Nabój
Nabój (daw. patron) – jednostka amunicji zawierająca w jednym pakiecie wszystkie elementy niezbędne do nadania wystrzeliwanemu z broni palnej pociskowi energii kinetycznej lub do wytworzenia eksplozji[1][2].
_L_spitzer_bullet_(rotate).jpg)
BudowaEdytuj
- spłonka lub zapłonnik
- ładunek wybuchowy (najczęściej jako ładunek miotający)
- łuska lub inny rodzaj osłony mieszczący w sobie wszystkie elementy naboju
W przypadku nabojów zespolonych (scalonych) w ich skład wchodzą dodatkowo:
- pocisk lub pociski
RodzajeEdytuj
W najogólniejszym ujęciu naboje dzieli się na:[4][3]
- naboje zespolone (zawierające pocisk) w których wszystkie elementy pakietu stanowią integralną całość ładowaną do broni (współcześnie najpopularniejsze)
- naboje rozdzielnego ładowania w których elementy pakietu umieszczane są w broni osobno (popularne do II połowy XIX w., współcześnie wykorzystywane niekiedy jeszcze w działach bardzo dużego kalibru – tzw. naboje składane)
Ze względu na przeznaczenie do typu broni wyróżnia się:[4][3]
Ze względu na specjalne przeznaczenie i budowę:[4][3]
- naboje saperskie
- naboje sportowe
- naboje bojowe
- naboje myśliwskie
- naboje ćwiczebne
- naboje szkolne
- naboje treningowe
- naboje sygnałowe
- naboje smugowe
- naboje kontrolno pomiarowe
- naboje bezłuskowe
Ponadto naboje ze względu na sposób zapłonu ładunku miotającego dzieli się na:[4][3]
Naboje rozdzielnego ładowania
Nabój zespolony w łusce papierowej
Nabój zespolony w łusce metalowej
Nabój śrutowy
Nabój szkolny
Naboje ślepe
Naboje artyleryjskie
Artyleryjski nabój składany
Nabój bezłuskowy rozłożony na części
.JPG)
HistoriaEdytuj
Pierwotnie ładowanie broni palnej było procesem bardzo czasochłonnym, a wszystkie elementy konieczne do wystrzelenia pocisku stanowiły odrębne elementy ekwipunku:
- prochownica – jako pojemnik na zapas prochu, którego porcję należało każdorazowo odmierzać przed wsypaniem do lufy
- prochowniczka – jako pojemnik na zapas prochu do podsypania panewki
- przybitka – oddzielająca proch od pocisku w lufie
- flejtuch – do utrzymania pocisku w lufie
- pociski – w formie ołowianych kul trzymanych osobno
Mimo, iż sytuacja taka trwała od początku wynalezienia broni palnej, to w okolicach XVII wieku w końcu opracowano system mogący usprawnić ten stan rzeczy – projektując pierwsze naboje stanowiące gotowe pakiety zawierające w sobie wszystkie te elementy (konieczne do oddania jednego strzału). Wynalezienie naboju, zrewolucjonizowało system ładowania broni palnej znacznie skracając cały proces.
Pierwszym rodzajem nabojów były naboje rozdzielnego ładowania[5] (tzw. patrony), w których po rozerwaniu papierowej łuski wszystkie elementy naboju umieszczano oddzielnie w broni (ze względu na specyfikę ładowania broni odprzodowej). Był to nadal proces czasochłonny, ale mimo to znacząco szybszy niż rozwiązania wcześniejsze. Znaczący postęp nastąpił w XIX wieku, za sprawą pojawienia się pierwszych naboi zespolonych[5] (początkowo w łusce papierowej) stosowanych w znacznie nowocześniejszej broni odtylcowej (głównie w karabinach iglicowych). Z czasem łuskę papierową zastąpiono metalową[5] , co jeszcze bardziej usprawniło proces ładowania i niezawodność broni, a także umożliwiło projektowanie jej coraz bardziej zaawansowanych rodzajów (np. broń powtarzalna i automatyczna). Współcześnie naboje zespolone w łusce metalowej są zdecydowanie najpopularniejszym typem naboju. Pod koniec XX wieku, prowadzono również prace nad nowatorskimi nabojami bezłuskowymi, które nie zdobyły jednak szerszej popularności.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 2 ↓, s. 360.
- ↑ Torecki 1982 ↓, s. 146.
- ↑ a b c d e Torecki 1982 ↓, s. 146-154.
- ↑ a b c d Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 2 ↓, s. 360-363.
- ↑ a b c Kwaśniewicz 1987 ↓, s. 111.
BibliografiaEdytuj
- Mała Encyklopedia Wojskowa (K-Q). T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
- Stanisław Torecki: 1000 słów o broni i balistyce. Wyd. 3, popr. i uzup. Warszawa: Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06699-X.
- Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o dawnej broni palnej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07350-3.