Wikipedia

Narcyz Szwedziński

polski architekt

Narcyz Szwedziński (ur. 29 października 1906 w Warszawie, zm. 13 sierpnia 1993[1]) – polski architekt, pułkownik LWP, w latach 1963–1969 Naczelny Architekt Wojska Polskiego, działacz społeczny.

Narcyz Szwedziński
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

29 października 1906
Warszawa

Data śmierci

13 sierpnia 1993

Przebieg służby
Lata służby

1939, 1952–1969

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Ludowe Wojsko Polskie

Stanowiska

Naczelny Architekt Wojska Polskiego (1963–1969),
Szef Wojskowej Inspekcji Architektoniczno-Budowlanej MON

Główne wojny i bitwy

kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Biała Willa w Nowej Dębie, tzw. „Paulusówka”, zaprojektowana przez Narcyza Szwedzińskiego dla ppłk. Jana Szypowskiego, pierwszego dyrektora Wytwórni Amunicji nr 3 w Centralnym Okręgu Przemysłowym (1937)

Biografia edytuj

Syn Konstantego Szwedzińskiego i Michaliny z Pyżewskich[1]. Absolwent Gimnazjum im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1924)[2] i Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej (1929)[1]. Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Saperów[1]. W latach 30. XX wieku był głównym projektantem i zastępcą dyrektora budowy Wytwórni Amunicji nr 3 w Nowej Dębie (Centralny Okręg Przemysłowy)[3], gdzie zaprojektował narzędziownię[4], osiedle mieszkaniowe[5] i tzw. Białą Willę[4], nazywaną „Paulusówką”[a], pierwotnie przeznaczoną dla ppłk. Jana Szypowskiego, pierwszego dyrektora Wytwórni Amunicji nr 3[6]. Według Marcina Furtaka, badacza architektury Centralnego Okręgu Przemysłowego z Politechniki Krakowskiej, willa ppłk. Jana Szypowskiego, nawiązująca do stylu architektonicznego Bohdana Pniewskiego, „stanowi wybitne dzieło modernizmu copowskiego”[7]. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków[8].

W latach 1935–1939 Narcyz Szwedziński został oddelegowany do pracy w Ministerstwie Spraw Wojskowych[1]. Brał udział w kampanii wrześniowej jako porucznik saperów[3]. W 1945 roku podjął pracę w Wydziale Nadzoru Budowlanego Zarządu m.st. Warszawy[3]. W 1950 roku został członkiem Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich[4]. W 1952 roku rozpoczął służbę jako oficer zawodowy LWP[3]. Pełnił funkcję Naczelnego Architekta Wojska Polskiego (1963–1969) i Szefa Wojskowej Inspekcji Architektoniczno-Budowlanej MON[4]. W 1965 roku wchodził w skład trzyosobowego zespołu organizacyjnego I Wystawy Polskiego Ekslibrisu Wojskowego w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie[9][10] i był współautorem wstępu do katalogu ekspozycji[11][b].

 
Grób Narcyza Szwedzińskiego na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie

W 1969 roku został usunięty z wojska z powodów politycznych (represje wobec członka najbliższej rodziny[1]) i przeszedł na emeryturę[3]. Zakończył służbę wojskową w stopniu pułkownika[4]. Angażował się w działalność społeczną w Podkowie Leśnej, gdzie zamieszkał wraz z rodziną po II wojnie światowej[3]. Za zasługi dla społeczności lokalnej (m.in. udział w budowie szkoły i wykonanie jej projektu architektonicznego)[12] otrzymał w 1992 roku Odznakę Honorową „Zasłużony dla Podkowy Leśnej”[13]. Został pochowany na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 47C-5-27)[3].

Odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Nazwa „Paulusówka” pochodzi stąd, że według przekazów w okresie II wojny światowej w Białej Willi rezydował niemiecki generał Friedrich Paulus w trakcie ćwiczeń na poligonie w Nowej Dębie przed operacją „Barbarossa” i bitwą stalingradzką, zob. Katarzyna Sobieniewska-Pyłka, Na poligonie w Nowej Dębie był... Stalingrad [online], echodnia.eu [dostęp 2021-03-04]. oraz Rys historyczny. nowadeba.pl. [dostęp 2021-03-05].
  2. ↑ Odbitka prywatnego ekslibrisu Narcyza Szwedzińskiego, wykonana w 1965 roku przez Tadeusza Żurowskiego w technice linorytu, znajduje się w zbiorach ikonograficznych Biblioteki Narodowej w Warszawie, zob. Płk. mgr inż. arch. Narcyz Szwedziński / (T. Żurowski). katalogi.bn.org.pl. [dostęp 2021-03-05].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Narcyz Szwedziński (1906–1993). podkowalesna-tppl.pl. [dostęp 2022-06-18].
  2. ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1924. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2021-03-05].
  3. ↑ a b c d e f g Grażyna Zabłocka. Narcyz Szwedziński (hasło w „Podkowiańskim Słowniku Biograficznym”). „Podkowiański Magazyn Kulturalny”. 68, zima 2012. Podkowa Leśna: Towarzystwo Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowa Leśna. ISSN 1232-1125. [dostęp 2021-03-05]. 
  4. ↑ a b c d e f g h i Arch. Narcyz Szwedziński. inmemoriam.architektsarp.pl. [dostęp 2021-03-05].
  5. ↑ Trasa COP – Nowa Dęba. cop.podkarpackie.travel. [dostęp 2021-03-05].
  6. ↑ Willa „Paulusówka”. polskaniezwykla.pl. [dostęp 2021-03-05].
  7. ↑ Marcin Furtak. Wille copowskie. „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie”. XLI, s. 60, 2013. Kraków: Oddział PAN w Krakowie. ISSN 0079-3450. [dostęp 2021-03-05]. 
  8. ↑ Wytwórnia amunicji nr 3 w Nowej Dębie. rmf.fm. [dostęp 2021-03-05].
  9. ↑ Stefan Kotarski. Dwie wystawy ekslibrisów w Warszawie i Malborku. „Przegląd Biblioteczny”. XXXIII, zeszyt 3 (lipiec–wrzesień 1965), s. 168, 1965. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. ISSN 0033-202X. [dostęp 2021-03-05]. 
  10. ↑ Maria Halina Słoniewska: Wystawy Muzeum Wojska Polskiego w latach 1920–1985. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988, s. 85. OCLC 834943948. [dostęp 2021-03-05].
  11. ↑ Wydawnictwa bibliofilskie za lata 1945–1970: katalog wystawy. zebrał i oprac. Jan Rogala. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Książki, Oddział Warszawski, 1971, s. 37. OCLC 233397931. [dostęp 2021-03-05].
  12. ↑ Historia szkoły. podkowa-szkola.pl. [dostęp 2021-03-05].
  13. ↑ Zasłużeni dla Podkowy. podkowalesna-tppl.pl. [dostęp 2021-03-05].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Narcyz_Szwedziński&oldid=73457887”