The Man Booker Prize for Fiction

brytyjska nagroda literacka
(Przekierowano z Nagroda Bookera)

Nagroda Bookera (ang. The Booker Prize, wcześniej Booker Prize for Fiction, The Man Booker Prize) – najbardziej prestiżowa nagroda literacka w Wielkiej Brytanii, przyznawana za najlepszą powieść angielskojęzyczną z ostatniego roku. Do 2013 roku przyznawana autorom, którzy byli obywatelami Wspólnoty Narodów, Zimbabwe lub Irlandii, w kolejnym roku zniesiono to ograniczenie. Pierwsza nagroda została przyznana w 1969.

Nagroda Bookera
Booker Prize
Nagroda za

powieść napisaną w j. angielskim i opublikowaną w Wielkiej Brytanii lub Irlandii

Przyznający

Booker Group (1969–2001)
Man Group (2002–2019)
Crankstart (od 2019)

Państwo

 Wielka Brytania

Lokalizacja

Londyn

Pierwsze rozdanie

1969

Strona internetowa

Laureat Nagrody Bookera otrzymuje sumę 50 tys. funtów. Znalezienie się w grupie finalistów jest również uważane za wielki zaszczyt.

Laureaci The Booker Prize

edytuj
Rok Autor Kraj Tytuł
1969 P.H. Newby   Wielka Brytania Something to Answer For
1970 Bernice Rubens   Wielka Brytania Wybrany(inne języki)
(The Elected Member)
1971 V.S. Naipaul   Trynidad i Tobago
  Wielka Brytania
W wolnym kraju(inne języki)
(In a Free State)
1972 John Berger   Wielka Brytania G.
(G.)
1973 J.G. Farrell   Wielka Brytania Oblężenie Krisznapuru(inne języki)
(The Siege of Krishnapur)
1974 Nadine Gordimer   Południowa Afryka Zachować swój świat(inne języki)
(The Conservationist)
Stanley Middleton   Wielka Brytania Wakacje(inne języki)
(Holiday)
1975 Ruth Prawer Jhabvala   Wielka Brytania
  Niemcy
W upale i kurzu(inne języki)
(Heat and Dust)
1976 David Storey(inne języki)   Wielka Brytania Saville(inne języki)
(Saville)
1977 Paul Scott   Wielka Brytania Ci, co pozostali(inne języki)
(Staying On)
1978 Iris Murdoch   Wielka Brytania Morze, morze(inne języki)
(The Sea, the Sea)
1979 Penelope Fitzgerald   Wielka Brytania Offshore
1980 William Golding   Wielka Brytania Rytuały morza(inne języki)
(Rites of Passage)
1981 Salman Rushdie   Wielka Brytania Dzieci północy
(Midnight’s Children)
1982 Thomas Keneally   Australia Lista Schindlera(inne języki)
(Schindler’s Ark)
1983 J.M. Coetzee   Południowa Afryka Życie i czasy Michaela K.
(The Life and Times of Michael K)
1984 Anita Brookner   Wielka Brytania Hotel du Lac(inne języki)
(Hotel du Lac)
1985 Keri Hulme   Nowa Zelandia The Bone People
1986 Kingsley Amis   Wielka Brytania Stare diabły(inne języki)
(The Old Devils)
1987 Penelope Lively   Wielka Brytania Moon Tiger
1988 Peter Carey   Australia Oskar i Lucynda(inne języki)
(Oscar and Lucinda)
1989 Kazuo Ishiguro   Wielka Brytania
  Japonia
Okruchy dnia
(The Remains of the Day)
1990 A.S. Byatt   Wielka Brytania Opętanie(inne języki)
(Possession: A Romance)
1991 Ben Okri   Nigeria Droga bez dna(inne języki)
(The Famished Road)
1992 Michael Ondaatje   Kanada
  Sri Lanka
Angielski pacjent
(The English Patient)
Barry Unsworth   Wielka Brytania Sacred Hunger
1993 Roddy Doyle   Irlandia Paddy Clarke Ha Ha Ha(inne języki)
(Paddy Clarke Ha Ha Ha)
1994 James Kelman   Wielka Brytania Jak późno było, jak późno(inne języki)
(How Late it Was, How Late)
1995 Pat Barker   Wielka Brytania The Ghost Road
1996 Graham Swift   Wielka Brytania Ostatnia kolejka(inne języki)
(Last Orders)
1997 Arundhati Roy   Indie Bóg rzeczy małych(inne języki)
(The God of Small Things)
1998 Ian McEwan   Wielka Brytania Amsterdam(inne języki)
(Amsterdam)
1999 J.M. Coetzee   Południowa Afryka Hańba
(Disgrace)
2000 Margaret Atwood   Kanada Ślepy zabójca
(The Blind Assassin)
2001 Peter Carey   Australia Prawdziwa historia Neda Kelly’ego(inne języki)
(True History of the Kelly Gang)
2002 Yann Martel   Kanada Życie Pi
(Life of Pi)
2003 DBC Pierre   Australia Vernon(inne języki)
(Vernon God Little)
2004 Alan Hollinghurst   Wielka Brytania Linia piękna(inne języki)
(The Line of Beauty)
2005 John Banville   Irlandia Morze(inne języki)
(The Sea)
2006 Kiran Desai   Indie Brzemię rzeczy utraconych(inne języki)
(The Inheritance of Loss)
2007 Anne Enright   Irlandia Tajemnica rodu Hegartych(inne języki)
(The Gathering)
2008 Aravind Adiga   Indie Biały Tygrys(inne języki)
(The White Tiger)
2009 Hilary Mantel   Wielka Brytania W komnatach Wolf Hall(inne języki)
(Wolf Hall)
2010 Howard Jacobson   Wielka Brytania Kwestia Finklera(inne języki)
(The Finkler Question)
2011 Julian Barnes   Wielka Brytania Poczucie kresu(inne języki)
(The Sense of an Ending)
2012 Hilary Mantel   Wielka Brytania Na szafocie(inne języki)
(Bring Up the Bodies)
2013 Eleanor Catton   Nowa Zelandia Wszystko, co lśni(inne języki)
(The Luminaries)
2014 Richard Flanagan   Australia Ścieżki północy(inne języki)
(The Narrow Road to the Deep North)
2015 Marlon James   Jamajka Krótka historia siedmiu zabójstw
(A Brief History of Seven Killings)
2016 Paul Beatty   Stany Zjednoczone Sprzedawczyk(inne języki)
(The Sellout)
2017 George Saunders   Stany Zjednoczone Lincoln w Bardo(inne języki)
(Lincoln in the Bardo)
2018 Anna Burns   Wielka Brytania
(  Irlandia Północna)
Mleczarz
(Milkman)
2019[1] Margaret Atwood   Kanada Testamenty
(The Testaments)
Bernardine Evaristo   Wielka Brytania Dziewczyna, kobieta, inna(inne języki)
(Girl, Woman, Other)
2020 Douglas Stuart   Wielka Brytania
  Stany Zjednoczone
Shuggie Bain
(Shuggie Bain)[2]
2021 Damon Galgut(inne języki)   Południowa Afryka Obietnica
(The Promise)[3]
2022 Shehan Karunatilaka   Sri Lanka Siedem księżyców Maalego Almeidy
(The Seven Moons of Maali Almeida)[4]
2023 Paul Lynch   Irlandia Pieśń prorocza
(Prophet Song)[5]

Nagrody specjalne

edytuj

Booker of Bookers

edytuj

W 1993 roku przyznano nagrodę „Booker of Bookers” z okazji 25-lecia nagrody. Trzej jurorzy z poprzednich edycji, Malcolm Bradbury, David Holloway i W. L. Webb, wybrali Dzieci północy Salmana Rushdiego, zwycięzcę z 1981 roku, jako „najlepszą powieść spośród wszystkich zwycięzców”[6].

The Best of the Booker

edytuj

W 2008 roku przyznano nagrodę "The Best of the Booker" z okazji 40-lecia nagrody. Przygotowano krótką listę sześciu dotychczasowych zwycięzców: Oblężenie Krisznapuru(inne języki) Jamesa Gordona Farrella (zwycięzca z 1973), Zachować swój świat(inne języki) Nadine Gordimer (1974), Dzieci północy Salmana Rushdiego (1981), Oskar i Lucynda(inne języki) Petera Careya (1988), The Ghost Road Pat Barker (1995) oraz Hańba J.M. Coetzee (1999). W powszechnym głosowaniu zwycięzcą zostały Dzieci północy[7].

Lost Man Booker Prize

edytuj

W 1971 roku zmieniono regulamin nagrody i nominowano powieści opublikowane w bieżącym roku, a nie w roku poprzednim, przez co żadna powieść opublikowana w 1970 roku nie mogła zdobyć Nagrody Bookera. W 2010 r. postanowiono wstecznie przyznać nagrodę „Lost Man Booker Prize”, którą zdobyła książka J. G. Farrella Niepokoje(inne języki)[8].

Best of Beryl

edytuj

W 2011 roku Nagroda Man Booker Prize ustanowiła nagrodę „Best of Beryl” dla zmarłej rok wcześniej pisarki Beryl Bainbridge, której powieści pięć razy trafiały do finału, jednak ani razu nie została laureatką. Nominowane książki to: The Dressmaker (nominacja w 1973), The Bottle Factory Outing (1974), An Awfully Big Adventure (1990), Every Man for Himself (1996) oraz Master Georgie (1998). Nagroda została przyznana za ostatnią powieść[9].

Pisarka znalazła się jeszcze na długiej liście nominacji w 2001 roku z powieścią According to Queeney.

Golden Man Booker

edytuj

W 2018 roku z okazji 50-lecia przyznano "Golden Man Booker". Do przeczytania zwycięskich powieści z każdej dekady nagrody powołano pięciu jurorów. Byli to: pisarz i redaktor Robert McCrum (lata 70.), poeta Lemn Sissay MBE (lata 80.), powieściopisarka Kamila Shamsie (lata 90.), prezenter radiowy i pisarz Simon Mayo (2000) oraz poetka Hollie McNish (2010).

Jurorzy wybrali po jednej książce z każdej dekady: W wolnym kraju(inne języki) V.S. Naipaula (zwycięzca z 1971), Moon Tiger Penelope Lively (1987), Angielski pacjent Michaela Ondaatje (1992), W komnatach Wolf Hall(inne języki) Hilary Mantel (2009) oraz Lincoln w Bardo(inne języki) George'a Saundersa (2017). W powszechnym głosowaniu zwycięzcą został Angielski pacjent[10].

The International Booker Prize

edytuj

W 2005 roku ustanowiono osobną nagrodę The International Booker Prize, dostępną dla pisarzy z całego świata.

Pierwotnie była ona przyznawana co dwa lata za całokształt twórczości, jednak od 2016 roku otrzymuje ją książka przetłumaczona na język angielski i opublikowana w poprzednim roku.

Pierwszym laureatem był albański pisarz Ismail Kadare, nominowany był wtedy również Stanisław Lem. W 2018 roku laureatką nagrody została Olga Tokarczuk za powieść Bieguni[11][12].

Przypisy

edytuj
  1. Margaret Atwood and Bernardine Evaristo: Winners of The 2019 Booker Prize announced [online], The Booker Prizes [dostęp 2019-10-15] (ang.).
  2. The Booker Prize 2020 [online], thebookerprizes.com [dostęp 2020-11-20].
  3. Alison Flood, Damon Galgut wins Booker prize with ‘spectacular’ novel The Promise [online], the Guardian, 3 listopada 2021 [dostęp 2021-11-03] (ang.).
  4. Booker Prize 2022: Sri Lankan author Shehan Karunatilaka wins with supernatural satire, „BBC News”, 17 października 2022 [dostęp 2022-10-17] (ang.).
  5. Ella Creamer, ‘Soul-shattering’ Prophet Song by Paul Lynch wins 2023 Booker prize, „The Guardian”, 26 listopada 2023, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-11-27] (ang.).
  6. The Booker of Bookers | The Booker Prizes [online], thebookerprizes.com [dostęp 2023-09-26] (ang.).
  7. The Best of the Booker | The Booker Prizes [online], thebookerprizes.com [dostęp 2023-09-26] (ang.).
  8. The Lost Man Booker | The Booker Prizes [online], thebookerprizes.com [dostęp 2023-09-26] (ang.).
  9. The Booker Prize and the best of Beryl Bainbridge | The Booker Prizes [online], thebookerprizes.com, 26 maja 2022 [dostęp 2023-09-26] (ang.).
  10. The Golden Man Booker | The Booker Prizes [online], thebookerprizes.com [dostęp 2023-09-26] (ang.).
  11. Alison Flood, Olga Tokarczuk’s ‘extraordinary’ Flights wins Man Booker International prize [online], the Guardian, 22 maja 2018 [dostęp 2018-05-23] (ang.).
  12. Olga Tokarczuk laureatką Międzynarodowej Nagrody Bookera, „Onet Kultura”, 22 maja 2018 [dostęp 2018-05-23] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj