National Basketball Association

amerykańsko-kanadyjska, zawodowa liga koszykarska

National Basketball Association (skrót ang. NBA) – amerykańsko-kanadyjska liga koszykarska, o charakterze profesjonalnym. Tworzy ją 30 zespołów, w tym: 29 ze Stanów Zjednoczonych i jeden z Kanady. Liga jest aktywnym członkiem USA Basketball, oddziału Fédération Internationale de Basketball na terytorium Stanów Zjednoczonych. Jej komisarzem od 1 lutego 2014 roku jest Adam Silver[1]. NBA jest jedną z pięciu największych północnoamerykańskich zawodowych lig sportowych (oprócz niej NFL, NHL, MLS i MLB). Gracze NBA są najlepiej opłacanymi sportowcami świata (w średniej rocznych zarobków)[2].

National Basketball Association
Ilustracja
2024/25
Państwo

Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone
Kanada Kanada

Oficjalny skrót

NBA

Dyscyplina

koszykówka

Data założenia

1946

Poprzednia nazwa

Basketball Association of America

Przekształcona
na zawodową

1946

Komisarz

Adam Silver

Partner TV

ABC, TNT, ESPN, CBS, NBA TV, Fox Sports

Rozgrywki
Liczba drużyn

30

Zwycięzca

Boston Celtics (18. tytuł)

Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca

Philadelphia Warriors

Obecny zwycięzca

Boston Celtics

Najwięcej zwycięstw

Boston Celtics, (18 tytułów)

Strona internetowa

Liga została założona w Nowym Jorku 6 czerwca 1946 jako Basketball Association of America[3], a nazwę National Basketball Association przybrała jesienią 1949, po połączeniu z rywalizującą National Basketball League. Siedziba władz ligi, skąd dokonuje się wszystkich ruchów związanych z działalnością NBA, znajduje się na Piątej Alei 645 w Nowym Jorku. NBA Entertainment i studia NBA TV mieszczą się w pobliskim Secaucus w stanie New Jersey.

Historia

edytuj

Powstanie i fuzja

edytuj

Basketball Association of America została utworzona w 1946 roku, przez właścicieli największych aren hokejowych w północno-wschodnich i środkowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. 1 listopada 1946, w Toronto w Kanadzie, Toronto Huskies podejmowali New York Knickerbockers w Maple Leaf Gardens, w meczu, który uważany jest za pierwszy w historii NBA[4]. Chociaż istniały wtedy już American Basketball League i NBL, BAA było pierwszą profesjonalną ligą koszykarską, która zamierzała rozgrywać swoje mecze przede wszystkim w dużych miastach. Podczas pierwszych lat istnienia poziom gry w BAA nie odróżniał się od tego prezentowanego w konkurencyjnych ligach, czy niezależnych zespołach, jak Harlem Globetrotters. Na przykład finalista ABL z 1948 roku Baltimore Bullets przenieśli się do BAA i w tym samym roku zdobyli mistrzostwo w tejże lidze, a mistrzowie NBL z 1948 roku – Minneapolis Lakers zdobyli mistrzostwo BAA w 1949 roku.

 
Siedziba National Basketball Association na Piątej Alei 645 w Nowym Jorku[5].

W dniu 3 sierpnia 1949 roku, władze BAA przystały na fuzję z NBL, tworząc nową ligę o nazwie National Basketball Association[6]. Nowa liga posiadała 17 zespołów, zlokalizowanych w mieszance małych i dużych miast, i rozgrywających swoje mecze w dużych arenach, jak i miejskich gimnazjach[6]. W 1950, NBA zmniejszała się do liczby jedenastu zespołów, a proces ten trwał do sezonu 1953–54, gdy liga przybrała najmniejszy rozmiar w historii, wynoszący dziewięć drużyn. Wszystkie z nich mieściły się w dużych miastach (New York Knicks, Boston Celtics, Golden State Warriors (San Francisco), Los Angeles Lakers, Sacramento Royals/Kings, Detroit Pistons, Atlanta Hawks, oraz Philadelphia Nationals/76ers). Proces zmniejszania ligi polegał na odbieraniu koncesji małym miastom i przenoszeniu ich do dużych. Hawks przeniesieni zostali do Atlanty z „Tri-Cities” (obszar znany Quad Cities), w 1951 roku do Milwaukee, a cztery lata później do Saint Louis w stanie Missouri; Royals z Rochester, przez Nowy Jork do Cincinnati (w 1957); i Pistons z Fort Wayne, przez Indianę do Detroit (w 1957).

Amerykanin japońskiego pochodzenia, Wataru Misaka, podczas gry w New York Knicks w sezonie 1947/48, „złamał” barierę etniczną w NBA. Ten rok przyniósł także dołączenie pierwszych afroamerykańskich graczy przez kilka zespołów, Chucka Coopera przez Celtics, Nathaniela „Sweetwatera” Cliftona przez Knicks, i Earla Lloyda przez Washington Capitols. Podczas tego okresu, prowadzeni przez centra George’a Mikana Minneapolis Lakers, wygrali pięć mistrzostw NBA, zyskując pozycję pierwszej dynastii ligi[7]. Aby zachęcić zespoły do rzucania, i zniechęcić do długiego rozgrywania akcji, władze ligi wprowadziły w 1954 roku, zegar ograniczający budowanie akcji do 24 sekund[8]. Jeśli drużyna w tym czasie nie trafiła rzutu lub piłka nie dotknęła kosza, zegar zostawał restartowany, a piłka przekazywana drużynie przeciwnej.

Rozgrywki

edytuj

Drużyny podzielone są na dwie Konferencje: Wschodnią i Zachodnią. Konferencje podzielone są z kolei na trzy dywizje.

Rozgrywki składają się z sezonu zasadniczego i rozgrywek pucharowych (play-off).

W sezonie zasadniczym drużyny z tej samej dywizji rozgrywają ze sobą po 4 mecze (16 gier), po 3 lub 4 z drużynami innych dywizji tej samej konferencji (w sumie 52 mecze w obrębie konferencji), zaś pozostałe 30 meczów z drużynami drugiej konferencji. W ten sposób każda drużyna gra z każdą w zasadniczej części sezonu, „u siebie” i „na wyjeździe”. Minusem jest to, że z oddalonymi drużynami z drugiej konferencji rozgrywa się co roku prawie dwa razy więcej meczów niż z ekipami z własnej dywizji, co wywołuje zmęczenie podróżami (30 wobec 16 meczów).

W fazie play-off najpierw wyłaniani są mistrzowie poszczególnych konferencji. W pojedynkach ośmiu najlepszych zespołów z danej konferencji kolejność ustalana jest na podstawie ilości wygranych i przegranych meczów w sezonie, zrezygnowano z rozstawienia zwycięzców poszczególnych dywizji od sezonu 2015/2016. Przepis zmieniono, by do fazy play-off kwalifikowały się faktycznie najlepsze zespoły, a nie te, które miały słabych rywali w swojej dywizji. Z tego samego powodu rozważa się rezygnację z konferencji i awans do playoffów 16 drużyn z najlepszym bilansem (przepis jest na etapie dyskusji). Po zakończeniu sezonu zasadniczego zespoły z miejsc 1-6 automatycznie awansują do play-off. Zespoły z miejsc 7-10 rozgrywają turniej play-in (1 mecz bez rewanżu, gospodarzem meczu jest zespół z wyższego miejsca). W turnieju play-in 7 zespół gra z 8, a 9 z 10. Wygrany w parze 7 z 8 awansuje do play-off na pozycję 7. Przegrany gra ze zwycięzcą pary 9 z 10. Z tego pojedynku zwycięzca awansuje do play-off na pozycję 8. Turniej play-in wprowadzono pod koniec sezonu 2019/2020 celem uatrakcyjnienia rozgrywek, ponieważ w grze o play-off są również zespoły z miejsc 9-10[9]. Rozgrywki play-off przebiegają według scenariusza: w I rundzie play-off pierwszy zespół gra z ósmym, drugi z siódmym, trzeci z szóstym, czwarty z piątym. W II rundzie play-off zwycięzca pojedynku pierwszy z ósmym gra ze zwycięzcą pojedynku czwarty z piątym, i dalej zwycięzca pojedynku drugi z siódmym, gra ze zwycięzcą pojedynku trzeci z szóstym. Taki rozstaw jest spowodowany tym, aby już w II rundzie play-off nie trafiły na siebie drużyny najsilniejsze po fazie zasadniczej oraz aby lider konferencji miał w play-off teoretycznie łatwiej. Zwycięzcy tych meczów spotykają się ze sobą w finale konferencji. Zwycięzcy finałów konferencji spotykają się ze sobą w finale ligi. Zespoły rozstawione wyżej grają więcej meczów u siebie w systemie 2 mecze dom, 2 – wyjazd, 1-dom, 1-wyjazd, 1-dom. W pojedynkach fazy play-off gra się do czterech zwycięstw (tzw. best of seven). Ten system 2-2-1-1-1 obowiązuje również w finale NBA (przywrócony od sezonu 2013/14, wcześniej w finałach NBA było 2-3-2)

Drużyny

edytuj

Aktualnie występujące w lidze

edytuj
Dywizja Drużyna Miasto, stan Barwy Hala Data założenia
Konferencja Wschodnia
Atlantycka Boston Celtics Boston, Massachusetts zielone, białe TD Garden 1946
Brooklyn Nets Brooklyn, Nowy Jork czarne, białe Barclays Center 1967*
New York Knicks Manhattan, Nowy Jork pomarańczowe, niebieskie, białe Madison Square Garden 1946
Philadelphia 76ers Filadelfia, Pensylwania czerwone, białe, niebieskie Wells Fargo Center 1939*
Toronto Raptors Toronto, Ontario czerwone, czarne, białe Scotiabank Arena 1995
Centralna Chicago Bulls Chicago, Illinois czerwone, czarne, białe United Center 1966
Cleveland Cavaliers Cleveland, Ohio czerwone, białe, złote Rocket Mortgage FieldHouse 1970
Detroit Pistons Detroit, Michigan czerwone, białe, niebieskie Little Caesars Arena 1941*
Indiana Pacers Indianapolis, Indiana jasnoniebieskie, żółte, szare Bankers Life Fieldhouse 1967
Milwaukee Bucks Milwaukee, Wisconsin zielone, czerwone, srebrne Fiserv Forum 1968
Południowo-wschodnia Atlanta Hawks Atlanta, Georgia czerwone, czarne, żółte State Farm Arena 1946*
Charlotte Hornets Charlotte, Karolina Północna pomarańczowe, niebieskie, czarne, srebrne Spectrum Center 1988
Miami Heat Miami, Floryda czarne, czerwone, białe American Airlines Arena 1988
Orlando Magic Orlando, Floryda niebieskie, czarne, srebrne Amway Center 1989
Washington Wizards Waszyngton, Dystrykt Kolumbii niebieskie, czerwone, srebrne Capital One Arena 1961*
Konferencja Zachodnia
Północno-zachodnia Denver Nuggets Denver, Kolorado niebieskie, białe, złote Ball Arena 1967
Minnesota Timberwolves Minneapolis, Minnesota niebieskie, czarne, srebrne, zielone Target Center 1989
Oklahoma City Thunder Oklahoma City, Oklahoma niebieskie, czerwone, pomarańczowe Chesapeake Energy Arena 2008
Portland Trail Blazers Portland, Oregon czarne, czerwone, srebrne Moda Center 1970
Utah Jazz Salt Lake City, Utah niebieskie, srebrne Vivint Smart Home Arena 1974*
Pacyfiku Golden State Warriors San Francisco, Kalifornia jasnoniebieskie, pomarańczowe, złote Chase Center 1946*
Los Angeles Clippers Los Angeles, Kalifornia czerwone, niebieskie Crypto.com Arena 1970*
Los Angeles Lakers Los Angeles, Kalifornia fioletowe, żółte, granatowe, białe Crypto.com Arena 1946*
Phoenix Suns Phoenix, Arizona fioletowe, pomarańczowe, szare Footprint Center 1968
Sacramento Kings Sacramento, Kalifornia fioletowe, czarne, srebrne Golden 1 Center 1945*
Południowo-zachodnia Dallas Mavericks Dallas, Teksas niebieskie, srebrne, zielone American Airlines Center 1980
Houston Rockets Houston, Teksas czerwone, białe, srebrne Toyota Center 1967*
Memphis Grizzlies Memphis, Tennessee niebieskie, złote FedExForum 1995*
New Orleans Pelicans Nowy Orlean, Luizjana czerwone, złote, granatowe Smoothie King Center 2003
San Antonio Spurs San Antonio, Teksas czarne, srebrne AT&T Center 1967*

Zobacz też

edytuj

Nieistniejące obecnie zespoły

edytuj

Prezydenci i komisarze NBA

edytuj

Zwycięzcy

edytuj
Osobny artykuł: Historia finałów NBA.

Klasyfikacja medalowa

edytuj
 
Logo Finałów NBA.
Drużyna Mistrzostwa Wicemistrzostwa Lata zwycięstw
Boston Celtics 18 5 1957, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1968, 1969, 1974, 1976, 1981, 1984, 1986, 2008, 2024
Los Angeles Lakers 17 15 19491, 19501, 19521, 19531, 19541, 1972, 1980, 1982, 1985, 1987, 1988, 2000, 2001, 2002, 2009, 2010, 2020
Golden State Warriors 7 5 1947², 1956², 1975, 2015, 2017, 2018, 2022
Chicago Bulls 6 0 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998
San Antonio Spurs 5 1 1999, 2003, 2005, 2007, 2014
Philadelphia 76ers 3 6 1955³, 1967, 1983
Detroit Pistons 3 4 1989, 1990, 2004
Miami Heat 3 3 2006, 2012, 2013
New York Knicks 2 6 1970, 1973
Houston Rockets 2 2 1994, 1995
Milwaukee Bucks 2 1 1971, 2021
Cleveland Cavaliers 1 4 2016
Atlanta Hawks 1 3 19584
Baltimore Bullets 1 3 19487
Oklahoma City Thunder 1 3 19798
Portland Trail Blazers 1 2 1977
Dallas Mavericks 1 2 2011
Sacramento Kings 1 0 19515
Toronto Raptors 1 0 2019
Denver Nuggets 1 0 2023[10]
Washington Wizards 1 0 19786
Phoenix Suns 0 3
Brooklyn Nets 0 2
Orlando Magic 0 2
Utah Jazz 0 2
Chicago Stags 0 1
Indiana Pacers 0 1
Washington Capitols 0 1

1 jako Minneapolis Lakers
2 jako Philadelphia Warriors
3 jako Syracuse Nationals
4 jako St. Louis Hawks
5 jako Rochester Royals
6 jako Washington Bullets
7 drużyna obecnie nieistniejąca (występowała w NBA w latach 1947–1955, nie mają powiązania z późniejszymi Baltimore Bullets – obecnie Washington Wizards)
8 jako Seattle SuperSonics

Zawodnicy według zdobytych mistrzostw

edytuj
Mj. Zawodnik Mistrzostwa Lata zwycięstw Mistrzowskie kluby
1 Bill Russell 11 1957, 1959–1966, 1968–1969 Boston Celtics
2 Sam Jones 10 1959-1966, 1968-1969 Boston Celtics
3 Tom Heinsohn 8 1957, 1959-1965 Boston Celtics
K.C. Jones 1959-1966 Boston Celtics
Satch Sanders 1961-1966, 1968-1969 Boston Celtics
John Havlicek 1963–1966, 1968–1969, 1974, 1976 Boston Celtics
7 Jim Loscutoff 7 1957, 1959-1964 Boston Celtics
Frank Ramsey 1957, 1959–1964 Boston Celtics
Robert Horry 1994, 1995, 2000–2002, 2005, 2007 Houston Rockets, Los Angeles Lakers, San Antonio Spurs
10 Bob Cousy 6 1957, 1959-1963 Boston Celtics
Kareem Abdul-Jabbar 1971, 1980, 1982, 1985, 1987–1988 Milwaukee Bucks, Los Angeles Lakers
Michael Jordan 1991–1993, 1996–1998 Chicago Bulls
Scottie Pippen 1991–1993, 1996–1998 Chicago Bulls
14 George Mikan 5 1949, 1950, 1952, 1953, 1954 Minneapolis Lakers
Jim Pollard 1949, 1950, 1952, 1953, 1954 Minneapolis Lakers
Slater Martin 1950, 1952, 1953, 1954, 1958 Minneapolis Lakers, St. Louis Hawks
Larry Siegfried 1964, 1965, 1966, 1968, 1969 Boston Celtics
Don Nelson 1966, 1968, 1969, 1974, 1976 Boston Celtics
Michael Cooper 1980, 1982, 1985, 1987, 1988 Los Angeles Lakers
Magic Johnson 1980, 1982, 1985, 1987, 1988 Los Angeles Lakers
Dennis Rodman 1989, 1990, 1996, 1997, 1998 Detroit Pistons, Chicago Bulls
Ron Harper 1996, 1997, 1998, 2000, 2001 Chicago Bulls, Los Angeles Lakers
Steve Kerr 1996, 1997, 1998, 1999, 2003 Chicago Bulls, San Antonio Spurs
Kobe Bryant 2000, 2001, 2002, 2009, 2010 Los Angeles Lakers
Derek Fisher 2000, 2001, 2002, 2009, 2010 Los Angeles Lakers
Tim Duncan 1999, 2003, 2005, 2007, 2014 San Antonio Spurs

Polacy

edytuj

Od sezonu 2007-2008 do sezonu 2018-2019 w NBA występował Marcin Gortat, który podpisał dwuletni kontrakt z Orlando Magic na sumę 1,1 mln USD. Gortat wybrany został w drafcie 2005 z 57. numerem przez Phoenix Suns i natychmiast przekazany do Orlando. W składzie Magic pojawił się dopiero w 2007 roku, a pierwszy mecz rozegrał 1 marca 2008. Wiosną rozegrał osiem meczów w fazie play-off. W grudniu 2008 roku, jako pierwszy z Polaków, wyszedł na boisko w pierwszej piątce swego zespołu. Marcin Gortat nie był podstawowym zawodnikiem swojej drużyny, najczęściej wchodził na boisko jako zmiennik Dwighta Howarda. Przeciętnie zaliczał ok. 12 minut meczu, zdobywając ok. 3 punktów, 4 zbiórek i 1 blok. Jest pierwszym Polakiem, który grał w finałach NBA, w 2009 roku. 18 grudnia 2010 Marcin Gortat uczestniczył w wymianie między Orlando Magic a Phoenix Suns. Do klubu ze stolicy stanu Arizona razem z Marcinem Gortatem przeszli Vince Carter i Mickaël Piétrus, natomiast w odwrotną stronę powędrowali Jason Richardson, Hidayet Türkoğlu oraz Earl Clark. Po zmianie drużyny Marcin Gortat coraz więcej czasu spędzał na parkiecie, czasami wychodząc w pierwszej piątce. 30 stycznia w meczu z New Orleans Hornets pobił swój rekord występów w NBA, zdobywając 25 punktów, będąc zarazem rezerwowym w tym meczu. W 2013 roku Gortat zmienił klub z Phoenix Suns na Washington Wizards. W 2014 roku klub podpisał z nim kontrakt na 5 kolejnych lat. Latem 2018 został zawodnikiem Los Angeles Clippers. Polak został oddany w wymianie przez Washington Wizards, w których spędził pięć ostatnich sezonów, w zamian za Austina Riversa[11].

Przed Marcinem Gortatem w NBA grało dwóch Polaków:

We wrześniu 2007 roku wstępny kontrakt z Indiana Pacers podpisał też Łukasz Obrzut, za sezon miał otrzymać stawkę minimalną 450 tys. dolarów. W październiku zwolniono go jednak[12]. Jako 35. w drafcie NBA w 2003 roku Milwaukee Bucks wybrało Szymona Szewczyka, jednak nie zagrał w najlepszej lidze świata. Ponadto w NBA grał Rubén Wolkowyski posiadający także polskie obywatelstwo, jednak grający dla reprezentacji Argentyny. Jeff Nordgaard grał w NBA, ale polskie obywatelstwo otrzymał później.

23 czerwca 2022 w drafcie z 9. numerem przez San Antonio Spurs został wybrany 19-letni skrzydłowy Jeremy Sochan[13].

Przypisy

edytuj
  1. Adam Silver – Commissioner – National Basketball Association. nba.com. [dostęp 2014-06-15]. (ang.).
  2. REVEALED: The world’s best paid teams, Man City close in on Barca and Real Madrid. [dostęp 2013-01-08]. (ang.).
  3. The First Game. [w:] NBA [on-line]. [dostęp 2010-08-05]. (ang.).
  4. History of Basketball in Canada. NBA Media Ventures, LLC. [dostęp 2007-04-13]. (ang.).
  5. National Basketball Association, Inc.. Copyright © 2012, Hoover’s Inc., All Rights Reserved. [dostęp 2012-04-29]. (ang.).
  6. a b NBA is born. [dostęp 2010-07-29]. (ang.).
  7. 1949–51: Lakers Win First NBA Finals. [dostęp 2010-07-30]. (ang.).
  8. NBA Rules History. 8 maja, 2008. [dostęp 2010-07-30]. (ang.).
  9. Michał Pacuda: NBA: Zasady PLAY-IN NBA – kto z kim, kiedy i dlaczego?. probasket.pl, 2021-05-13. [dostęp 2024-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-29)]. (pol.).
  10. Steve Almasy, Homero De la Fuente: Denver Nuggets win first NBA championship title in Game 5 victory over Miami Heat. edition.cnn.com, 2023-06-13. [dostęp 2024-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-07-21)]. (ang.).
  11. Marcin Gortat trafia do LA Clippers! | NBA LABS | nbalabs.pl.
  12. Pacers | The Indianapolis Star | indystar.com.
  13. Patryk Pankowiak: Jeremy Sochan wybrany w drafcie NBA!. wp.pl, 2022-06-23. [dostęp 2022-06-24].

Linki zewnętrzne

edytuj