Nauplion
Nauplion[1] (także Nafplion/Nafplio; ngr. Ναύπλιο, staroż. Nauplia[2]) – miasto w Grecji, na Peloponezie, w administracji zdecentralizowanej Peloponez, Grecja Zachodnia i Wyspy Jońskie, w regionie Peloponez, w jednostce regionalnej Argolida. Siedziba gminy Nauplion. W 2011 roku liczyło 14 203 mieszkańców[3].
 Panorama miasta z twierdzy Palamidi – po lewej twierdza Akronauplia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Administracja zdecentralizowana | |
| Region | |
| Jednostka regionalna | |
| Gmina | |
| Wysokość |
0–10 m n.p.m. |
| Populacja (2011) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
2752 |
| Kod pocztowy |
211 00 |
| Tablice rejestracyjne |
AP |
Położenie na mapie Grecji  | |
 37°34′N 22°48′E/37,566667 22,800000
| |
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
Za mitycznego założyciela miasta uchodzi syn Posejdona – Nauplios, argejski żeglarz i astronom, król Eubei, który za śmierć skazanego niesłusznie swego syna Palamedesa zemścił się podstępnie zwabiając powracające spod Troi okręty Achajów na skały wyspy i doprowadzając do ich rozbicia.
Pierwsze, potwierdzone badaniami ślady osadnictwa w okolicy pochodzą z XII w. p.n.e.; dalszy jego rozwój dokumentują groby z VIII w. p.n.e. w okolicy Pronoia. Dzięki strategicznemu położeniu w głębokim zakolu Zatoki Argolidzkiej Nafplion był początkowo obok Argos jednym w ważniejszych miast portowych Argolidy, padając też ofiarą stałej rywalizacji z Argejczykami. W epoce klasycznej nastąpił powolny upadek miasta – aż do II wieku n.e. zostało ono całkiem opuszczone, o czym mówi świadectwo Pauzaniasza. Do naszych czasów dotrwały starożytne ruiny widoczne na niewielkim stanowisku archeologicznym w mieście.
W czasach bizantyjskich miasto założono ponownie, a na tamtejszym akropolu (zob. Akronauplia) wzniesiono twierdzę obronną. Na początku XIII w. Nauplion dostało się pod władzę „Franków” (krzyżowców), pod koniec XIV stulecia przeszło w ręce Wenecjan, którzy utrzymali się tam stosunkowo długo (1530) i zbudowali obronny zamek Bourtzi na przybrzeżnej wysepce. Dopiero w XVI wieku zdobyte miasto weszło w skład państwa Turków osmańskich. W latach 1686–1715, podczas drugiej okupacji weneckiej, na wzgórzu sąsiadującym z Akronauplią wzniesiono rozległą twierdzę Palamidi.
30 listopada 1822 – nagłym atakiem zapoczątkowanym od najwyżej położonej części twierdzy Palamidi – miasto wyzwolone zostało przez połączone oddziały powstańcze Staikosa Staikopulosa i Dimitriosa Moschonisiotisa.
Po odzyskaniu przez Grecję niepodległości Nauplion był w latach 1823–1834 pierwszą stolicą nowożytnego państwa greckiego (podupadłe pod panowaniem tureckim Ateny liczyły wówczas zaledwie ok. 6 tys. mieszkańców). 27 września 1831 r. dokonano tu zamachu na pierwszego gubernatora niepodległej Grecji, Joanisa Kapodistriasa.
Miejsce narodzin (11 lipca 1832) greckiego męża stanu Charilaosa Trikupisa, w latach 1875–1895 siedmiokrotnego premiera rządu greckiego, zmarłego na emigracji w 1896.
Kalendarium historyczne[4] edytuj
- 678 p.n.e. – Argiwowie niszczą zdobyte miasto będące wojennym sojusznikiem Sparty
- III wiek p.n.e. – ufortyfikowanie Akronauplion jako warowni argiwskiego portu
- 589 n.e. – napady Awarów odparte przez mieszkańców osady w murach twierdzy
- 1032 – bizantyjski wódz Nikiforos Karantinos fortyfikuje Akronauplion po pokonaniu Awarów
- 1154 – bizantyjskie Nauplion jednym z 13 najważniejszych miast Peloponezu
- 1180–1203 – rządy despotów z rodu Sgurosów zakończone najazdem krzyżowców
- 1212–1388 – Nauplion pod rządami krzyżowców po poddaniu miasta Ottonowi Delaroche z Aten
- 1389 – przejęcie miasta przez Peracio Malipiero, gubernatora Republiki Weneckiej
- 1396 – pierwsza nieudana próba opanowania miasta przez osmańskich Turków i kolejne fortyfikowanie Akronauplionu (początek XV wieku)
- 1502 – wzniesienie obwarowań miejskich i postępująca rozbudowa miasta liczącego ok. 10 tys. mieszkańców
- 1537 – drugie odparte oblężenie Nauplionu przez Turków podczas wojny wenecko-tureckiej
- 1540 – traktatowe przekazanie miasta Turkom przez Wenecjan (12 listopada)
- 1686 – oblężenie Nauplionu przez Wenecjan i poddanie miasta przez Turków (29 sierpnia)
- 1688 – epidemia śmiertelnej zarazy
- 1715 – wojska tureckie zdobywają twierdzę Palamidi wskutek zdrady komendanta załogi (20 lipca)
- 1821 – pierwsze oblężenie Nauplionu przez powstańców greckich (4–10 kwietnia)
- 1822 – turecka załoga kapituluje przekazując klucze miasta powstańcom Kolokotronisa (3 grudnia)
- 1823 – decyzją parlamentu Nauplion oficjalnie staje się centrum administracyjnym odrodzonego państwa greckiego; przybycie J. Kapodistriasa (8 stycznia)
- 1833 – uroczyste powitanie pierwszego króla Grecji Ottona Bawarskiego (25 stycznia)
- 1862 – pucz wojskowy przeciwko rządom króla Ottona (1 lutego)
Zabytki i miejsca turystyczne edytuj
Prócz stanowiącej teren archeologiczny rozległej fortyfikacji Palamidi (Archeologikos Choros Palamidiu), najważniejsze do zwiedzenia jest Muzeum Archeologiczne, przy placu Konstytucji (Syntagma) – tj. głównym placu będącym rynkiem starego miasta; od 1930 r. zajmuje ono dwupiętrowy budynek weneckiego arsenału marynarki, wzniesiony w 1713 r. Warto w nim zwrócić na uwagę na wyjątkowy zabytek wśród europejskich militariów – niemal kompletną zbroję z płyt półcylindrycznych pochodzącą z epoki mykeńskiej (XIV w. p.n.e.), odnalezioną w 1960 r. w miejscowości Dendra (Dendroi) opodal Myken.
Muzeum Wojskowości (ul. Amalias 22) znajduje się w budynku pierwszej nowożytnej, greckiej akademii wojskowej, powstałej z inicjatywy J.Kapodistriasa, w okresie wojny o niepodległość Grecji, w której uczestniczyli także ochotnicy polscy (ich 14 nazwisk upamiętnia kolumna memorialna w mieście)[5]. Eksponaty obrazują historię tej placówki i ilustrują dzieje wojen toczonych przez Greków od 1904 (podziemna i partyzancka walka o Macedonię, tzw. Makedonikos Agonas), poprzez wojny bałkańskie, aż po obie wojny światowe, łącznie ze zjawiskiem ruchu oporu.
Założone w 1974 Muzeum Etnograficzne (ul. V. Aleksandru 1) uchodzi w tej dziedzinie za jedno z najważniejszych w kraju, pozostając pod opieką Peloponeskiej Fundacji Folkloru im. V. Papantoniu; wydaje własny rocznik naukowy. Zgromadzono w nim ok. 25 tys. eksponatów w postaci sprzętów, okolicznościowych strojów i ubiorów ludowych oraz wyrobów tkactwa, narzędzi i artykułów domowego użytku z obszaru całego Peloponezu.
Muzeum Dziecka umieszczone w zabytkowym składzie na dawnej stacji kolejowej, organizacyjnie stanowiące część Muzeum Etnograficznego, prezentuje różnorodność typowego dla kultury kraju wyposażenia (kołyski) i zabawek dziecięcych (koniki na biegunach, kółka, grzechotki itp.), włącznie z postaciami z popularnego i dziś, greckiego ludowego teatru cieni, traktującego o licznych przygodach garbusa imieniem Karagiozis (przyswojona postać tureckiego Karagöza). W swym zakresie tematycznym muzeum prowadzi też programy oświatowe dla dzieci.
Najmniejsze ze wszystkich Muzeum Komboloi (ul. Staikopulu 25) jest placówką prywatną, założoną w 1998 przez Arisa Evangelinosa i działającą pod patronatem ministerstwa. W bogatych zbiorach z różnych czasów przedstawia tradycję i różnorodność sznura koralików (przypominającego różaniec z paciorków), od pokoleń towarzyszącego Grekom na co dzień.
Nauplion jest miejscem festiwalu muzycznego prezentującego muzykę zarówno klasyczną, jak i współczesną, przyciągającego melomanów oraz muzyków-wykonawców z kraju i zagranicy.
Zabytkowa architektura edytuj
Na szczególną uwagę zasługuje monaster Agia Moni (Areia) u podnóża Palamidi. Budynek główny z 1143 r. to przykład architektury bizantyjskiej z epoki Komnenów. Początkowo żeński, w okresie okupacji tureckiej ufortyfikowany i zamieniony na męski, współcześnie znów żeński. Wyruszyły stąd do historycznego szturmu na twierdzę oddziały Staikopulosa i Moschonisiotisa.
Jedyny ocalały wśród zabytkowych świątyń miasta bizantyjski kościół Mądrości Bożej (Agia Sofia) u zbiegu ulic Kapodistriu i Lambrinidu (prawdopodobnie dawna kaplica przy fortecy Bizantyjczyków). Dwie inne to cerkiew św. Jerzego (Agios Georgios) – metropolitalna, i Przenajświętszej Bogurodzicy (Panagia Theotokos). Spośród historycznych świątyń zapewne bardziej zwraca uwagę cerkiew św. Spirydona (Agios Spiridonas) koło pl. Wolności (Eleftherias), gdzie 27 września 1831 dokonano zamachu na J. Kapodistriasa, o czym informuje tablica przy wejściu. Kościół katolicki znajduje się przy ul. Plaputas, pełniąc także funkcję polskiej parafii.
Czasy panowania tureckiego przypomina obecność dwóch budowli, w przeszłości stanowiących meczety. Mały (zwany też „starym”) przy pl. Konstytucji (Syntagma) oraz większy, wybudowany w 1730 z fundacji możnowładcy Aga-paszy, potocznie zwany „parlamentarnym”, gdyż odbywał tam posiedzenia pierwszy grecki parlament – przy ul. Staikopulu. Przy ul. Narodowego Ruchu Oporu (Ethnikis Antistaseos), zachował się również budynek medresy (tureckiej szkoły teologicznej), później okresowo zamienionej na więzienie.
Warunki turystyczne edytuj
Średnia temperatura roczna to 18 °C. Lata są tu gorące i suche, ze średnią temperaturą lipca 27 °C (Argolida to jeden z suchszych regionów Grecji), zimy są łagodne. Obfitsze opady (50–70 mm) głównie w styczniu i październiku, chłodniej bywa jedynie w górach.
Od lat sześćdziesiątych XX wieku Nafplio nabiera znaczenia jako miejscowość wypoczynkowa, modna wśród Greków, zwłaszcza w okresie świątecznym. Niemożliwe jest wtedy zapewnienie sobie miejsc noclegowych bez uprzedniej rezerwacji. O 8 km od zabytkowego centrum położone jest popularne (także wśród Polaków) nadmorskie letnisko Tolo, gdzie o noclegi łatwiej.
Na Peloponezie Nafplion należy do jednego z pięciu istotnych skupisk emigracji polskiej[6]. Na miejscu działa polska parafia p.w. Przemienienia Pańskiego, kierowana przez ks. proboszcza Jerzego Chorzempę i wchodząca w skład kościoła rzymskokatolickiego w Grecji[7].
Miasta partnerskie edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Polska nazwa urzędowa, określona przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych.
- ↑ Nafplion, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2014-08-09].
- ↑ Απογραφή Πληθυσμού – Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός.
- ↑ Panagiotis Maritsas: Discovering Nafplia, dz. cyt., s. 24-31.
- ↑ Jacek Knopek: Polacy w Grecji. Historia i współczesność. Bydgoszcz: Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1997, s. 98-99.
- ↑ Jacek Knopek: Polacy w Grecji. Historia i współczesność, dz. cyt., s. 193, 195.
- ↑ Strona parafii na portalu społecznościowym.
Bibliografia edytuj
- Panagiotis Maritsas: Discovering Nafplia. A Tour Guide. Athens: Editons Gramma, 2001, ISBN 960-86753-1-6
- Jan Alfred Szczepański: Grecja. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1989, ISBN 83-214-0572-X
Linki zewnętrzne edytuj
- Wirtualny spacer po mieście – strona gminy Nafplio
- Twierdza Palamidi – strona Ministerstwa Kultury i Sportu, z informacjami praktycznymi (ang.)
- Muzeum Etnograficzne (i Muzeum Dziecka) – strona Ministerstwa Kultury i Sportu, z informacjami praktycznymi (gr.)
- Strona Muzeum Komboloi