Nadwodnikowate
Nadwodnikowate (Elatinaceae Dumort.) – rodzina roślin z rzędu malpigiowców (Malpighiales). Obejmuje dwa rodzaje z około 35 gatunkami[2][3]. Przedstawiciele tej rodziny występują najczęściej w płytkich, słodkich wodach na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, przy czym w strefie tropikalnej spotykane są dość rzadko, częściej w strefie umiarkowanej. Rodzaj Bergia jest najbardziej zróżnicowany w okresowych zbiornikach tropikalnej Australii. Rośliny z rodzaju nadwodnik (którego przedstawiciele występują także w Polsce[4]) bywają uprawiane w akwariach[3].
 Elatine tripetala | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
nadwodnikowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Elatinaceae Dumort. Anal. Fam. Pl.: 44, 49. 1829 | |
Morfologia edytuj
.jpg)
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne i byliny (aczkolwiek zwykle krótkotrwałe[5]), a w jednym wypadku (Bergia suffruticosa) także małe krzewy; o pędach nagich (Elatine) lub gruczołowato owłosionych (Bergia)[6], często drobne[3].
- Liście
- Naprzeciwległe lub okółkowe (Elatine alsinastrum), pojedyncze, o blaszce całobrzegiej lub piłkowanej[3][7], często ogonkowe, czasem siedzące, z parą błoniastych przylistków u nasady[7][5][6].
- Kwiaty
- Pojedyncze lub zebrane po 2–3 w niewielkie wierzchotki w kątach liści[5]. Kwiaty drobne, obupłciowe i promieniste. Działki kielicha 2–5, wolne lub zrośnięte u nasady, często błoniaste przynajmniej na obrzeżach. Płatki korony w liczbie 2–5 są wolne i trwałe. Pręciki występują w liczbie dwukrotnie większej od liczby płatków, bądź zredukowane są tylko do jednego[3]. Pylniki są szerokojajowate, otwierają się podłużnymi pęknięciami[6]. Zalążnia jest górna, 2–5-komorowa. Szyjki słupka w liczbie odpowiadającej liczbie komór, zakończone są główkowatymi znamionami[3].
- Owoce
- Błoniaste, cienkościenne torebki z przegrodami zawierające liczne i drobne nasiona[3][6] o siateczkowato rzeźbionych łupinach[6].
Systematyka edytuj
Pozycja systematyczna nadwodnikowatych długo pozostawała niejasna. Łączone były z goździkowatymi Caryophyllaceae i kluzjowatymi Clusiaceae[5]. W systemie Takhtajana jeszcze w wersji z 2009 włączane były z kluzjowatymi do rzędu Hypericales[6]. Z kolei w systemie APG I (1998) rodzina miała niejasną pozycję w klasyfikacji (Incertae sedis)[8]. Dopiero badania molekularne wraz ze szczegółową analizą morfologiczną ujawniły ich siostrzaną relację względem malpigiowatych Malpigiaceae. W parze z tą rodziną nadwodnikowate wchodzą w skład obszernego rzędu malpigiowców (Malpighiales)[5] (klasyfikowane są tak w systemie APG II z 2003[9] i późniejszych wersjach tego systemu[10]). Na podstawie zegara molekularnego oddzielenie się nadwodnikowatych od malpigiowatych datowane jest na ok. 94 miliony lat temu[3].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
| malpigiowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział na rodzaje[11]
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-18] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 316-317. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d e Gordon C. Tucker: Elatinaceae Dumortier. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-09-16].
- ↑ a b c d e f Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer, 2009, s. 180. ISBN 978-1-4020-9608-2.
- ↑ a b Qiner Yang, Gordon C. Tucker: Elatinaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-09-16].
- ↑ K. Bremer, M. Chase, P. Stevens i in.. An ordinal classification for the families of flowering plants. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 85, 4, s. 531-553, 1998.
- ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG II. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 141, 4, s. 399–436, 2003. DOI: 10.1046/j.1095-8339.2003.t01-1-00158.x.
- ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
- ↑ List of Genera in Elatinaceae. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-12-18]. (ang.).