczęcie budowy

1883

Ukończenie budowy

1885

Ważniejsze przebudowy

1960

  Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Muzeum mieści się dawnym budynku więziennym zbudowanym w latach 1883–1885[3], przy ówczesnej ul. Długiej (dziś Gdańska). Funkcję więzienną budynek spełniał także poprzez okres I wojny światowej, międzywojenny, okupacji niemieckiej (więzienie kobiece) i po zakończeniu wojny do lutego 1953 (również więzienie kobiece)[15][3]. Po likwidacji więzienia i przeniesieniu więźniarek do zakładu karnego przy ul. Sterlinga 16, została w budynku umieszczona Wojewódzka Szkoła Milicji Obywatelskiej, która funkcjonowała przez następne sześć lat. Po likwidacji szkoły budynek został przekazany uchwałą Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi z dn. 8 lipca 1958 tworzącemu się Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego. W otwarciu uczestniczył ówczesny Przewodniczący Rady Państwa Aleksander Zawadzki.

Poza ekspozycją w głównej siedzibie (dwie wystawy stałe: „Drogi do Niepodległej 1791–1921” oraz „Więzienie przy Długiej (Gdańskiej) w Łodzi 1885–1953”[16]) muzeum posiada dwa oddziały i jeden punkt ekspozycyjny:

 
MTN-Łódź, oddz. Martyrologii „Radogoszcz”, ul. Zgierska 147
 
MTN-Łódź, oddz. Zagłady Łódzkich Żydów „Stacja Radegast”, al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12
 
MTN-Łódź, budynek (d. kuźni) wystawy stałej „Kuźnia Romów”, ul. Wojska Polskiego 84 – widok ogólny
  • Stacja Radegast przy alei Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12 (wystawa stała „Litzmannstadt-getto 1940–1944”, „Tunel Pamięci”, rampa kolejowa z oryginalnym niemieckim parowozem i dwoma wagonami towarowymi)[18]
  • Kuźnia Romów – niewielka ekspozycja[19] na terenie byłego obozu cygańskiego (listopad 1941 – styczeń 1942) na obszarze łódzkiego getta, ul. Wojska Polskiego 84[1][20]

Przy muzeum działają grupy rekonstrukcji historycznych[3].

Do rejestru zabytków wpisany jest budynek muzeum przy ul. Gdańskiej (pod numerem A/20; decyzja z 20 stycznia 1971)[14] oraz obiekty przy ul. Zgierskiej – mauzoleum radogoskie (pod numerem A/24; decyzja z 20 stycznia 1971)[21]. Również stacja Radegast jest objęta ochroną konserwatorską.

W 2019 muzeum zostało odznaczone Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[22].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Do 1972 było jedynym muzeum historycznym w mieście; dopiero w 1975 otworzono Muzeum Miasta Łodzi.
  2. ↑ Z innymi muzeami było różnie, jak np. z rozparcelowanymi lub usuniętymi do głębokich magazynów zbiorów Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Aleksandra Zawadzkiego w Dąbrowie Górniczej (por. Zbiory po Muzeum Historii Ruchu Robotniczego wciąż są w magazynach – na stronie dabrowagornicza.naszemiasto.pl).

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Kuźnia Romów. muzeumtradycji.pl. [dostęp 2012-07-17].
  2. ↑ Informacje o muzeum. muzeumtradycji.pl. [dostęp 2012-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-16)].
  3. ↑ a b c d Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska: Spacerownik; Polesie i nie tylko. gazeta.pl, 18 października 2007. s. 5. [dostęp 2012-07-17].
  4. ↑ W znacznym stopniu autorem propozycji takiej, a nie innej nazwy Muzeum był jego długoletni pracownik – Ryszard Iwanicki (1953-2017).
  5. ↑ Wioletta Gnacikowska: W Łodzi powstanie Muzeum Lotnictwa. „Gazeta Wyborcza”, Łódź, 25 lipca 2012, s. 6.
  6. ↑ Zarządzenie Wojewody Łódzkiego Nr 45, z dn. 25.02.1991 r. w sprawie powołania Wojew. Komitetu Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa w Łodzi.
  7. ↑ Katalog kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 2014-10-16].
  8. ↑ Mieczysław Jagoszewski, Aby nie zginęła pamięć tamtych czasów..., „Dziennik Popularny” (199), bc.wbp.lodz.pl, 4 września 1979 [dostęp 2023-04-25].
  9. ↑ Henryk Siemiński. lodz.gazeta.pl, 2007-10-05. [dostęp 2012-10-22].
  10. ↑ Informacja o wyniku konkursu na kandydata na stanowisko Dyrektora Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, z siedzibą przy ul. Gdańskiej 13. bip.uml.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-22)]. bip.uml.lodz.pl.
  11. ↑ Maciej Trojanowski, Konrad Ciężki: Nowy dyrektor Muzeum Tradycji Niepodległościowych. radiolodz.pl, 2014-10-16. [dostęp 2014-10-17].
  12. ↑ Łukasz Kaczyński: Piotr Machlański, nowy dyrektor Muzeum Tradycji Niepodległościowych: „To ma być muzeum kreatywne”. dzienniklodzki.pl, 2014-10-16. [dostęp 2014-10-17].
  13. ↑ Nasz zespół [online], Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi [dostęp 2023-09-29] (pol.).
  14. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 38 [dostęp 2015-05-14].
  15. ↑ Więzienie przy Długiej (Gdańskiej) w Łodzi 1885–1953. muzeumtradycji.pl. [dostęp 2012-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-06)].
  16. ↑ Wystawy stałe. muzeumtradycji.pl. [dostęp 2012-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-06)].
  17. ↑ Oddział Martyrologii Radogoszcz. muzeumtradycji.pl. [dostęp 2012-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-19)].
  18. ↑ Oddział Stacja Radegast. muzeumtradycji.pl. [dostęp 2012-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].
  19. ↑ Jej zwiedzenie wymaga uprzedniego kontaktu z Oddz. „Stacja Radegast” MTN-Łódź, tel. 42/ 291 36 27.
  20. ↑ Ostatnia droga Romów z Burgenlandu. centrumdialogu.com. [dostęp 2012-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)].
  21. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 51 [dostęp 2015-05-14].
  22. ↑ Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. www.mkidn.gov.pl. [dostęp 2020-07-05].

Bibliografia edytuj

  • Martyrologium łódzkie: przewodnik po Radogoszczu i Miejscach Pamięci Narodowej. Henryk Siemiński (red.). Łódź: Muzeum Tradycji Niepodległościowych, 2005. ISBN 83-907422-2-5.
  • Maria Głowacka, Lechowicz Małgorzata: Więzienie przy Długiej (Gdańskiej) w Łodzi 1885-1953. Łódź: Muzeum Tradycji Niepodległościowych, 2009. ISBN 978-83-907422-2-9.
  • Maria Głowacka: Depozyt Pamięci Narodowej. Archiwalia, Ikonografia, Realia historyczne. [Wersja polska]. Łódź: Muzeum Tradycji Niepodległościowych, 2010. ISBN 978-83-907422-4-3.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Muzeum_Tradycji_Niepodległościowych_w_Łodzi&oldid=73044657”