Nadnercze

Nadnercze, gruczoł nadnerczowy (łac. glandula suprarenalis lub glandula adrenalis) – parzysty, niewielki (waga od 10 do 18 gramów) gruczoł wydzielania wewnętrznego położony zaotrzewnowo na górnym biegunie nerki.

Nadnercze

adrenal gland

glandula suprarenalis
Topografia narządów (trzewi) i dużych naczyń w jamie brzusznej. Widok od tyłu – usunięty kręgosłup (widoczny podniesiony kręg piersiowy) ze ściana tylną, nadnercza zakolorowane na żółto.
Schemat nadnerczy, widok od przodu
Narządy	Układ hormonalny
Tętnice	t. nadnerczowa górna, t. nadnerczowa środkowa, t. nadnerczowa dolna
Nerwy	splot nadnerczowy (plexus suprarenalis)

Schemat nadnerczy, widok od tyłu

Nadnercze składa się z części korowej i rdzeniowej, różnych pod względem budowy i czynności. Kora stanowi główną masę gruczołu (od 80% do 90% całego nadnercza). Składa się z trzech warstw o różnej budowie histologicznej: kłębkowatej (zona glomerulosa), pasmowatej (zona fasciculata) i siatkowatej (zona reticularis).

Kora wytwarza steroidy:

• mineralokortykosteroidy (syntetyzowane w warstwie kłębkowatej), z których najsilniejsze działanie wykazuje aldosteron
• glikokortykosteroidy (syntetyzowane w warstwie siatkowatej i pasmowatej), z których najważniejszy jest kortyzol
• niewielkie ilości hormonów płciowych – androgenów (w warstwach pasmowatej i siatkowatej).

Rdzeń nadnerczy wytwarza katecholaminy. Stale wydziela do krwi niewielkie ilości adrenaliny, natomiast wszelkie stany emocjonalne (np. gniew, strach) powodują nagłe wydzielanie do krwi dużej jej ilości. W rdzeniu nadnerczy produkowane są też niewielkie ilości noradrenaliny.

Hormony wydzielane przez korę nadnerczy utrzymują równowagę wodno-mineralną organizmu (aldosteron), pomagają również w sytuacji długotrwałego stresu, podnoszą stężenie glukozy we krwi.

Unaczynienie u człowieka

• tętnica nadnerczowa górna
• tętnica nadnerczowa środkowa
• tętnica nadnerczowa dolna

Unerwienie u człowieka

Nerwy docierające do nadnerczy wytwarzają splot nadnerczowy. Do gruczołu wnikają dwa rodzaje włókien. Jedne pochodzą z nerwu błędnego i nerwu przeponowego, drugie – włókna współczulne – częściowo ze zwoju trzewnego, częściowo bezpośrednio z nerwu trzewnego większego i mniejszego.

Zobacz też

• zespół Cushinga
• choroba Addisona
• zespół Conna

Bibliografia

• Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka, tom II. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, ISBN 978-83-200-3847-7

Linki zewnętrzne

• Gray's Anatomy

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.