Rock psychodeliczny

gatunek muzyczny (od l. 1960.)
(Przekierowano z Muzyka psychodeliczna)

Rock psychodeliczny, rzadziej rock psychedeliczny (ang. psychedelic rock) – gatunek muzyczny powstały w połowie lat 60. XX wieku, równocześnie po obu stronach Atlantyku.

Rock psychodeliczny
Pochodzenie

garage rock
folk rock
blues

Czas i miejsce powstania

lata 60. XX wieku, USA i Wielka Brytania

Instrumenty

gitara elektryczna (zwykle z efektem gitarowym), gitara basowa, perkusja, organy Hammonda, mellotron, sitar, syntezator Mooga, theremin

Największa popularność

późne lata 60.

Gatunki pokrewne

rock progresywnyhard rockheavy metalart rockspace rockkrautrockzeuhlnew age

Podgatunki
acid rockstoner rockdesert rockneo-psychodeliaraga rock
Podgatunki powstałe z połączenia z innym stylem muzycznym
pop psychodelicznysoul psychodelicznyfolk psychodeliczny

Charakterystyka edytuj

Rock psychodeliczny silnie związany był zwłaszcza z ruchem hippisowskim, stanowiąc główny środek artystycznego wyrazu ideologii „Dzieci kwiatów”. Nazwa pochodzi zatem od tzw. psychodelików, substancji psychoaktywnych, które zbuntowana młodzież lat 60. zażywała w celu osiągnięcia odmiennych stanów świadomości. Rock psychodeliczny przyczynił się jednocześnie do powstania takich gatunków muzyki rockowej jak hard rock, rock progresywny czy nawet heavy metal. Za prekursora rocka psychodelicznego uważa się amerykański zespół The Charlatans, utworzony w 1964 w San Francisco. Działalność zespołu była bezpośrednią inspiracją dla utworzenia grupy Grateful Dead (wcześniej The Warlocks). Określenia „muzyka psychedeliczna” po raz pierwszy użyła grupa 13th Floor Elevators w wywiadzie udzielonym w 1966 i na swojej pierwszej płycie The Psychedelic Sounds of the 13th Floor Elevators (1966).

Pierwotnie rock psychodeliczny wywodził się z tradycyjnego rockandrolla oraz bluesa, odchodząc w stronę muzycznej awangardy, wzorców dalekowschodnich (np. ragi) a nawet muzyki elektronicznej i jazzu. Bardziej konwencjonalną odmianę psychodelicznego rocka stanowi acid rock.

Samo określenie „psychodeliczny” oznacza „odkrywający umysł” odmienny stan świadomości, charakteryzujący się zwiększoną wrażliwością umysłu na wewnętrzne doznania i zewnętrzne bodźce. W istocie, w przypadku słuchaczy i zwykle twórców tej muzyki, stan ten wywołany był zażywaniem substancji psychoaktywnych jak np. marihuana, meskalina, LSD-25. Muzyka zaś starała się odzwierciedlić muzycznie stan człowieka pod wpływem psychodelików, głównie LSD.

Psychodeliczny rock charakteryzował się odejściem od tradycyjnej czterotaktowej struktury rockandrolla na rzecz swobodnych form muzycznych oraz od standardu trzyipółminutowej piosenki na rzecz dłuższych form, które na koncertach mogły się przekształcić w niekończące się jamy. Cechował się także wpływami jazzu i muzyki innych kultur, głównie indyjskiej (przejawiającymi się wprowadzeniem egzotycznych instrumentów, jak sitar) oraz poetyckimi tekstami, często mistycznymi lub surrealistycznymi, kojarzącymi się z wizjami.

Rock psychodeliczny wywarł wpływ na większość gatunków rocka dominujących w kolejnych dziesięcioleciach, zwłaszcza stał się prekursorem acid rocka i rocka progresywnego. W latach 90. XX wieku do nurtu rocka psychodelicznego nawiązała m.in. grupa Kula Shaker.

Przedstawiciele edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Zespoły rockowo-psychodeliczne.

Pionierami psychodelicznego rocka byli Janis Joplin, The Doors, Vanilla Fudge, The Great Society, Byrds i Grateful Dead. Innymi znanymi przedstawicielami byli Quicksilver Messenger Service, Iron Butterfly, Jimi Hendrix[1], Jefferson Airplane i Love w USA, wczesny Pink Floyd, Incredible String Band i późny Pretty Things w Wielkiej Brytanii. Z psychodelią w pojedynczych utworach lub albumach eksperymentowało wiele innych grup, między innymi The Beatles, którzy wnieśli duży wpływ w jej spopularyzowanie, The Rolling Stones, Queen, Led Zeppelin, The Animals, The Beach Boys.

Przykładowe albumy edytuj

Na łamach brytyjskiego magazynu „Q” opublikowano listę 40 najlepszych psychodelicznych albumów wszech czasów. W zestawieniu znalazły się[2]:

  1. Electric LadylandThe Jimi Hendrix Experience
  2. Forever ChangesLove
  3. The Piper at the Gates of DawnPink Floyd
  4. The Psychedelic Sound of the 13th Floor Elevators13th Floor Elevators
  5. Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club BandThe Beatles
  6. Live/DeadGrateful Dead
  7. The Kinks Are the Village Green Preservation SocietyThe Kinks
  8. We're Only in It for the MoneyThe Mothers of Invention
  9. After Bathing at Baxter'sJefferson Airplane
  10. OarAlexander ‘Skip’ Spence
  11. Ogdens’ Nut Gone FlakeSmall Faces
  12. MutantesOs Mutantes
  13. Tangerine Dream (album)Kaleidoscope (UK)
  14. Electric Music for the Mind and BodyCountry Joe & The Fish
  15. Mr FantasyTraffic
  16. Are You ExperiencedThe Jimi Hendrix Experience
  17. Safe as MilkCaptain Beefheart and His Magic Band
  18. The Who Sell OutThe Who
  19. The 5000 Sprits of the Layers of the OnionThe Incredible String Band
  20. Cheap ThrillsBig Brother and the Holding Company
  21. I Had Too Much to Dream (Last Night)The Electric Prunes
  22. Mighty BabyMighty Baby
  23. Twelve Dreams of Dr. SardonicusSprit
  24. Song CycleVan Dyke Parks
  25. Smiley SmileThe Beach Boys
  26. Volume TwoSoft Machine
  27. Sunshine SupermanDonovan
  28. Life After DeathOdessy And Oracle
  29. Quicksilver Messenger ServiceQuicksilver Messenger Service
  30. Disraeli GearsCream
  31. A Child's Guide to Good and EvilThe West Cost Pop Art Experimental Band
  32. Psychedelic ShackThe Temptations
  33. The Insect TrustThe Insect Trust
  34. Goodbye and HelloTim Buckley
  35. Strange DaysThe Doors
  36. OpenJulie Driscoll, Brian Auger & The Trinity
  37. S.F. SorrowThe Pretty Things
  38. OutlanderMeic Stevens
  39. Vincebus EruptumBlue Cheer
  40. A Gift from Euphoria – Euphoria

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Artist Biography by Richie Unterberger. allmusic.com. [dostęp 2020-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-21)]. (ang.).
  2. Q Special Edition. Psychedelic!