Naim Frashëri (aktor)
Naim Frashëri (ur. 15 sierpnia 1923 w Leskoviku, zm. 18 lutego 1975 w Tiranie[1]) – albański aktor.
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód |
aktor |
Lata aktywności |
od 1945 |
Zespół artystyczny | |
Teatr Ludowy | |
Odznaczenia | |
![]() |
Życiorys
edytujW dzieciństwie jego rodzina przeniosła się z Leskovika do Tirany, gdzie dorastał[2]. W swoim otoczeniu wyróżniał się silnym głosem i talentem wokalnym. Wybuch II wojny światowej zastał go jako ucznia szkoły średniej w Tiranie. W 1942 r. wraz z grupą uczniów przygotowywał przedstawienie Wilhelma Tella, pod kierunkiem Aleksa Budy[1]. Przedstawienie ostatecznie nie odbyło się, bo nie wyraziły na nie zgody władze faszystowskie. Sfrustrowany Frashëri opuścił szkołę i przyłączył się do jednego z oddziałów partyzanckich. Tam też, w górach Priskë utworzył Grupi teatral i Rinise (Teatralną Grupę Młodzieży). Pierwszym spektaklem wystawionym przez tę grupę była sztuka Partizanët (Partyzanci) Fatmira Gjaty, w której Frashëri odgrywał główną rolę[3]. Tuż po wyzwoleniu Tirany, 28 listopada 1944 dramat ten wystawiono na scenie kinoteatru Kosovo (późniejszy budynek Teatru Ludowego)[2]. Od lutego 1945 r. Frashëri uczył się sztuki dramatycznej pod kierunkiem Sokrata Mio. Kiedy w maju tworzono zespół Teatru Ludowego, Frashëri był jednym z pierwszych aktorów, który znalazł się w tym zespole. Lata 1945-1947 były jednymi z najtrudniejszych w jego karierze. Skonfliktowany z zespołem był uznawany za człowieka mało zaangażowanego w swoją pracę, leniwego i pozbawionego talentu. Przełom nastąpił w 1947, kiedy talent Frashëriego ujawnił się w dramatach rosyjskich, ale także w repertuarze molierowskim. Największą sławę przyniosła mu rola Hamleta w inscenizacji radzieckiego reżysera Władimira Bortki, który w 1960 r. pracował z ekipą albańskiego Teatru Ludowego[1].
Współpraca z Rosjanami w karierze Frashëriego zaczęła się wcześniej. W 1954 zadebiutował rolą Pala w filmie fabularnym Skanderbeg, reżyserowanym przez Siergieja Jutkiewicza. W pierwszym całkowicie albańskim filmie Tana wystąpił u boku Tinki Kurti w głównej roli męskiej (Stefana). W swoim życiu zagrał około 40 ról filmowych, z czego w 10 filmach były to role główne[1].
W ostatnim roku życia rozpoczął wykłady dla studentów Akademii Sztuk w Tiranie. Zmarł przedwcześnie po krótkiej chorobie. Ostatnia rola teatralna - Jonuza Brugi w dramacie Sulejmana Pitarki Familja e Peshkatarit była osiemdziesiątą w jego karierze artystycznej[2].
Za swoją pracę został uhonorowany tytułem Bohatera Pracy Socjalistycznej (alb. Hero i punës socialiste) oraz Artysty Ludu (alb. Artist i Popullit)[3]. W 1959 był laureatem Nagrody Państwowej II stopnia[2].
Role filmowe
edytuj- 1953: Skenderbeu (Skanderbeg) jako Pal Muzaka
- 1957: Femijet e saj (Jej dzieci) jako nauczyciel
- 1958: Tana jako Stefan
- 1959: Furtuna (Burza) jako Qemal
- 1967: Ngadhjenim mbi vdekjen (Zwycięstwo nad śmiercią) jako Hans von Stolc
- 1969: Plage te vjetra (Stare rany) jako Dr Pellumb
- 1970: Gjurma (Ślady) jako Dr Artan
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Naim Frasheri (1923-1975) [online], Aktoret Shqiptare [dostęp 2021-03-21] (alb.).
- ↑ a b c d Përkujtohet në 47-vjetorin e vdekjes aktori i madh Naim Frashëri [online], ATA [dostęp 2025-01-18] (alb.).
- ↑ a b Josif Papagjoni: Enciklopedi. Teatri & Kinematografia Shqiptare. Tirana: Toena, 2009, s. 83-85. ISBN 978-99943-1-456-0. (alb.).
Bibliografia
edytuj- Abaz Hoxha: Enciklopedia e kinematografise shqiptare. Autore & vepra. Tirana: Toena, 2002. ISBN 99927-1-555-3. (alb.).
- Flori Slatina: 60 vjet Teatri Kombetar 1945-2005. Tirana: 2005. ISBN 99943-715-9-2. (alb.).
- Naim Frashëri w bazie IMDb (ang.)
- Naim Frashëri w bazie Filmweb
- Strona albańskiego Teatru Narodowego. teater.logoreci.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-19)].