Narocz (agromiasteczko w rejonie miadzielskim)

agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie miadzielskim

Narocz, Kobylnik (biał. Нарач, Naracz; ros. Нарочь, Narocz) – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie miadzielskim, 3 km na północ od jeziora Narocz, przy szosie Miadzioł-Szwakszty, 3 km na południe od Traktu Batorego. Przez Narocz przepływa rzeczka Syrmież[1] (miejscowi używają też nazwy Malinouka). W 2009 roku liczyło ok. 2,6 tys. mieszkańców. Siedziba sielsowietu.

Narocz
Ilustracja
Kościół św.Andrzeja Apostoła
Państwo

 Białoruś

Obwód

 miński

Rejon

miadzielski

Wysokość

196 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności


2581

Nr kierunkowy

+375-1797

Kod pocztowy

222396

Tablice rejestracyjne

5

Położenie na mapie obwodu mińskiego
Mapa konturowa obwodu mińskiego, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Narocz”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Narocz”
Ziemia54°55′50″N 26°41′11″E/54,930556 26,686389

Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę Kobylnik. W 1964 roku została przemianowana na Narocz.

Historia

edytuj

Pierwsze wzmianki w źródłach pochodzą z XV wieku. Z tego okresu pochodzić miał też pierwszy drewniany kościół katolicki. Prywatne miasto szlacheckie Kobylnik położone było w końcu XVIII wieku w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego[2], później w powiecie święciańskim. W Imperium Rosyjskim leżała w guberni wileńskiej. W latach 1920–22 Kobylnik wchodził w skład Litwy Środkowej. W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Kobylnik w powiecie postawskim (do 1926 roku w powiecie święciańskim), w województwie wileńskim.

W 1866 roku ludność Kobylnika składała się z: 190 katolików, 164 żydów, 7 prawosławnych, 6 mahometan (Tatarów) i 5 starowierców. Podobny układ wyznaniowo-narodowościowy zachował się do wybuchu II wojny światowej. Na przełomie czerwca i lipca 1942 roku rozstrzelano kobylnickich Żydów. Po wojnie z miejscowości wyjechała część katolików, jednak mimo napływu ludności prawosławnej w okresie radzieckim, katolicy nadal są najliczniejszą grupą wyznaniową.

Od 1915 roku Kobylnik znajdował się pod okupacją niemiecką i był ostatnią miejscowością przed przyfrontową strefą wysiedleń. Stacjonowało w nim dowództwo niemieckiego XXI Korpusu, który brał udział w bitwie nad jeziorem Narocz w marcu 1916 roku. W drugiej połowie lat 30. powstały nowe inwestycje: szosa Kobylnik–Miadzioł, oraz nowa 7-klasowa szkoła im. Piłsudskiego.

W okresie II wojny światowej mieścił się tam niemiecko-białoruski posterunek policji, którego personel ewakuował się z Kobylnika latem 1943 roku w kierunku Miadzioła. W trakcie ewakuacji kolumna policyjna została rozbita przez oddziały AK w okolicach wsi Mikołcy, nad brzegiem jeziora Narocz. W okresie okupacji niemieckiej Kobylnik był wielokrotnie palony przez oddział sowieckich partyzantów Markowa – również po wycofaniu się sił niemiecko-białoruskich. W okresie okupacji hitlerowskiej w Kobylniku zamieszkał kilkunastoletni Rascisłau Łapicki, który w latach 1944–1949 był członkiem i organizatorem antysowieckich organizacji konspiracyjnych w Kobylniku, Miadziole i Smorgoniach. Aresztowany w Kobylniku w grudniu 1949 roku.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 400 osób. 21 września 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano a część wywieziono do getta w Miadziole[3].

Obecnie

edytuj

Miasteczko ma 36 ulic z 43 km nawierzchni utwardzonych. Bezpośrednie połączenia autobusowe z: Mińskiem, Mołodecznem, Wilnem i Miadziołem. W okresie międzywojennym do Kobylnika dochodziła święciańska kolej wąskotorowa (z przedłużeniem do Kupy nad samą Naroczą otwartym 5 czerwca 1937 roku), ze Święcian, przez Łyntupy (obie miejscowości w sieci połączeń normalnotorowych). Linia ta już nie istnieje, została rozebrana przez władze radzieckie.

W Naroczy działają mleczarnia (produkcja masła), wytwórnia napojów, zakład mięsny, szkoła średnia i przedszkole, poczta, kilka sklepów rozmieszczonych wokół d. rynku. Wielu mieszkańców pracuje w położonych nad jeziorem Narocz domach wczasowych i sanatoriach.

Miejscowość liczy ponad 2500 mieszkańców. Wielu tylko sezonowo – latem Narocz staje się miejscem odpoczynku wczasowiczów korzystających z pobliskiego (2-4 km od miasteczka) jeziora oraz okolicznych lasów. Liczni młodsi mieszkańcy formalnie zameldowani w Naroczy, pracują w większych miastach (Mińsk, Mołodeczno, Wilejka), a do Naroczy wracają tylko na dni świąteczne.

W Naroczy znajduje się murowany neogotycki kościół rzymskokatolicki św. Andrzeja Apostoła (należący do parafii w dekanacie miadziolskim) budowany w latach 1897-1901 (na miejscu drewnianego kościoła ufundowanego przez Świrskiego w 1651 r.), wraz z drewnianą dzwonnicą z XVIII wieku. Naprzeciwko w domu parafialnym mieści się klasztor karmelitów bosych pw. Matki Bożej Anielskiej. W miejscowości znajduje się też cerkiew prawosławna św. Ilji (św. proroka Eliasza) z 1881 roku, przy której działa parafia, wchodząca w skład dekanatu miadzielskiego[4]. Dominuje zabudowa drewniana, przy rynku także domy murowane.

Na cmentarzu rzymskokatolickim znajdują się groby żołnierzy niemieckich z okresu I wojny światowej oraz obelisk z orłem poświęcony ich pamięci. Kirkut znajduje się przy ulicy Postawskiej. Na skraju miejscowości, przy drodze na Humieniki, znajduje się anonimowy nagrobek – według wieści gminnej, mogiła polskich ułanów z okresu wojny polsko-bolszewickiej[5]. Przy kościele symboliczna mogiła akowców. W 1992 roku na dziedzińcu kościoła w Naroczy wrocławska Straż Mogił Polskich na Wschodzie uhonorowała pomordowanych akowców i poległych stalowym krzyżem ze stosowną tablicą opisaną po polsku[6]. Od 2003 roku w Naroczy działa śpiewający po białorusku zespół rockowy „Da! Bl...” (błr. „Да! Бл...”).

Dwór Świętorzeckich

edytuj

Dwór został zbudowany około 1840 roku. Wokół niego znajdował się park, budynek gospodarczy, młyn wodny, sady i browar. Po agresji ZSRR na Polskę we dworze mieścił się szpital, podczas okupacji niemieckiej magazyn wełny. W 1943 roku dwór został spalony przez partyzantów. Do dzisiaj zachował się browar z 1845 roku i kamienny świren.

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Syrmież, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 748.
  2. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s.81.
  3. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1169.
  4. Приход храма Святого пророка Илии д. Нарочь. molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-08]. (ros.).
  5. [OSR] Cmentarze i pomniki walk o utrwalenie granic (1918-21r.) : Narocz (Нарач) [online], www.rowery.olsztyn.pl [dostęp 2016-04-24].
  6. Polacy Mińska oddali hołd Rodakom, poległym za Niepodległą Polskę [online], Związek Polaków na Białorusi [dostęp 2016-04-19] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Edward Pisarczyk „Wołodyjowski” „Oddział Kmicica”. Zeszyty historyczne „Wiano”. Zeszyt piąty
  • Сяргей Харэўскі „150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі”.

Linki zewnętrzne

edytuj