Narodowe Czytanie

Narodowe czytanie Trylogii Henryka Sienkiewicza w Łodzi, wrzesień 2014 r.

Narodowe Czytanie – polska akcja społeczna propagująca znajomość literatury narodowej, w której obszerne fragmenty dzieł odczytywane są publicznie, również w środkach masowego przekazu; zapoczątkowana w 2012.

Historia

Akcję zapoczątkowano w 2012 z okazji 200-lecia Drugiej Wojny Polskiej i najazdu Napoleona na Rosję, podczas którego miał miejsce opisany w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza ostatni zajazd na Litwie. Akcję zorganizował prezydent Polski Bronisław Komorowski, a pomysłodawcą była Agnieszka Celeda, dyrektor Biura Kultura - wcześniej m.in wicedyrektor TVP Kultura. Pomysłodawcy pragnęli, by literatura narodowa nie była tylko przedmiotem nauczania szkolnego, ale stała się obecna w szeroko rozumianym życiu społecznym. Publiczne czytanie Pana Tadeusza odbyło się 8 września 2012 w dziesiątkach miejscowości z udziałem rzesz słuchaczy. Warszawskie oficjalne czytanie epopei narodowej miało miejsce w Parku Saskim.

W 2013 w akcji uczestniczyli już mieszkańcy ponad 700 miejscowości. Kancelaria prezydencka przygotowała specjalną pieczęć oraz plakat, autorstwa Piotra Młodożeńca. Odczytywano fragmenty dzieł Aleksandra Fredry.

Trzecią edycję Narodowego Czytania 6 września 2014 również objął swoim patronatem prezydent Bronisław Komorowski. Odczytywano fragmenty Sienkiewiczowskiej Trylogii. Akcja ponownie spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem Polaków – wydarzenie odbyło się w ponad 1500 miejscowościach.

Czwartą edycję akcji w 2015 objęła swoim patronatem para prezydencka Andrzej Duda i Agata Kornhauser-Duda. Przygotowano specjalną krótszą adaptację Lalki Bolesława Prusa, by umożliwić różnym instytucjom organizację publicznych odczytów. Kancelaria prezydencka przygotowała też okolicznościową pieczęć, plakat oraz baner. W akcji uczestniczyło ponad 1600 miejscowości.

Piątą edycję (2016) ponownie objęła swoim patronatem para prezydencka, która wystąpiła w specjalnych spotach emitowanych m.in. w telewizji. Prezydent wystosował okolicznościowy list do obywateli, zachęcający do udziału w akcji. Polacy, w drodze głosowania internetowego, sami wybrali dzieło, które odczytywano następnie w całej Polsce. Sienkiewiczowskie Quo vadis wygrało z takimi dziełami literatury narodowej, jak: Chłopi Władysława Reymonta, Wesele Stanisława Wyspiańskiego, Popioły Stefana Żeromskiego i Noce i dnie Marii Dąbrowskiej. Krytyk literacki Tomasz Burek przygotował skróconą adaptację dzieła, którą aktorzy polscy odczytywali w warszawskim Ogrodzie Saskim. Transmisję internetową z Narodowego Czytania w Ogrodzie Saskim przeprowadziło Polskie Radio.

Narodowe czytanie „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego w Mińsku, wrzesień 2017 r. Czytają: aktorz Narodowego Akademickiego teatru im. Janki Kupały Raman Padaliaka, dziennikarz radia „Swoboda” Janusz Kalinowski, dziennikarz i pisarz Aleh Gruszecki

W szóstej edycji (2017) zaproponowano, by Polacy po raz kolejny sami wybrali dzieło do publicznego odczytywania. Propozycja Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk obejmowała: Przedwiośnie Stefana Żeromskiego, Pamiątki Soplicy Henryka Rzewuskiego, Beniowskiego Juliusza Słowackiego oraz Wesele Stanisława Wyspiańskiego. Ostatecznie obywatele wybrali do odczytania podczas szóstej edycji Wesele. Na tę lekturę głosowało prawie 18 tys. obywateli. W sumie oddano 37 tys. głosów. Dramat Wyspiańskiego odczytano w wielu miejscowościach w kraju oraz za granicą, m.in. w Litwie, Łotwie, Białorusi, Ukrainie, Rosji, we Włoszech, Francji, w Hiszpanii, Portugalii, Węgrzech, Niemczech, Danii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Australii, Nowej Zelandii, Kazachstanie i Japonii.

W 2018 akcja Narodowe Czytanie miała specjalny charakter. W nawiązaniu do jubileuszu 100-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę Para Prezydencka zaproponowała lekturę Przedwiośnie Stefana Żeromskiego. Dodatkowo przez cały rok czytano Antologię Niepodległości, specjalnie przygotowany z tej okazji wybór utworów z kanonu polskiej literatury patriotycznej. Przedwiośnie podczas finału akcji było czytane w prawie 3000 miejscach na całym świecie, w tym w 33 krajach i 134 miejscach poza granicami Polski.

W 2019 r. wybrano „Osiem lektur na ósme Narodowe Czytanie”, czyli „teksty, których wspólnym mianownikiem jest polskość w połączeniu z treściami uniwersalnymi, refleksją nad człowiekiem i społeczeństwem”. Utwory te reprezentują różne epoki i style, a „łączy je to, co najważniejsze: są na trwałe wpisane w historię polskiej literatury”. Ósmej odsłonie akcji towarzyszyły plansze komiksowe, autorstwa Marka Oleksickiego i Tobiasza Piątkowskiego, które posłużyły jako elementy scenografii podczas czytania nowel w Ogrodzie Saskim. Kancelaria Prezydenta RP opublikowała także specjalne wydanie nowel w alfabecie Braille'a, które zostało wysłane do ośrodków dla osób niewidomych w całej Polsce.

Edycje

W czasie kolejnych edycji akcji Narodowe Czytanie odczytywane były następujące dzieła polskich literatów:

• 8 września 2012 – Pan Tadeusz Adama Mickiewicza
• 7 września 2013 – dzieła Aleksandra Fredry
• 6 września 2014 – Trylogia Henryka Sienkiewicza
• 5 września 2015 – Lalka Bolesława Prusa
• 3 września 2016 – Quo vadis Henryka Sienkiewicza
• 2 września 2017 – Wesele Stanisława Wyspiańskiego
• 8 września 2018 – Przedwiośnie Stefana Żeromskiego
• 7 września 2019 – nowele polskie:
  • Dobra pani – Eliza Orzeszkowa
  • Dym – Maria Konopnicka
  • Katarynka – Bolesław Prus
  • Mój ojciec wstępuje do strażaków (ze zbioru Sanatorium pod Klepsydrą) – Bruno Schulz
  • Orka – Władysław Reymont
  • Rozdzióbią nas kruki, wrony... – Stefan Żeromski
  • Sachem – Henryk Sienkiewicz
  • Sawa (z cyklu Pamiątki Soplicy) – Henryk Rzewuski
• 2020 – Balladyna Juliusza Słowackiego